28 наурыз күні сағат 00:00-ден бастап Нұр-Сұлтан мен Алматы қалаларында үйден шығуға шектеу қойылды. Осыған байланысты министр ең алдымен көшеде жүру талаптарына тоқталды. Оның айтуынша, қоғамдық көлікке, такси, тамақ жеткізу қызметтеріне санитарлық талаптарды қатаң сақтау үшін циркуляр жасалады. Тұрғындар тек азық-түлік, дәрі алуға немесе жұмысқа бару үшін ғана сыртқа шыға алады. Ал бүгіннен, яғни 30 наурыздан бастап мекемелердің басым көпшілігі жұмысын тоқтатады. «Көшеде полиция қызметкерлері тоқтатып, қайда бара жатқаныңызды сұраса, оған түсіністік танытып, жауап беру керек. Жұмысқа шақырғанды растау үшін сізде тікелей басшының немесе кадр бөлімі қызметкерінің телефон нөмірі болғаны жөн. Азық-түлік дүкендері мен дәріханалар әдетте тұрғын үйлерге жақын орналасады. Сондықтан полиция қызметкерлері тұрғындардың қажетті затын сатып алып, үйге қайтқанын бақылауы мүмкін. Оған да түсіністік таныту қажет», деді ведомство басшысы.
Министрдің айтуынша, қоғамдық көлік жұмысын реттеуді де әкімдіктер қайта қарап жатыр. Жағдайға қарай көлік қозғалысы да шектелуі мүмкін. «Азаматтар үй жануарларын үйдің жанында серуендете алады. Ал егер азаматтар басқа себептермен шыққан болса, онда алдымен ескерту, одан кейін 26 500 теңге мөлшерінде айыппұл салынуы немесе 15 тәулікке дейін әкімшілік қамауға алынуы мүмкін.
Полиция қызметкерлері хаттама толтырып, істі сот қарайды», деген Дәурен Абаев төтенше жағдай кезінде билік өкілінің заңды талабына бағынбағандардың қылмыстық жауапкершілікке тартылатынын ескертті.
Сондай-ақ Д.Абаев COVID-19 вирусын жұқтырып қайтыс болған азаматты жерлеу бойынша қатаң сақталуы керек ережелер көрсетілген Бас санитарлық дәрігердің ресми қаулысы шығатынын, Қазақстан мұсылмандар діни басқармасы мен Православие шіркеуі тиісті пәтуа мен ескертпелер әзірлегенін жеткізді.
Бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің қашықтан жұмыс істеуге көшуі керектігін айтып, журналистің қалада жұмыс бабымен жүруі үшін қызметтік куәлігі және редакциялық тапсырма туралы анықтаманы алып жүруі керек екенін айтқан министр: «анықтаманы телефоннан да көрсетуге болады», деді. Ал дәрігерге көрінуі керек азаматтар ауруханаға бара алады. Карантиндік шаралар халықтың амандығы үшін енгізіліп жатқанын түсіндірген Д.Абаев азаматтардың енгізілген шектеулерді жауапкершілікпен орындауы керектігін атап өтті.
Ал Президенттің банктер мен микрокредиттік ұйымдарға қарыз бойынша айыппұлдар мен өсімпұлдарға тыйым салу туралы тапсырмасына тоқталған министр: «Қазіргі уақытта Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі, Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығы, екінші деңгейлі банктер және микроқаржы ұйымдары халықты қолдау бойынша тиісті шараларды әзірлеп бекітті. Қарыз алушылар үшін төлем мерзімі 2020 жылдың 16 наурызы мен 15 маусымы аралығында кейінге шегеріледі. Қарыз бойынша төлемдерді кейінге шегеру мүмкіндігі осыған мұқтаж адамдарға берілмек», деді.
