Пандемия салдарынан жеке сектор мәжбүрлі оқшаулануға және компаниялардың қызметін шектеуге байланысты қысым көріп отыр. Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, қазіргі дағдарыс жағдайында мемлекеттің көмегі, кәсіпорындардың қалыпты жұмыс істеуі және жағымсыз экономикалық салдарлардың алдын алуы үшін қажет.
Жеке компанияларды кешенді қолдау, ең бастысы шектеуші факторлардың болмауы ағымдағы кезеңде ерекше маңызды. Қаржыландырудың жанама әдістері өзгерістерге оңай бейімделуге мүмкіндік береді және жеке секторды субсидиялаудың икемді құралы саналады.
Президентке тікелей бағынатын бәсекелестікті қорғау және дамыту жөніндегі агенттікті құру нарықта әділ бәсекелестікті қалыптастыру жолындағы маңызды қадам. Аралық операторлардың болуы процестердің бюрократиялылығын күшейтеді және экономиканы мемлекет иелігінен шығаруға кедергі келтіреді. Жеке кәсіпкерлік нарық үшін әділ күресте салаларды дамыту бойынша жаңа тиімді идеяларды қалыптастыруға ықпал етеді. Мемлекет үздік кәсіпкер емес, стратегиялық нысандарды қоспағанда, экономика нарықтық жағдайда жемісті жұмыс істейді және жетілдіріледі.
Сондай-ақ Мемлекет басшысы жариялаған маңызды реформалардың бірі – халықтың кәсіпкерлік дағдыларын тәрбиелеу. Оқушылар мен студенттерді практикалық білімге оқыту жақын және алыс болашақта кәсіпкерлер санының артуына, жеке сектордың кеңеюіне ықпал етеді. Бұл бастама фирмалар санының өсуі, әділ бәсекелестікті қалыптастыру және жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету үшін де, жастар үшін де, өз бизнесін құру және нарықтың өзгеретін жағдайларына бейімделу үшін де пайдалы болады.
Елдік бағдарламалар шолуларының бірінде ЭЫДҰ қаржыландыру көздерін ұлғайту мақсатында Зейнетақы қорының қаражатын тиімді және қауіпсіз инвестициялауды ұсынды. Бұл мәселе елдің көптеген экономистерінің талқылауына жатады. Жолдауда атап өтілгендей, Президенті тапсырмасы аясында БЖЗҚ салымшыларының зейнетақы жинақтарының бір бөлігін пайдалану мәселесі пысықталды және 2021 жылы 700 мыңнан астам салымшы өз жинақтарының бір бөлігін тұрғын үй сатып алуға, емделуге немесе қаржы компанияларына басқаруға беру үшін пайдалана алады деп жоспарлануда. Аталған шешім халықтың көпшілігі үшін табысты қысқартудың ағымдағы жағдайларында уақтылы қадам.
Қазіргі жағдайда ұзақ мерзімді басымдықтар туралы ұмытпау керек. ЭЫДҰ-мен ынтымақтастық шеңберінде Үкіметке жасыл экономиканы дамыту бойынша шаралар ұсынылды. Қоршаған ортаны қорғау ұлттық деңгейде қолдауды талап етеді, ал тиісті шараларды қабылдау саяси ерік-жігерді қажет етеді. Қазақстан халқына Жолдауында терең декарбонизацияға негіз қалау қажеттігі айтылған. Президент Үкіметке ғылыми қоғамдастықпен және жеке сектормен ынтымақтастықта жасыл өсу бойынша ұсыныстар топтамасын әзірлеуді тапсырды. Бизнес пен академияны тарту осы мәселені терең және кешенді зерделеуге, сондай-ақ тараптардың мүдделерін ескере отырып, экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі тиісті іс-шараларды әзірлеуге ықпал ететін болады.
Жалпы, Мемлекет басшысы 2020 жылғы Қазақстан халқына Жолдауында қазіргі заманғы мәселелер, тиісті кешенді шешімдер белгіленген, сондай-ақ елдің одан әрі өркендеуі үшін ұзақ мерзімді міндеттер айтылған.
Сандуғаш Мұсабекова,
«Экономикалық зерттеулер институты» АҚ жетекші сарапшысы
