Қарулы Күштер қатарындағы қаракөздер

Еліміздің ең маңызды мерекелерінің бірі қарсаңында біз 1945 жылғы көктемге ойша қайта ораламыз. Ұлы Жеңіс бар­лық адамзат тағдырындағы тарихи шеп болды. Ауыр сынақтар кезеңінде бүкіл халық жауға қарсы бірікті. Соғыс – ерлер ісі. Солай деп есептелетін. Алайда 1941-1945 жылдардағы оқиғалар өз батырларын жынысына қарай таңдаған жоқ.

Барлық заманда Қазақстанның жа­уынгер әйелдері отбасының ұйтқысы ғана болып қойған жоқ, сонымен бірге ерлер­мен қатар туған жерін жау­дан қор­ғаған. Әйелдер Ұлы дала армия­сының, оның ішінде сақтардың, сар­мат­тардың әскери бөлімшелерінің құра­мында болған. Олар шайқастарға ерлермен қатар қатысып, көбінесе тіпті әскери бөлімшелерді басқарған. Ежелгі Қазақстан тарихында батыр сақ патша­йымдары Томирис пен Зарина, ержүрек ханымдар Бопай, Айғаным, Айтолқын, Есенбике және тағы басқалар өз іздерін қалдырған.

Қазақ әйелдері ұрыс даласында жауын­герлік іс-қимылдарға тікелей қаты­сып, қайсарлық пен батырлықтың жарқын үлгісін көрсеткен Екінші дүние­жүзілік соғыс жылдарында да солай болды. Қазақстандық әйелдер олар­ға үлкен ауыртпалықты арқалатқан соғыс заманының барлық мәселелерін, мұқ­таж­дықтарын, қиындықтарын абыроймен көтеріп қана қоймай, соғыс майдандарында ерлікпен шайқасты. Осылайша отандық ғалымдардың мәліметтері бойынша ерлермен бірге Ұлы Жеңісті жа­қындатып, қазақстандық 5 183 нәзік жанды майданда болды.

Иә, соғыс әйелдің қолы емес. Алайда тіпті зеңбірекші, автоматшы, мерген және ұшқыш сияқты ауыр және қауіпті мамандықтар нәзік жанды арулардың қолынан келді. Бұл ұлы әйелдер біздің тыныш өміріміздің іргетасын қалады. Өз өмірлерін сарп етіп, олар бүгінгі тарихтың барысын өзгерте алатын заманда болашаққа біздің құқығымызды қорғап қалды.

Халық батырлары. Бұл Отанымыз­дың гүлденуі үшін бас көтермей жұмыс істей­тін адамдар. Бұл өз еліндегі тыныш­тық пен бейбітшілік үшін өмірін қиюға әзір жандар. Олардың ерлігі жас ұрпақтың Отан үшін патриоттық рухын көтереді және мақтаныш сезімін тудыратыны сөзсіз.

Сол соғыстың батырлары арасында қазақ халқының даңқты қыздары Кеңес Одағының Батыры атағына ие бол­ған Әлия Молдағұлова, Мәншүк Мә­метова, сондай-ақ даңқты ұшқыш, Халық Қаһарманы Хиуаз Доспанова болды.

Ұлы отандастарының ерлігімен рух­танған қазақстандық арулар бүгін де еліміздің даңқын асыруды және оларға тапсырылған қызмет учаскелерінде табыстарға қол жеткізуді жалғастыруда, осылайша олар мемлекеттің дамуына елеулі үлес қосады және ұлт игілігін қамтамасыз етеді.

Қазіргі кезде де әйелдер Қарулы Күш­тер қатарына кіріп, өздерінің алдына қойыл­ған міндеттерді табысты атқаруда және әскери мамандықты меңгеру арқылы әскери мансапты табыс­ты құру перспективасы бар. Өз өмірін армиямен байланыстыруды шешкен әйелдер үшін бұл жай ғана жұмыс емес, бұл өмір сүру стилі мен салтына айналды.

Бүгін Қазақстанда погон таққан әйелдер әскердің барлық тектерінде бар. Нәзік әйел затының шамамен 850 өкілі офицер атағына ие, 7 500-ден астам өкілі келісімшарт бойынша қызмет етеді және оның саны жыл өткен сайын ұлғаюда.

Қазақстанның армиясында қыздарды тек медбикелермен, байланысшы­лармен және іс жүргізушілермен бай­ланыс­тыра қарастыру әлдеқашан кел­мес­ке кеткен. Бүгін Отанымызды қор­ғауда ұшқыш, мерген, барлаушы және басқа да қыздар сапта тұр.

Сонымен Қарулы Күштерде аға ұшқыш-авиация эскадрильясы авиа­ция­лық буынының нұсқаушысы лауазымында аға лейтенант Ардана Әмір­жанқызы Ботай жауынгерлік ұшақты кәсіби түрде басқарады. «Шығыс» өңірлік қол­басшылығының 44736 әс­кери бөлі­мінде аға барлаушы-маман лауазымында сержант Әсем Сіләмқызы Жәкенова қызмет өтейді. Әскери-теңіз күштерінде де әскери корабль экипажы құрамында міндеттерді орындайтын қыздар бар.

Әскери қызметші әйелдердің әлемдік деңгейде Қазақстанның имиджі мен беделін нығайтуға қосқан салмақты үлесін атап өткен жөн. Жыл сайын ерлермен қатар біздің армияның нәзік арулары әртүрлі халықаралық жарыс­тар мен оқу-жаттығуларға қатысады. Армия спорты саласындағы маңызды нәти­желерге қол жеткізудің дәлелі – дүниежүзі көлеміндегі түрлі спорттық сайыс­тарда армия спортшыларының жеңіп алған көптеген медалі.

