Станислав Канкуров, «Nur Otan» партиясы Алматы қалалық филиалы төрағасының бірінші орынбасары
Мысалы, Алматының праймеризіне 50-ге жуық «жаңа тұлғалар» кірді, оның ішінде 25 әйел және 35 жасқа дейінгі 16 жас бар. Бұл көрсеткішті тамаша нәтиже деп есептеймін. Себебі партияішілік іріктеудің өзі әуел бастан партияның жаңаруын меңзеген. Оңтүстік астанадағы саяси күрестегі басты айырмашылық белгілі журналист Сергей Пономарев, блогер Мейіржан Төребаев, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Жәмиля Серкебаева, тележүргізуші Қарагөз Сүлейменова, дизайнер Аида Кауменова, паралимпиадашы Серік Есматов және басқа да медиа тұлғалардың қатысуы болды. Егер кандидаттардың кәсіби саласы туралы айтатын болсақ, онда Алматының шағын және орта бизнес субъектілері өкілдерінің саны бойынша көшбасшылығын және праймеризден өткен кандидаттардың 45% бизнес-құрылымдардың өкілдері. Бұл ретте үкіметтік емес ұйымдар мен этномәдени бірлестіктердің қатысушылары да назардан тыс қалған жоқ.
Осы жерде айта кетсек, үгіт-насихат жұмыстарының барлық кезеңінде праймериз кандидаттары партиялықтармен 5 мыңға жуық кездесулер, 40-тан астам дебаттық турнирлер өткізіп, қатысушылардың жалпы қамтылуы 150 мыңнан астам адамды құрады.
Алматыда өткен праймериздің ерекшелігі үміткерлердің де, партияның аудандық филиалдарының да ресми аккаунттарында әрбір алматылық хабарлама қалдырып, үміткерлерге көкейлерінде жүрген сұрақтарын қойды.
Мұрат Әбенов, қоғам қайраткері, саясаттанушы:
Праймериз - бастауыш партия мүшелері арасындағы саяси мәдениетті арттыру құралы ғана емес, сонымен бірге азаматтық белсенділік пен өзін-өзі тануды арттыру мүмкіндігі болды. Бұл елге өте қажет. Біз халық үніне құлақ асуымыз керек. Мемлекет ең дұрыс шешімдер қабылдау, қоғамда туындайтын өзекті және өткір проблемаларға бағдарлану үшін азаматтарды "ести" білуі керек.
Бірақ егер мемлекет азаматтарды "ести" алса, ал азаматтар өз дауыстарын жеткізе алмаса, өз ұстанымдарын білдіре алмаса, онда бұл жүйе жұмыс істемейді. Сонымен, праймериз 10 мыңнан астам адамға ашық қоғамдық талқылауларға қатысуға мүмкіндік берді. Шешендік өнерді және өз ұстанымдарын жеткізуді үйретті. Өткір мәселелер бойынша өз пікірін айтуға бейімдеп, жеке жоспарлар мен бағдарламамен жұмыс істеуге дағдыландырды.
Олардың көпшілігі саясатпен айналыспайтыны түсінікті, өйткені 1 орынға шамамен 3 адам болды. Бірақ бұл адамдар алған тәжірибесін өздерінің әдеттегі өмірінде, қоғамдық жұмыста, бизнесте, мемлекеттік органдарда тиімді пайдаланатын болады.
Қоғамшыл ретінде өз позициясын қорғай алатын адамдардың саны қаншалықты көп болса, мемлекетті бақылау да соншалықты, мемлекеттік құрылым да тиімді жұмыс істейтінін көремін. Бұл сыбайлас жемқорлықтвң да белең алуына тұсау болады.
Таяуда ғана Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің Жолдауында бір маңызды мәселені атап өтті. Ол өңірлерде мәслихат депутаттары азаматтардың мүдделерін қорғай алмайтын саяси анахронизм. Айта кету керек, әкімдер өздерінің бюрократиялық ортасын ескере отырып, өздері қалағандай жасайды. Бұл көптеген әлеуметтік мәселелердің шешілмеуіне әкеліп, қақтығыстарды тудырады. Аймақтардағы шешілмеген қақтығыстар көтеріліп, орталықтарға жетіп, үлкен қақтығыстарға ұласатыны сөзсіз. Праймериз жергілікті мәслихаттардың депутаттарын белсенді болуға шақырды.
Осыны ескере отырып, праймериздың бағыты дұрыс орындағанын түсіну керек. Үшеуінің екеуі бірінші орынға шықпағаны, біреу ренжігені, біреу өздерінің немесе басқалардың қателіктерін көргені анық. Жалпы, бәрі жақсы өмір сабағын өткізді деп ойлаймын. Сонымен, кейбір адамдар өздері туралы жоғары пікірде болды, ал олар адамдарға келгенде, өз сайлаушыларын қызықтыра алмады. Праймериз арқылы біз жаңа тұлғаларды, жаңа идеяларды көрдік. Праймеризден кейін адамдар белсенді қоғамдық-саяси қызметпен айналысуды жалғастырады деп үміттенемін. Егер сіз 50 дауыс алсаңыз да, бұл сізге сенген 50 адам. Осы 50 дауыс үшін де уәделер мен жобаларды жүзеге асыруды жалғастыру керек. Қоғамның пайдасына жұмыс істеу үшін сізге депутаттың мандаты қажет пе? Бұл үшін белсенді азамат атағы лайықты емес пе?
