Алайда соған қарамастан «Мойынқұм орман және жануарлар дүние­сін қорғау жөніндегі мекемесі» коммуналдық мем­лекеттік ме­ке­месінің аума­ғын­дағы құм­ды жердегі құр­ғақ шөп пен сек­­сеуілдің жануын сөндіру ша­­­ралары төрт күнге дейін со­зыл­ған. Тілсіз жау мұнымен қой­май, Ақкөл, Жамбыл, Меркі, Ұлан­бел және Қосқұдық орман ша­руашылықтарының аумағына де­йін таралған. Абырой бол­ған­да, елдімекендерге қауіп төн­ген жоқ. Дегенмен де табиғи бай­лықтардың отқа оранып, әп-сәтте күлге айналып кетуі алаң­датарлық жағдай.

Әрине қай күні қай жерден тілсіз жаудың тап беретінін еш­кім де білмейді. Бірақ Мойын­құм даласындағы өрт мұндай жағдайда тиісті мекемелердің өзара әрекеттесуінің әлсіздігін көрсетті. Яғни өңір өртті дер кезінде сөндіруге дайын болмай шықты. Тиісті басшылардың тілсіз жауды тоқтатуда қауқар­сыз екені көрінді. Мәлімет бойынша, тұтқиылдан лап берген қызыл жалынды ауыздықтауға барлығы 291 адам күші, 61 техника және 1 тікұшақ жұмыл­дырылған. Сондай-ақ бұл іске облыстық төтенше жағдайлар департаменті, Мойынқұм, Бай­зақ, Меркі, Қосқұдық, Қордай, Жуалы орман және жануарлар дүниесін қорғау мекемелерінің адам күштері мен құралдары, Мойынқұм ауданының ерікті өрт сөндіру құрамалары, сондай-ақ «Қазавиаорманқорғау» респуб­ликалық мемлекеттік кәсіпорны да атсалысқан.

Бірақ тілсіз жау төрт күн де­генде әрең тоқтатылды. Бұл орайда облыстық әкімдік тарапынан табиғи өрттің бірнеше тәулік бойы сөндірілмеуіне тиіс­ті құрылымдардың әлсіз жұ­­мысы салдарынан жол беріл­гендігі айтылуда. Сонымен қа­­тар, бүгінде өңірде орман жә­не дала өрттерінің алдын алу, оларды жою мәселелері де күн тәртібінде тұр. Ал аталған мәсе­леге қатысты Жамбыл облыс­тық табиғи ресурстар және та­­биғат пайдалануды реттеу бас­қармасының басшысы Аслан Оразбеков өртті құмда сөндіру өте қиынға соққанын, оған қо­са қатты жел өрт сөндіруге ке­рі әсерін тигізгенін айтты. Де­ген­мен аталған басқарма басшысы тиісті қызметтердің әлсіздігін де мойындады. Енді бұл орайдағы мәселелерді шешу үшін ол жер­­­гілікті бюджеттен бөлінген қа­ра­жат есебінен жедел топтар­ды рациямен қамтамасыз етуді ұсы­нуда. Орман қорының жай-күйі туралы барлық жедел ақ­парат көрсетілетін мобильді қо­­сымша әзірлеп, арнайы киім­дер сатып алу қажеттігі де ма­ңыз­ды мәселенің бірі болып отыр. Егер аталған ұсыныстар қа­был­данатын болса, бұдан былай өңір­де өрт сөндіру мәселесінде мұн­дай кедергілер туындамауы мүмкін. Алайда жүздеген адам күші мен техникалардың өзі тілсіз жауды дер шағында тоқ­татуға сеп бола алмағанда, енді қабылданатын шаралардың да нәтижелі болуы екіталай.

Мыңдаған гектар аумақты қызыл жалын шарпығанмен, өрттен зардап шеккен адамдар жоқ. Дегенмен болары болып, боя­уы сіңіп болған соң ғана осындай өзекті мәселелердің көтерілуі тиісті басшылардың жұмысына сын. Жауапты адам­дардың өз жұмысына нем­­құрайды қарауы да тілсіз жау­дың тез арада тоқ­тамағанын көр­сетеді. Әрине қы­зыл жалынның құрсауында аждаһамен алысқандай болып жүріп өрт сөндіру де оңай шаруа емес. Тіп­ті мұндайда адамның өз ба­­­сын бәйгеге тігетін кезі де аз­ болмайды. Бірақ өрт шы­ғуы ықтимал аумақтардың дер кезінде қадағаланбауы, нақ­ты бір өзара әрекеттесудің те­ті­гінің болмағандығы осындай жағдайда аяқ астынан аб­ды­ра­тып-ақ тастайды. Об­лыс­­тық төтенше жағдайлар де­пар­та­менті басшысының мін­детін атқарушы Мақсат Қосы­баевтың айтуынша, осы жылдың басынан бері облыс аумағында 241,5 гектар аумақта 31 өрт, 44 632 гектар алқапта 14 орман өрті, сондай-ақ 14 гектар алқапта 3 дала өрті оқиғасы орын алған. Жеті айдың ішінде бұл аз шығын емес. Аталған орман өрттері сөз жоқ экологияға да үлкен зиян келтіруде. Жамбыл облысының әкімі Бердібек Са­парбаев та мұн­­дай жағдайлар дер кезінде анықталса, онымен күресу оңай болатынын айтқан еді. Со­­нымен қатар бұл мәселеге жауап­кершілікпен қарау және болмашы сылтауларды іздемеу керегін де ескерткен. Енді бұл сыннан жауапты басшылардың нәтиже шығаруы да уақыттың еншісінде.

Шіліңгір шілденің ішінде та­ғы да Жамбыл облысының Т.Рыс­құлов ауданы, Құлан ауы­лы­нынан 100 шақырым жер­де, яғни «Луговой» орман ша­руашылығының аумағында құм­ды жерде құрғақ шөптің жану оқиғасы орын алған бола­тын. Бұл өрт көрші Меркі ауда­нының «Сарықоба» орман ша­руа­шылығының аумағына өтіп кеткен. Мәлімет бойынша, тіл­сіз жау 8 мың гектар аумақты қамтыған. Апат айтып келмейді десек те, сол апатты ауыздықтау үшін бүгінде өңірдегі табиғат қорғау мекемелерінде барлық мүмкіндік бар екен. Орман қо­рының жерлерінде 30-дан ас­там өртке қарсы мұнара мен 61 бекет орнатылған. Ал об­лыстық табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу бас­қармасының арсеналында 20-ға жуық автокөлік, 66 со­қалы трактор, 10-нан астам үш тонналық әмбебап цистерна-тіркемелер бар. Сонымен қатар ғарыштық мониторинг өрттің пайда болу ошақтарын есептеуге мүмкіндік береді. Өрт сөндіру жасақтарында бүгінде 557 адам жұмыс істейді. Дегенмен атал­ған басқарма қолда бар мүм­кін­діктерді ұтымды пайдалана алмауда. Жер және су ресурстарын тиімді пайдалану бойынша жұмыстар да жүргізілмеген. Егер бұл жұмыстардың бәрі де бір жүйеге түсіп, аталған ұсы­ныстар қабылданатын болса, бәл­кім қызыл жалынның әлегі тәуліктеп созыла қоймас...

Жамбыл облысы