Мұндай жаз Солтүстікте өте сирек болады, бұрын диқандардың аузынан «ауа райының қолайсыздығы» деген сөзді жиі еститін едік. Биыл ондайды ешкім де айтпайды. Халықты індет қысып жатқанда Табиғат-ана жеңілдік қылып, жанашырлық білдіргендей. Көктемгі егіс науқанында да ауа райы қолайлы болған еді. Енді тек шығымдылығы жоғары астықты төкпей-шашпай жинап алу міндеті диқандардың алдында тұр.
Облыстың ауыл шаруашылығы және жер қатынастары басқармасының бастығы Ерболат Бекшеновтің айтуына қарағанда, дәнді дақылдардың 53 пайызы қазірдің өзінде пісіп, орақты қарсы алуға дайын тұр. Астықтың бағасы да былтырғыдан артық болмақ. Қазірдің өзінде бидайдың бағасы былтырғы орташа бағадан 38 пайызға артық мөлшерленіп отыр. Егер былтыр бидай бағасының бір тоннасы 59,7 мың теңге болса, биыл 82,5 мың теңгеге жетіпті. Арпаның бағасы да былтырғыдан 30 пайызға қымбат болмақ.
Биыл диқандар астықты баптауда үздік нәтижелерге қол жеткізді. Жыл сайын ауа райының қолайсыздығы себепті арамшөптен химиялық құралдармен құтылуға толық мүмкіндік болмаса, биыл осы жұмыс та жаппай жүргізіліп, астықтың шығымдылығына үлкен үлес қосты.
Қазір шаруалар шөп дайындау науқанын да аяқтап келе жатыр. Облыс бойынша барлығы 750 тонна пішен дайындау межеленсе, қазір соның 70 пайыздан артығы орындалған.
Солтүстік диқандарының алдында тұрған тағы бір міндет – минералдық тыңайтқыштар шығару. Қазір шаруалар оның 117 мың тоннасын сатып алуға келісімшарт жасасып қойған. Облыс әкімі Құмар Ақсақаловтың айтуына қарағанда, минералды тыңайтқыштарды ауыл шаруашылығы өндірісшілерінің өздерінің шығаруына мүмкіндік бар. «Егер бірнеше шаруа бірігіп, шағын зауыт сатып алып, минералды тыңайтқыштар шығарумен айналыссаңыздар, оның бағасы әлдеқайда төмендер еді. Қазір сіздер оның тоннасын 140 мың теңгеге аласыздар, ал шағын зауыттар өнімі тек 58 мың теңге болар еді. Бұл бағытта әзірге 6 шағын зауыт қана жұмыс істеп тұр», деді өңір басшысы ауыл шаруашылығы мамандарымен орақ алдында болған кездесуде.
Облыстағы барлық жер көлемі 9 млн 804 мың гектар болса, соның 7 млн 243 мың гектары немесе 73%-ы ауыл шаруашылығына қолданылатын жерлер. Оның ішінде 5 млн гектарға жуығына астық егіледі, ал 2 млн гектары – жайылым. Бүгінгі таңда облыста 2891 шаруа және фермерлік қожалықтар, 776 түрлі серіктестіктер осынау алқапта еңбек етіп жүр. Соның ішінде 57 мың гектар жерге астық егетін 22 ауыл шаруашылығы кооперативтері де бар.
Соңғы жылдары ауыл шаруашылығы өндірісшілерін мемлекеттің қолдауы еселеп артты. Кейінгі үш жылда облыстың ауыл шаруашылығын қолдауға 116 млрд теңге бағытталды. Соның ішінде былтыр 39,5 млрд теңгенің көмегі болған. Ал биыл бұл рекордтық көрсеткішке жетіп, 48,4 млрд теңгені құрады немесе былтырғыдан 22,5% артық. Ауыл шаруашылығына құйылып жатқан инвестиция көлемі де артып келеді. Соңғы үш жылда 72 млрд теңгеден 107,6 млрд теңгеге жетіп, 1,5 есе артты. Биыл 24 пайызға арттырып, 44,9 млрд теңгеге жеткізу көзделген. Бұл – республикалық көлемнің төрттен бірі.
Қызылжарлық диқандар биыл табиғи жағдайға бейімді тұқымның элиталық сұрыбын алуға қол жеткізді. Бұл сұрып шығымдылығымен қоса өсімдіктердің түрлі ауруына да төтеп бере алады. Міне, осы сұрыптарды енді жаппай қолдану мақсаты алда тұр. Осыдан үш жыл бұрын бұл әрбір жиырмасыншы тоннаға сәйкес болса, биыл әрбір оныншы тоннаға сәйкес келеді. Әрине, барлық сұрыптар да шығымды болуы үшін арамшөпке қарсы қолданылатын химиялық қоспаларды арттырмаса болмайды. Бұл тарапта да қызылжарлықтар үлкен табысқа жетіп отыр. Атап айтқанда, пестицидтер мен биоагенттерге бөлінген ақшаның 40 пайызға артуымен биыл 2,3 млн гектар жерге тыңайтқыш себіліп, 130 мың тонна тыңайтқыш пайдаланылды. Бұл соңғы жылдардағы ең үздік көрсеткіш.
Әрине, диқанның қолына қолбайлау болатын техникалардың ескілігі, оған қосалқы бөлшектер табудың қиындығы. Бұл іске де мемлекет те, диқандардың өзі де қаражат бөлуді арттыра түсуде. Сол арқылы қызылжарлықтар соңғы үш жылда 89 млрд теңгеге 4,7 мың бірлік түрлі техника сатып алуға қол жеткізді. Бұл істің биылғы қарқыны да жоғары. Үстіміздегі жылдың жеті айында ғана 31,5 млрд теңгенің 1334 бірлік техникасы сатып алынды.
Мемлекеттің қолдауы мен табиғаттың қолайлылығы Есіл өңірі диқандарының қуанышын арттыруда. Тек енді күз қолайлы болып, шығымды астықты қамбаға төкпей-шашпай құйып алу мақсат болып отыр. Бұл үшін әрбір қолайлы күн тиімді пайдаланылуы керек.
Солтүстік Қазақстан облысы
