Сапардың басты мақсаты - үкімет басшысының Еуразиялық үкіметаралық кеңестің отырысына қатысуы және екіжақты кездесулер. Алайда Беларуссияға қазақстандық мұнайды жеткізу мәселесі әлі нақтыланған жоқ.
Румас ертең Алматыда өтетін Еуразиялық үкіметаралық кеңестің отырысына, «Әлемдік экономиканың цифрлық болашағы» форумының пленарлық отырысына қатысады.
Өткен аптада Минскіде Еуразиялық экономикалық комиссияның Интеграция және макроэкономика бойынша Алқа Мүшесі (Министр) Сергей Глазьевпен кездескен Румас Беларусь 2025 жылға дейін еуразиялық экономикалық интеграция стратегиясын жедел қабылдауға үміт артып отырғанын айтты.
Ол биыл ЕАЭО-ға төрағалық етіп отырған Беларусь Одақтың құрылуын «босатулар, шектеулер мен кедергілерсіз» дәйекті түрде жақтап келе жатқанын атап өтті.
«Алматыда Сергей Румас шетелдік әріптестерімен екіжақты кездесулер өткізуді де жоспарлады», деп хабарлады Белорусь Министрлер Кеңесінің баспасөз қызметі. Алайда олар нақты кіммен және қандай мәселелер талқыланатындығын нақтыламады.
Дегенмен, ел президенті Александр Лукашенко республика үкіметіне Қазақстанмен мұнай жеткізу мәселесінде келіссөздер жүргізуге рұқсат беретін құжатқа қол қойғаны апта басында белгілі болды.
2019 жылдың күзінде Қазақстан Қазақстаннан Беларусь 3,5 млн тонна көлемінде мұнай жеткізуге келісті, бірақ келісімге қол қойылмаған, өйткені келісу рәсімі өтпеген. Сонымен қатар, Ресей аумағы арқылы мұнай транзиті туралы мәселе шешілмеген күйінде қалып отыр.
Мұнай мәселесі
2020 жылдың басында Беларусь мен Ресей мұнайдың бағасы туралы келісімге келе алмады: ресейлік тарап оның мөлшерін жеткізу бағасына дейін тоннасын алты долларға дейін төмендетуге дайын болғанына қарамастан, республика жеткізушілерге он доллар бонус төлеуден бас тартады. Осыған орай, 1 қаңтарда республикаға шикізат жеткізу тоқтатылды.
Уақытша шара ретінде Беларусь ресейлік кәсіпкер Михаил Гуцериевтің компанияларынан бонуссыз жұмыс істеуге келіскен 750 мың тоннаны сатып алды. Сонымен бірге, үкіметтің айтуынша, балама мұнай жеткізушілермен келіссөздер жүргізілуде.
Қаңтар айының бас кезінде республика 80 мың тонна мұнайды «Нафтан» мұнай өңдеу зауыты үшін сатып алған болатын. Жеткізу Клайпеда порты арқылы жүзеге асырылады, ол жылына бар-жоғы 3,6 миллион тоннаны өткізе алады.
Сонымен қатар, Беларусь Норвегиялық мұнайды ауыстырып тиеу және тасымалдау үшін тоннасына шамамен 20 доллардан артық төлейді. Норвегиялық жем Новополотск мұнай өңдеу зауытына теміржолмен жеткізіледі. Мұнайдың барлық көлемін жеткізу екі аптаға созылады. Норвегиялық шикізат Новополоцк мұнай – өңдеу зауытына темір жол арқылы екі аптада жеткізіледі.
Мұнайдың барлық көлемін жеткізу екі аптаға созылады. «Нафтан» зауыты үшін жылына тоғыз миллион тонна, яғни күн сайын шамамен 25 мың тонна мұнай қажет. «Мозырский» мұнай өңдеу зауыты жылына он миллион тонна өңдейді.
Балама жоқ па?
Беларусь 2018 жылдарға дейін балама мұнай көздерін іздеп келген. Венесуэладан Санта Барбара брендін 2010 жылдың басында сатып алды. Алайда, инфрақұрылым-логистиканың қымбаттығынан Әзірбайжанмен своп-схемаға жүгінуге мәжбүр болды. Жалпы алғанда, республика үш жылдың ішінде Венесуэладан шамамен 3,4 млн тонна сатып алды. Бір қызығы, Ресей шикізатының бір тоннасының орташа бағасы Беларусь 2010 жылы 434 долларды, ал Венесуэлада - 647 долларды құрады.
Беларусь 2011 жылы 1 млн тонна мұнайды тоннасын 838 АҚШ доллардан Әзірбайжаннан сатып алды.
Салыстыру үшін: Ресей мұнайының бағасы бір тонна үшін шамамен 430 доллар. 2016 жылы Беларусь тағы да Әзірбайжанға бет бұрды, алайда бұл жолы аз мөлшерде 560 мың тонна мұнай сатып алумен шектелді. 2017 жылы республика Ираннан 1,4 миллион тонна мұнай сатып алды.
Беларустің мұнайға деген қажеттілігін Әзірбайжан да, Қазақстан да, басқа әріптес-елдер де қанағаттандыра алмайды.
Сарапшылар бәрібір ресей мұнайын араластыруға тура келетінін айтады. Себебі бұл мемлекеттің мұнай өңдеу зауыттары ресей мұнай шикізатына лайықталып дайындалған. Сонымен қатар, балама жеткізушілердің құны әрдайым ресейлік шикізаттың бағасынан кейде екі есеге дейін асып түсетін жағдайлары көп кездеседі.
Өткен жылы Беларусь Ресейден мұнайды тоннасына орташа 364 доллардан сатып алды. Сонымен бірге республика шикізат үшін әлемдік мұнай бағасының тек 83 пайызын төледі.
