Ата-бабасы абақты тұрғызбаған халықтың ұрпағымыз. Қадыр Мырза Әлі жұртымыздың бір жақсысы мен бір жаманын тілге тиек етіп, осылай деп еді: «Бір жақсысы – абақты тұрғызбаған»... Ойлап отырсақ, аттың жалы, түйенің қомындағы көшпенді халық түрме тұрғызып қайтсін? Ол заманның тентектері абақтыдан емес, сүйекке таңба болар ауыр сөзден қорқатұғын. Өкінішке қарай, бұл ұстаным бүгінде көрген түс, айтқан аңызға айналды. Амалдың жоқтығынан бір кездегі шешендер мен көсемдердің, қадірі артқан ауыл ақсақалдарының иығындағы ауыр жүкті тәртіп сақшыларына аманаттадық. Әйтпегенде жолдан тайғанды жөнге сала алмасақ айналамыз аласапыранға айналар еді. Бейберекет әрекеттерден қол-аяғымыз байланар еді...
Бала күнімізде ересектердің «өскенде кім боласың?» дегеніне «милисә» деп жауап қататын едік. Кинодан көрген тәртіп сақшыларының кескін-келбеті, қаһармандығы мен қызметтік киімі, мықындағы тапаншасы, өзін өзі ұстауы ер баланы еріксіз қызықтырады ғой. Есейе келе бұл қызметтің қызығынан гөрі шыжығы көп екенін естіп, бала күнгі арманнан айнып қалдық. Шыжық деп отырғаным көп «гражданскилер» біле бермейтін полиция қызметінің машақаты. Әрине машақаты жоқ жұмыс бола ма дерсіз? Болатын да шығар. Алайда күштік құрылымдардағы қыруар жұмысты өлшемге салып өлшеуге, әлдеқандай қызметпен салыстыруға болмайтынын түсіндім. Олай болмағанда тәртіп сақшысының бір жылдық еңбек өтілі бір жарым жылға бағалансын ба? Бекер демегейсіз. Олар еткен еңбектің ең жарқын көрсеткіші – отандастарымыздың алаңсыз өмірі, тұғырда тұрған ел тыныштығы!
Бәйгеге басын тіккендер
Алайда осы ел тыныштығын сақтаудың да өзіндік құны бар. Қызмет бабында жүріп сол құнды біреу қайтып қалпына келмес денсаулығымен, енді бірі одан зорғысы – өмірімен өтеп жүр. Елі үшін ерлік танытқан ондай азаматтарды «бейбіт күннің батырлары» деп бағалаймыз. Жау жағадан алмаған соң біздер үшін бүгінгі өмір бейбіт те шығар, бәлкім. Бірақ қылмыспен күрестің алдыңғы шебінде жүрген жандар үшін тәртіп сақшысының әр күні қауіп пен қатерге толы. Олар босағадан аттап бара жатып ата-анасының, жан-жарының, бала-шағасының маңдайынан бір иіскеп кетуге тырысады. «Күн ұясына қонарда ораламыз ба, жоқ па?» деген үміт пен күдіктің салмағы осыншалық ауыр. Себебі қызметіне үйден өз аяғымен аттанып, ақ кебінге оранғаны қаншама...
Бір мақалада ондай қайғылы оқиғалардың барлығын жіпке тізіп шығу оңайға соқпасы белгілі. Көздеген мақсатымыз да ол емес. Алайда елді дүрліктірген бірінеше жайтты атаусыз қалдыруға да болмайды. Алысқа бармайық, күні кеше Алматы маңындағы бақылау-өткізу бекетінде орын алған жол апатының салдарынан қызмет бабында болған Жалғас Жанғазиев пен Дастан Әбдіқанов есімді қос полиция қызметкерінің өмірі үзілді.
Тоқсаныншы жылдардың соңында Қарағандыда қараниеттілердің қолынан қаза тапқан Рустам Мәжитов пен Нұрлан Байғаскиннің, 2011 жылы Тараз қаласындағы көше бойында оқ атқан лаңкеске қарсы тұрамыз деп өмірі үзілген Халық Қаһарманы, полиция капитаны Ғазиз Байтасовтың, оның әріптестері Полат Аянқұлов пен Жақсыбек Байсейітовтің, өткен жылы Атырауда суға батып бара жатқан қызды құтқарып қалғанымен, өзі ажал құрығына түскен полиция сержанты Шалқар Ақымғалиевтің есімдері ел жадынан өшпейді.
Өкінішке қарай, бұл – басын бәйгеге тігемін деп қызмет бабында қаза тапқан тәртіп сақшыларының бір парасы ғана. Ал жалпы тәуелсіздік жылдары елімізде ішкі істер органының бас-аяғы 2264 қызметкері өмірден озса, соның 787-сі қызметтік борышын өтеу кезінде, 83-і қауіпті қылмыскерлерді құрықтау барысында ерлікпен қаза тауыпты. Сондай-ақ 3512 тәртіп сақшысы жарақат алып, соның 899-ы қылмыскерлерді ұстау барысында ауыр жараланды.
«Адам аласы ішінде, мал аласы сыртында» болған соң, кімнің дос, кімнің қас екенін аңғарып ала қою қиын. Қиыны қиын екен деп тәртіп сақшысы қарап жатсын ба? Жарғақ құлағы жастыққа тимей, ел тыныштығын көздің қарашығындай қорғап тұр! Олай болса түнгі аспанға қарайықшы. Бәлкім біздің тыныштығымызды қорғап қалу үшін өз өмірлерін қиған нағыз жұлдыздар төбемізде жарқырап тұрған болар...
