Мұсылманның бірінші па­ры­зы – Алладан басқа Тәңір жоқ, Мұхаммед пайғамбар (с.ғ.с.) оның елшісі екенін мойындауы. Одан ке­йінгі басты парыздар: бес уақыт намаз оқу, жылына бір мәрте мұқтаж жандарға зекет беру, Рамазан айында отыз күн ораза ұстау және мүмкіндігіне орай қажылыққа бару.

Әлхамдулла, тәуелсіздік ал­ған кезең ішінде дін бостан­ды­ғына қол жеткіздік, мұ­сыл­­ман­ның әдет-ғұрыптарын өт­­кі­зуге мүм­кіндік берілді. Біз­­­дің елде Құрбан айттың бі­рін­­ші күні заң бойынша дема­лыс болып жарияланған. Өйткені адамдарға өз отбасымен бірге дайындалуына және осы мейрамды атап өтуіне жағдай жа­­салған. Келешекте Ораза айт та мейрам күні болып белгі­ле­неді деп үміттенемін. Бұл мұсыл­мандардың жан дүниесі мен қажеттілігінен туындайды деп ойлаймын.

Құрбан айттың рөлі мен ма­ңызы, діни рәсімдері туралы біздің дін өкілдері, имамдар терең түсініктер берген. Алла­ның риза­шылығы үшін құрбан­дыққа мал шалады. Бұл рәсімді не үшін өткізіп жатқанымызға мән беруіміз керек. Бұл дәстүр бізге Ибраһим пайғамбар (ғ.с.) за­манынан жетіп отыр. Ол Алла­ға шынайы берілгендігін дәлелдеу үшін сүйікті ұлы Ис­ма­­йыл­ды құрбандыққа ша­ла­йын деп тұрған сәтте Алла өзіне бе­рілгендігіне көз жеткізіп, ас­пан­нан көк қош­қар түсіріп, мейі­рім жасаған екен. Содан бе­рі құрбандыққа мал шалу дәс­түрі жал­ғасып келеді. Құрбан­дық шалу, малдың қанын шы­ғару арқылы Алла адамды бар­­лық күнәларынан арылтады. Кешірім жасайды. Ал сен Алла­ның алдында анаңнан ту­ған сәттегідей күнәсіз адамға айна­ласың.

Меккеге қажылық сапарға барған адам­­­дар барлық рәсім­дерін атқарған соң, бір малды құрбандыққа шалады. Ал са­парға бармағандар өз үйінде атап өтеді. Құр­бандыққа шала­тын мал ауру, кем-кетік болмауы керек. Әдетте қой соя­ды, бірнеше отбасы бірігіп сиыр не түйе союына болады. Ол отбасы малдың етін жеу үшін құрбандық шалмайды. Үй иесі өзіне еттің үштен бірін қал­дырып, қалғанын жетім-жесір­лерге, мұқтаж адамдарға таратады. Барлық адамға қамқорлық жасауың керек. Сондықтан құр­бандық шалудың да мәні те­реңде жатыр. Дәл сол күні бар­лық ісің Алланың атымен басталып, барлық жұмысың Аллаға шүкіршілік айтуыңмен аяқталуы тиіс. Өйткені Жаратқан иеміз саған осындай рәсімді жасауыңа мүм­кіндік берді.

Қажылық парызын орындап келгендер жан дүниелері рухани, діни байып, Меккеден айрықша таза болып келеді. Өзім 1999 жылы Меккеге, қа­жылық сапарға барып кел­дім. Өзім әрбір намазда «Қа­зақ елін пәле-жаладан, сынақ­тардан, түрлі аурулардан сақ­та. Алланың жерімізге, халқы­мызға қайырымы мол болғай. Адамдарға денсаулық, береке, бірлік бергей», деп дұға жасаймын.

Небір қуғын-сүргіннің, де­пор­тацияның азаптарын бастан кешсе де, біздің ата-аналарымыз дін қағидаларын мықты ұс­танды. Ұдайы намаздарын оқып, бейітке ба­рып құран оқып жүрді. Мен өмірде әкемді үлгі тұтамын. Ол қарапайым жұ­мысшы болды, қашанда ла­йықты өмір сүруге тырыс­ты. Өзін тек Алла қор­ғайды деп сенді. Тынымсыз еңбек етіп, қиын­дыққа төзіп, отбасын асырады. Бізді де ерінбей жұ­мыс істеуге, адал жүріп-тұруға үйретті. Шаңырақтың берекесін сақтауға, балалардың өнегелі тәрбие алуына бар күш-жігерін жұмсады.

Жалпы, дін – адам рухын қа­лыптас­тыратын діңгек! Діни тереңдігі мол болса, ол адамның рухы да берік болады. Дін бүгінде халықтарды біріктіруші, ортақ мақсатқа бағыттаушы, іргелі істерді үйлестіруші күш­ке айналып келеді.

Адам баласы қандай да бір діни сеніммен өмір сүреді. Егер адам баласы Ислам норма­ларын қатаң сақтап, өмір сүрсе, қателеспес еді. Алла жолында түзу жүріп, адал өмір сүру адамның өзіне байланысты. Сондықтан дінді ұстануға же­ңіл-желпі қарауға болмайды. Барлық іс-әрекетің адал болуы керек. Өзіңнің ішкі дүниең та­за болса, сенің ойың мен іс-әре­кетің де дұрыс болады.

Ислам – бірлік пен берекені, достық пен ынтымақтастықты сақтайтын, бейбітшілікті жақ­тайтын дін. Елдің ертеңін ойлайтын парасатты адам әрдайым халықты бірлікке, татулыққа, достыққа шақырып отырады.

Мен барша отандастарымызды Құрбан айт мейрамымен құттықтаймын. Алла елі­міздің ынтымағын арттырып, халқымызды соғыстардан, күй­зелістерден, індеттерден, та­биғи апаттардан қорғасын деп тілеймін. Әрбір жанның жүрегін мейірім мен ша­пағатқа толтырсын. Құрметті отандас­тар, Құбан айт қабыл болсын!

Ахмет МУРАДОВ,

Парламент Мәжілісінің депутаты,

қоғам қайраткері, Қазақстан халқы Ассамблеясы Кеңесінің мүшесі,

«Вайнах» чешен-ингуш қауымдастығының жетекшісі