Лейтенант Зәмзәгүл Файзолла­қызы – дзюдо мен қазақша күрес­тен Қазақ­стан Республикасы чем­пионатының жүлде­­гері. Майор Ольга Рыпакова – еліміз бен Қарулы Күштердің мақтанышы. Жеңіл атлетикадан Олим­пиада чемпионы, үш орденнің иегері.

Әскери қызметші әйелдердің армия­дағы жағдайға игі әсер ететіні сөзсіз. Рота, батальон, бригада командирлерінің тәрбие және идеологиялық жұмыстар жөніндегі орынбасарларының лауазымдарына әйелдерді тағайындау туралы шешімнің қабылданғаны да кездейсоқ емес.

Мемлекеттің қорғаныс қабілетіне әскери медицинаның жай-күйі де тікелей әсер етеді, оны дамыту және жетілдіру армияны жоғары жауынгерлік әзірлікте ұстау жөніндегі шаралар кешеніндегі басым бағыттардың бірі болып табылады. Әскери-медициналық қызмет қатарында әскери қызметшілердің өмірі мен денсаулығын сақтау жөніндегі маңызды және жауапты міндеттерді табысты шешетін әйелдер көп. Бұған халықаралық жарыстардағы жетістіктер мен әйелдер арасындағы жеке сынақта жеңіп алған жүлделі орындар дәлел болады.

Бейбітшілік пен қауіпсіздікті ны­ғайту­­дағы әйелдің рөлі өте маңызды және ерекше орын алады, себебі әйел­дер – жалпыәлемдік сана деңгейінде отбасы­ның ұйтқысы, бейбітшілік­тің, қауіпсіз­дік пен тыныштықтың ке­пілі. Әйелдер мен балалардың та­биғи құқықтары мен бостандықтарын қылмыстық бұзу салдарын жеңудегі ерекше рөлді зардап шеккендерге психо­логиялық көмек көрсетудің бірінші буыны ретінде бітімгерші әйелдер атқарады.

Сонымен әлемдегі бейбітшілік пен қауіпсіздікті қолдау үшін Қазақ­стан Республикасының Қорғаныс министрлігі БҰҰ-ның белгіленген талаптарына сәйкес Қазақстан Республи­касының Парламенті бекіткен БҰҰ миссияларына әскери бақылаушылар мен штаб офицерлері ретінде қатысу үшін әскери қызметшілерді жіберу жөнінде жұмыс жүргізеді. Әскери компонент құрамында әскери қызметші әйелдердің болуы бейбітшілік пен қауіпсіздікті нығайтуда маңызды рөл атқарады.

Қазақстан Республикасының бітім­гер­шілік қызмет саласында әйелдер­дің рөлін дамытудағы жаңа сатыны бірінші әскери қызметші әйел Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі Кадрлар департаментінің офицері майор Шолпан Тауышова ашты, ол 2018 жылғы желтоқсанда әскери бақылаушы ретінде Батыс Сахарада Референдум өткізу жөніндегі БҰҰ миссиясына жіберілді. 2019 жылғы желтоқсанда Батыс Сахарадағы БҰҰ миссиясынан сәтті өтіп, Шол­пан Тауышова Отанына оралды. Ағым­дағы жылғы ақпанда Батыс Саха­радан екінші әскери қызметші әйел – капи­тан Айжан Жасұзақова келді. Под­­пол­ковник Диля Ахметова 2019 жыл­ғы мамыр және қараша кезеңінде «Батыс» италиялық секторының штаб офи­цері ретінде «Ливандағы БҰҰ-ның уақыт­ша күштері» миссиясына қатысты. Ағым­дағы жылғы наурызда Батыс Сахараға төртінші әскери қызметші әйел – капитан Римма Шәкеева аттанды.

Қарулы Күштерде жыл сайын мем­лекеттің қорғаныс қабілетін нығайту ісіндегі сіңірген еңбегі үшін әскери қызметші әйелдер мемлекеттік наградалармен наградталады, мерзімінен бұрын кезекті әскери атақтар алады.

Әскери істе әскери қызметші әйел­дер өздерін нағыз кәсіби шебер ретінде танытқан сала көп. Бүгін барлық азамат­тық жоғары оқу орындарының әске­ри кафедраларында студент қыз­дар үшін мамандықтар ашылған. Әс­кери кафед­раға оқуға түсу үшін қыздар меди­ци­на­­лық куәландырудан өтулері, дене­­шынық­тыру дайындығы бойынша нор­мативтер мен психология­лық тесті­леуді тапсырулары тиіс. Мұн­дай талаптарды қыздар табысты орын­дайды және білім алуға жауап­керші­лікпен қарайды, әскери киім нысанын мақтанышпен киеді. Сту­дент қыздардың көп бөлігі болашақ­та өз өмірлерін Қарулы Күштердегі қыз­мет­пен байланыстыруды жоспарлауда.

Әйелдер әдетінше жоғары жауапкер­шіліктерімен ерекшеленеді, жоғары кәсіби шеберлікке және әскери қызметті лайықты атқару талпынысына ие, бұл ретте ерлерді қолдайды және ұлы іс­терге рухтандырады.

Қорытындылай келе, Қарулы Күш­тер қатарындағы әйелдер өз әскери борышын абыроймен атқаратынын және өз нәзіктігін жоғалтпай, ана және отба­сы­ның сақтаушысы бола отырып, Отанды қорғауға елеулі үлес қосатынын атап өткім келеді.

Тимур ДӘНДІБАЕВ,

генерал-майор, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің орынбасары