Жалпы соғыс тақырыбын шығармашылық иелерінің ешқайсысы айналып өтпеген. Мысалды алыстан іздеп керегі жоқ, бұл тақырып төңірегінде қазақ қаламгерлері де, қылқалам шеберлері бар, сазгерлер қауымы болсын, кез келгені адамзаттың басына төнген ауыр сынаққа үн қатып, бейбітшілік пен ынтымақты ту еткен туындыларын үзбей арнағаны бүгінде тұтас тарих.
Бұл тақырып бүгін тіпті өзекті болып отыр. Іргеміздегі соғыс өртінің жалыны біздің де жанымызды шарпып жатқанын жасырмауымыз керек.
Жә, суретке оралайық. Герниканың үстінен қарша бораған бомбаларға, олардың тозақ отындай қара түтіні бүкіл адамзатты үрей құшағына алады. Бұл қанды оқиғаға бүкіл әлеммен бірге Пабло Пикассо да жаны ауырып қарап тұрыпты. Испан ақыны және көрнекті қоғам қайраткері Рафаэль Альберти кейінірек: «Пикассо Герникаға ешқашан бармаған, бірақ қаланың қалай жойылғаны туралы хабар оған бұқа мүйізінің соққысындай әсер етті» деп еске алыпты. Герниканы бомбалаудағы қатыгездік тап-таза кенепке Пикассо қылқаламының алғашқы қара бояуы болып жағылады. Картина туралы мәліметтерге сүйенсек, «Гарника» бір айдың ішінде аяқталады. Алғашқы күндері Пикассо 10-12 сағат жұмыс істеген деседі.
Кейбір мәліметтерге сәйкес, Парижді басып алу кезінде Пабло Пикассоға неміс офицерлері келген. Суретшінің үстелінде Герникадан алынған репродукция (немесе Герниканың репродукциясы бар ашық хаттар) жатса керек. «Мұны сіз жасадыңыз ба?», деген неміс офицеріне Пикассо: «Жоқ», деп жауап беріпті. «Мұны сіз жасадыңыз!», депті қатулы жүзбен.
Кейіннен Пабло Пикассо өзінің туындысының тағдыры туралы айта келе: «Менің «Герникам» жайлы достарымнан да, жауларымнан да естімегенім жоқ» депті. Жалпы Пикассоның бұл туындысы туралы пікір көп. «Герника» – фашизм мен Франкоға деген қорқынышты айыптау. Ол халықтарды, барлық еркектер мен әйелдерді күреске жұмылдырды және көтерді. Егер Пабло Пикассо өз өмірінде «Герникадан» басқа ешнәрсе жазбаса да біздің дәуірдің ең үздік суретшілерінің қатарында тұрар еді депті замандастары.
Соғыс салған суреттен қорқынышты сурет жоқ. Ізгілік іздеген жүректер жараланбаса екен!.. Мынандай бір ән бар еді ғой: «Баласын ана, анасын бала, жоқтамасын мәңгілік!».
Солай!..