Яғни мұның қатарына карантинге байланысты жұмысынан айырылған, жалақы сақталмайтын демалыста болған, жалақысы кеміген немесе тоқтап қалғандарды енгізуге болады. Ал шегеру шарасы ресми түрде тіркелген жұмыссыздар, АӘК алушылар және халықтың әлеуметтік әлсіз топтары үшін қосымша құжаттарсыз жүзеге асады. Несиелік ұйымдар аталған тұлғалардың тізімдерін кредиттік бюролардан алады. Министрдің айтуынша, сатылған тауарлары мен қызметтер көлемінің азаюынан қаржылық жағдайы нашарласа, тұтынушылары төлемдерді кешіктірсе кәсіпкерлер де бұл шараның игілігін көреді.
Бұдан бөлек төтенше жағдай бойынша қайырымдылық қаражаты жиналатын «Birgemiz» қоғамдық қоры барлық шығындар туралы есеп беретінін жеткізген министр: «Birgemiz» қорына түскен қаражат туралы күн сайын ақпарат беріліп жатыр. Қазір көрсетілетін көмек түрлері мен көмек алушылардың санаттарын, азаматтардың тізімдерін анықтау жұмыстары жүріп жатыр. Сонымен бірге қордың жаңадан құрылған веб-сайтында барлық шығындар мен чектер көрсетіліп, тұтас есептік ақпарат жарияланады», деді.
Д.Абаев Үндістанның 15 сәуірге дейін шекарасының жабылуына байланысты Қазақстанның 76 азаматы сол елде қалып қойғанын, оларды елге қайтарудың жолдары қарастырылып жатқанын да атап өтті.
Індеттің елімізде өршуіне байланысты сенбі күні үндеу жариялаған Ақпарат және қоғамдық даму министрі халықты бейқамдыққа салынбай, карантин ережелерін қатаң сақтап, үйден шықпауы керек екенін тағы да ескертті. «Өздеріңіз көріп отырсыздар, індет таралуы үдеп барады. Бір түнде 40-тан аса адамның анықталғаны – алаңдататын жағдай. Қазір вирус жұқтырғандардың саны 204-ке жетті. 1899 адам стационарлық карантинде. 3 жарым мыңнан астамы үй карантинінде. 6 мыңнан аса адам ауырғандармен байланыста болған. Олардың 95%-ы анықталды. Қазір біз өте күрделі кезеңде тұрмыз. Вирус таралуын бақылай алмай қалу қаупі туындап отыр. Италияда бір күнде 969 адам қайтыс болған. Оның барлығы сақтық шарасына салғырт қарағанның салдары. Бұл жағдай барлығымызға сабақ және ескерту болуы керек. Коронавирус, әсіресе жасы үлкен адамдарға қауіпті. Олардың ішінде бәріміздің атамыз бен әжеміз, әкеміз бен анамыз бар. Өзіміз үшін қорықпасақ та, ең болмаса, сол үлкендерімізді ойлайық», деді Дәурен Абаев.
Кейбір адамда ауру белгісі бірден білінбеуі мүмкін. Ондай адам үйде отырмаса, өзі білмей басқаларға жұқтырады. Осылайша ондаған отбасының обалына қалуыңыз мүмкін. Осындайдан сақ болуды айтқан министр қазір елімізде шетелге шықпай-ақ ауру жұқтырғандардың саны көбейіп келе жатқанын атап өтті. «Бұл дегеніміз – ауру кез келген жерде жұғуы мүмкін. Қонақта, туыстардың үйінде, лифтіде, автобуста, кезекте тұрғанда. Алайда көп адамның бұл ескертулерге салғырт қарайтынын көріп отырмыз. Мысалы, кеше бір күннің өзінде төтенше жағдай талаптарын бұзғаны үшін 237 адам жауапқа тартылған. Оның 74-і қамауға алынды. Бұл бейқамдық ауруханада науқастарға орын жетпеуіне әкелуі мүмкін. Бұған жол беруге болмайды. Сондықтан өзімізді, жақындарымызды сақтайық», деді ол.
