Отандық тарихшы Серік Мәшімбаев 2016 жылы жарық көрген «Қосөзен аралығындағы Қазталов тарихы» атты еңбегінде, қуғын-сүргін жылдары Қазақстанның өлкелік партия комитетінің ұйымдастыру бөлімінің меңгерушісі Н.Ежов мұртты көсем Сталиге жазған хатында: «...Барлық қазақ кадрлары коммунистер ұлтшылдықпен уланған, бұлардың арасында дені сау партиялық күш жоқ» деген екен. Нәтижесінде 1937-1938 жылдары Қазақстан бойынша 105 мың адам НКВД-ның қанды шеңгеліне ілініп, осылардың 22 мыңы атылып кеткені жайлы деректі келтіріпті.

Жоғарыда атылып кеткен 22 мың арыстың бірі – Мансұр Ғатаулин. Бұл тұлға бізге әйгілі «Бесеудің хаты» арқылы таныс. Яғни, 1932 жылы 4 шілде күні БК(б)П Қазақ өлкелік комитетінің бірінші хатшысы Ф.И. Голощекинге жазушы Ғабит Мүсірепов, Алматы Комвузының басшы қызметкері Емберген Алтынбеков, Қазақ АКСР Мемлекеттік жоспарлау комиссиясының сектор бастығы Қадыр Қуанышев, Қазақ мемлекеттік баспа ісінің меңгерушісі Мансұр Ғатаулин және Мұташ Дәулетқалиев бесеуі хат жазып, республикадағы мал шаруашылығының күйрегендігі салдарынан елді алапат ашаршылық жайлағандығын айтып дабыл қақты.
Тарих ғылымдарының докторы, профессор Серік Мәшімбаев зерттеуіне қарағанда, Мансұр Ғатаулин 1903 жылы Батыс Қазақстан облысы Қазталов ауданы Ағаш ауылы Нысамбай көпірі жанында малшы отбасында дүниеге келген. Руы – тама. Әкесі – Тайт, анасы – татар қызы Фатима. 1933-1937 жылдары Ақмола өлкелік партия аппаратында, Қарқаралы қалалық өлкелік партия комитетінде қызмет атқарған. Сол кездегі Совет одағының саяси қайраткерлері С.Киров, Л.Мирзоян бастаған басшылар бұл кісінің дастарханынан дәм татып аттанып жүрген.
Ресми дереккөзі Мансұр Тайтұлы 1937 жылы қараша айында Қарағанды қаласында Қарқаралы округінің партия, кеңес қызметкерлерінің үстінен қозғалған сотта жалған айып тағылып атау жазасына бұйырылғаны жайлы айтылады.
Жарықтық соттың алдында қасқайып тұрып «Мен «халық жауы» емеспiн, керiсiнше, халықтың жауының «жауымын» депті. Онымен қоймай өзінің қалай халық жауы болғаны жайлы НКВД жендеттеріне тәкпіштеп тұрып түсіндерген.
Ғатаулиннің кеңестік әділ соттың алдында ашына айтқан сөзі 2003 жылғы «Қазахстанская правда» газетінің 16 маусым күнгі санында («Послесовие к «Письмо пяти») жарияланды. Осы мақалада қайран арыс: «Мен 1932 жылы жұмыс бабамен Кент ауылына барым. Ол Қарқаралыдан алыс емес еді. Ондағы жағдайды өз көзіммен көрдім. Аштық жылдары болатын. Көлiктен сыртқа шықсам, айналамда адам да, мал да жоқ, тек қана ұзын созылған мал қорасы тұр. Есiктi ашып қалып едiм, өлi адамның денелерi көрiндi. Соншама үлкен қораның iшi лық толған адамның мәйiтi. Кейбiреулерiнiң көзi ашық, кiрпiктерi әрең қимылдайды, бiрақ кiрпiк қаққанша жантәсiлiм беретiнi сөзсiз. Сыртқа атып шықтым. Даладан айқай-шу шықты. Есiнен адасқан әйелдер қолдарындағы пышақтарын жалаңдатып менiң жүргiзушiме тап бердi, ойлары оны сойып жемек. Мен аспанға оқ атып едiм, олар жан-жаққа қаша жөнелдi. Жан-жағыма қарасам, анадай жерде үлкен қазан-ошақ тұр екен, астында от жанып жатыр. Әлде не пiсiп жатыр. Қақпағын ашып кеп жiберiп, қарасам, бұрқ-сарқ қайнаған сумен бiрге қазанның бетiне бiрде баланың аяғы, бiрде қолы, бiрде өкшесi бүлiк-бүлiк етiп шығып жатыр. Міне осыдан кейін мен халық жауы болдым» деп қайран арыс сөзін аяқтапты
Жоғарыдағы хат жазған бесеудің төртеуі аман қалып, тек Ғатаулин ғана атылды. Аман қалғандардың бірі жазушы Ғабит Мүсірепов (1902-1985) қазақ әдебиеті үшін үлкен еңбек сіңірсе, Батыс Қазақстан тумасы Мұташ Дәулетқалиев (1904-1982) ұзақ жылдар жоғары партия мектебінде ректор болып еңбек етіпті. Ал Емберген Алтынбеков (1904-1954) пен Мемлекеттiк жоспарлау комиссиясының энергетика секторының меңгерушiсi қызметiн көп жыл атқарған Қадыр Қуанышев (1906 - өлген жылы белгісіз) коммунистiк партия мүшелігіне өтіп, бертінге дейін өмір сүрген. «Бесеудің хатын» ұйымдастырғандардың ішінен тек Мансұр Ғатаулин ғана оққа байланып, небәрі 34 жасында құрбан болған екен.
