Осы орайда «Altyn Oimaq» байқауында «Ұлттық ою-өрнекпен көмкерілген аксессуардың үздік дизайны» аталымы бойынша жеңімпаз болып танылған Гүлмира Уәлиханның құрақ көрпе өндірісін дамытудағы ізденістері, өз кәсібіне деген табандылығы ерекше назар аударуды қажет етеді.
Шағын шеберханада өндірістік жұмыстарды ғана емес, шебердің қолынан шыққан көптеген құрақ түрлерін тамашалауға болады. Түрлі-түсті реңк беретін тұскиіз, көрпелер, төр көрпелер, т.б. бұйымдардың сан алуандығында шек жоқ. Қыз жасауына арналған бұйымдармен қатар күнделікті киюге болатын сәнді шапандар, қол сөмкелер де өзіндік пішімімен көз тартады.
«Шеберханадағы әрбір бұйымның өз тұтынушысы бар. Шеберхананы ашқан кезімде құрақ бұйымдарға сұраныстың жоғары болатындығына көз жеткіздім. Өндіріске күнделікті қайталанатын құрақтарды емес, ерекше пішімдегі үлгілерді енгізуге тырыстым», дейді Гүлмира Уәлихан.
Гүлмираның балалық шағы қайта құру жылдарымен тұспа-тұс келгендіктен, бала күнгі арманына жолы түспеді. Қаржы саласына маманданып, көп балалы ана атанып, ұрпақ тәрбиесі мен табыс табуды ұштастыра білді. Алайда басқа да кәсіпті игеруіне тура келеді. Еңбек жолын Алматыдағы №3 троллейбус паркінде бухгалтер болып бастап, кейіннен тігіншілер үйінде тігін машиналарын сату менеджері, одан кейін маталар дүкеніндегі жұмыс тәжірибесінің бүгінгі кәсібінде пайдасы болмай қойған жоқ. «Тігіншілерге арналған жабдықтар бөлімін дамыту үшін бар күш-жігерімді сала еңбек еттім. Алайда табыс түсе бастаған кезде маған жұмыстан кетуге тура келді. Қыстың көзі қырауда бес баламен далада қалдым. Осы кезде жолдасым көлігін сатып, өз кәсібімді ашуға бел будым. Шаңырағымызда ұл болмағандықтан, ата-анам бізді үйдің де түздің де шаруасына баулып өсірді. Әкем ат баптауға үйретсе, анамыз үй шаруасымен қатар кесте тігіп, тігін кәсібіне баулыды. Міне, осы отбасы тәрбиесі менің жеке өндірісімді ашуға ықпал етті. Шеберханаға жиналған алғашқы бұйымдар өзім оқытқан жандардың көмегімен жиналды. Тіптен инвесторларым да баулыған жастардың ата-аналары. Мемлекеттік, халықаралық бағдарламалардың ешқайсысынан да қолдау таппағандықтан, әр отбасы жинаған шағын қор менің өндірісіме үкен қолдау болды. Жиналған 30 мың АҚШ долларына кәсіби тігін машинасын сатып алып, айналасы бір жарым жылда бұл қаражаттың жетпіс пайызы үстемесімен иелеріне қайтарып бердім», дейді Гүлмира Уәлихан. Шеберхана өндірісін жолға қоюда көптеген қиындықтармен бетпе-бет келген Гүлмираға бесінші баласы өмірге келген апта ішінде бизнес жоспарын қорғауға тура келеді. Алайда комиссия жоспарды негізсіз, болашағы жоқ деп табады. Тіптен күле қарағандар да кездесті. Бірақ жігері мұқалмаған шебер бұл кәсіпті дамыту үшін бар күш-жігерін салып жүргенін бүгінгі істің нәтижесінен көреміз.
«Құрақ өндірісінде Америка, Таяу Шығыс елдері үшін Қытайда тігілетін маталар, мақта маталар пайдаланылады. Әр бұйымның дайындалуына ерекше мән беремін. Кереге ілінетін бұйымдар мен көрпе жабдықтарында пайдаланатын маталардың өзіндік айырмашылығы бар. Тігісіне, түстерді дұрыс таңдау да ыждағаттылықты талап етті. Құрақ қиықтарын қиыстыру қол жұмысы ғана емес, адамның ішкі әлемімен үйлесім табатын өндіріс. Сондықтан да әрбір құрақ бұйымы жанға шуақ сыйлайды, бір кез тынығып алуға мүмкіндік береді. Бүгінде тұтынушылар қайталанған дүниелерге қарағанда табиғи, сапалы бұйымдарға назар аударатындықтан, құрақ құрауға жоғары талғам мен көтеріңкі көңіл күй қажет», дейді шебер.
Құрақ студиясының тағы бір ерекшелігі Гүлмира құрақ өндірісіне ықыласты жандарды өзі оқытып, мамандар даярлайды. Тігуге, сатуға, тіптен салық жүйесінің әліппесін меңгерген мамандар әрі қарай үйде отырып табыс табу мүмкіндігіне ие болуда. Бүгінде екі мыңнан астам адамға құрақ құрау технологиясын үйреткен Гүлмира Уәлихан Қазақстан Қолөнершілер одағының мүшесі. Атакәсіптің қыр-сырын меңгеру үшін көптеген көрмелер, фестивальдардың тұрақты қатысушысы. Үнемі ізденістен танбайтын шебер құрақ, ою-өрнекті қолдануда интернет ресурстары, шетел әдебиеттерімен қатар белгілі суретші, этнограф Ерлан Қожабаевтан кеңестер алып отыратынын айтады.
Қазақстан қалаларына шығып, құрақ құрау әдісін өзгелерге үйретуден жалықпайтын көп балалы ана, кәсіпқой шебер құрақ құрауды бизнес ретінде ғана емес, бағасы жоғары кәсіпке балайды. Сондықтан да әрбір әйел меңгерген кәсіп түріне айналса игі дейді. Гүлмира Уәлихан қазіргі кезде көп балалы, жалғызбасты, баласы науқасқа шалдыққан аналарды оқытып, олардың әрі қарай жеке кәсібін ашып кетуіне де қолғабыс жасап келеді.
Бүгінде ЮНЕСКО халықаралық сапа сертификатын иеленген әрі Қазақстанның үздік қолөнер ұстазы – «Асыл ұстаз» аталымының иегері, Гүлмира Уәлиханның «Рухани жаңғыру» еңбегі 2017 жылы Ресейде өткен «Традиция» құрақ фестивалінде марапатқа ие болды. Америка, БАӘ, Ресейде, Өзбекстанда өткен фестивальдардың қатысушысы. 2016 жылы Біріккен Араб Әмірліктерінде өткізілген фестивальда еліміздің ұлттық өнерін таныстырды. «Құрақ өнері шетелдерде жоғары бағаланды әрі жоғары сұранысқа ие» деп атап өткен Гүлмира Уәлихан қалдықсыз әрі экологиялық өндіріске негізделген шеберхананың болашағы зор екендігін айтады. Ал отандық құрақшыларға қолдау керек. Қолөнер бүтіндей бір ұлттың мақтан етер атакәсібі әрі табыс көзі. Сондықтан да Қазақстанның абыройын шетелдерде көтеретін қолөнер туындыларын дамытуға мемлекеттен де, меценаттардан да қолдау қажет.
АЛМАТЫ