Халықты жұмысты, кредитті, бизнесті уайымдамауға шақырған министр мемлекет бәріне көмектесетінін айтты. «Зейнеткерлерге дәрі апаруға, мұқтаж жандарға азық-түлік жеткізуге көмектесеміз. Бұған дейін бірнеше рет айтқанымыздай, жұмыстан босаған немесе ақы төленбейтін демалысқа шыққандар төлем алады. Бүгінгі таңда, Үкімет әлеуметтік маңызы бар азық-түлік сатып алуға резервтен 14,7 млрд теңге бөлді. Оған қоса дәрігерлерге, полиция қызметкерлеріне және коронавируспен күресіп жатқан адамдарға жеке қорғаныс құралдарын сатып алу үшін 21,4 млрд теңге бөлінді», деген Д.Абаев Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қалалары мен облыс әкімдіктеріне жеке қорғаныс құралдарын, дәрі және медициналық құралдар сатып алуға 10,7 млрд теңге қарастырылғанын хабарлады. Сондай-ақ салық тексерулері мен әкімшілік құқық бұзушылықтар бойынша істерді қарау тоқтатылған. Оның айтуынша, салық декларациясын тапсыру мерзімі 31 наурыздан 30 сәуірге дейін ұзартылды.
Ал кешегі өткен онлайн брифингте Дәурен Абаев жағдайдың күрделі екенін тағы да еске салды. «Біздің мақсатымыз үрей туғызу немесе қорқыту емес. Карантин тәртібін сақтаудың өте маңызды екенін тағы да естеріңізге саламыз. Жағдай күрделі. Бірақ ағайын, денсаулықтан қымбат не бар? Вирустың әлемде қалай өршіп жатқанын көріп отырған шығарсыздар. Мысалы, Нью-Йоркте коронавирустан әр 17 минут сайын бір адам қайтыс болуда. Ауырғандардың жалпы саны әлемде 600 мыңнан асты. Өлім көрсеткіші – 4,6%. Бұл – жоғары көрсеткіш. Бізде соңғы тәулікте төтенше жағдай тәртібін бұзғаны үшін 124 адам жауапқа тартылған. Заңсыз жоғары бағада сатылып жатқан 40 мың маска мен 2 мың литрден астам антисептик табылды», деген министр тәртіп бұзғандардың арасында дәрігерлердің жұмысын тексергісі келген бір азаматтың Damumed порталында өзінде коронавирус белгісі бар деп өтірік мәлімет көрсеткенін айтты. Дәрігерлердің онсыз да ұйықтамай, үйлеріне қайтпай, бар жанын салып жұмыс істеп жатқанын жеткізген Д.Абаев олардың әр минуты бағалы, әр секунды санаулы екенін атап өтті.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі төтенше жағдай кезінде табысынан айырылғандарға Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан (МӘСҚ) жаңа әлеуметтік төлем тағайындалатын азаматтардың тізімін кеңейтті және оны тағайындау шарттарын жеңілдетті. Осыны хабарлаған министр маска мәселесіне тағы да тоқталды. «Қазір бір күнде миллионға жуық маска шығарылуда. Оның 70%-ын – тігін компаниялары, 30%-ын фармацевтикалық компаниялар тігуде. Әдейі алыпсатарлық әрекеттер жасалмаса, маска тапшылығы болмауы керек. Оған өндіріс қуаты толықтай жетеді», деді ол.
Айта кетейік, кеше кешкі ақпарат бойынша елімізде жұқпалы дертті жұқтырғандардың саны 271 адамға жетіп отыр. Атап айтқанда, Нұр-Сұлтанда – 166, Алматыда – 67, Қарағандыда – 7, Алматы облысында 4 жағдай тіркелді. Ақмола және Атырау облысында – 6, Жамбыл облысында 3 жағдай расталса, Шымкент қаласы, Шығыс Қазақстан, Қызылорда, Батыс Қазақстан облыстарында 2 жағдайдан тіркелді. Ал Павлодар, Солтүстік Қазақстан, Маңғыстау, Ақтөбе облыстарында 1 науқастан анықталып отыр. Жалпы алғанда, 20 пациент жазылып шықты.