Тілсіз жау соңғы аптада ғана төрт адамды мерт қылды
Аймақтар • Кеше
Қор нарығынан пайда табуға болады
Экономика • Кеше
Аймақтар • Кеше
Кішкентай көрермен кімге өкпелейді?
Театр • Кеше
СҚО-да су тасқыны қаупі күшейді
Аймақтар • Кеше
Құтқарушы әйел қауіпсіздікті қамтамасыз етеді
Аймақтар • Кеше
Елордада «Шәмші» мюзиклі көрермен назарына ұсынылды
Театр • Кеше
Футзал: Қазақстан құрамасы көш басына шықты
Футбол • Кеше
Ақтөбе облысының Темір ауданына әкім тағайындалды
Тағайындау • Кеше
Ұлытау ауданының әкімі тағайындалды
Тағайындау • Кеше
Сегіз облыс аумағында ауа райына байланысты ескерту жарияланды
Ауа райы • Кеше
Жамбыл облысында бірқатар кадрлық тағайындаулар болды
Тағайындау • Кеше
Түркістан облысының денсаулық сақтау саласы көш басында
Медицина • Кеше
Аягөзде аулада тұрған көлік ұрланған
Аймақтар • Кеше
Қостанай облысында жойқын жол апатынан 7 адам қаза тапты (Видео)
Аймақтар • Кеше
Мәжіліс Төрағасы Қырғыз Президентімен кездесті
Парламент • Кеше
Елбасы Қырғыз Республикасының Президентімен кездесті
Елбасы • Кеше
Алматыда өрт қауіпсіздігіне бақылау күшейтілді
Аймақтар • Кеше
Қостанайда мұғалімдер мен полицейлерге вакцина егу басталды
Аймақтар • Кеше
Алматыдан Тбилисиге тұрақты әуе рейстері қайта ашылады
Қазақстан • Кеше
Атырау облыстық экономикалық тергеу департаментіне жаңа басшы келді
Тағайындау • Кеше
Дәурен Кеңбейіл қаржы вице-министрі болып тағайындалды
Тағайындау • Кеше
Елордада тілсіз жаумен күрес қалай жүргізілуде?
Аймақтар • Кеше
Ғылыми саланы жетілдіру мәселелері талқыланды
Қазақстан • Кеше
Қостанай облысында жол апатынан 6 адам қаза тапты
Аймақтар • Кеше
Ақтөбеде «Игі істер» марафоны басталды
Аймақтар • Кеше
Сенатта сақтандыру нарығын жетілдіру мәселелері талқыланды
Қазақстан • Кеше
Ақтөбеде иесіз инженерлік желілер коммуналдық меншікке беріледі
Аймақтар • Кеше
Қазақстанда кибер шабуылдар күрт артқан
Қоғам • Кеше
Петропавлда жатақханадағы жарылыстан бойжеткен көз жұмды
Аймақтар • Кеше
Актер Нұркен Өтеуіл жаңа қызметке тағайындалды
Тағайындау • Кеше
10 наурызда телерадиохабар тарату уақытша тоқтатылады
Қазақстан • Кеше
Қазақстанның Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше болғанына - 29 жыл
Қазақстан • Кеше
Алматыда мектептер наурыз айында аралас оқу форматына көшеді
Аймақтар • Кеше
«Дәрмек» республикалық операциясының бірінші кезеңі аяқталды
Аймақтар • Кеше
Adam bol awards жүлдесінің жеңімпаздары марапатталды
Қоғам • Кеше
Қостанайда карантин бұзғандарға 18 млн теңге айыппұл салынған
Аймақтар • Кеше
Шымкентте мектептерде ыстық тамақпен қамтуға рұқсат жоқ
Оңтүстік Қазақстан • Кеше
Су тасқыны кезеңіне дайындық бойынша жұмыс жүргізілуде
Қазақстан • Кеше
Қазақстан эпидемиялық ахуал бойынша "жасыл" аймаққа оралды
Қазақстан • Кеше
1-5 сынып оқушылары аралас форматта оқитын болады
Білім • Кеше
Жер ресурстарын басқару комитетінің төрағасы тағайындалды
Тағайындау • Кеше
Жамбыл облысында жұмыспен қамту жалғасуда
Аймақтар • Кеше
Мұнайлыда жылына 250 тонна ет өнімі шығарылады
Аймақтар • Кеше
Үлкен Алматы шатқалына баруға шектеу қойылды
Экология • Кеше
Аула хоккей лигасының V маусымы аяқталды
Спорт • Кеше
Ақмола облысында ауыл мектебіне жаңа автобус табыс етілді
Аймақтар • Кеше
Ұқсас жаңалықтар