– Рикардо, айтыңызшы ту­рис­тік инфрақұрылым объек­ті­лері табиғи ландшафтпен қан­шалықты үйлесуі тиіс?

– Қорғалатын табиғи аймақ­қа араласу туралы әңгіме болған­да, басты мәселенің бірі – сәу­лет нысандарының дұрыс орна­ла­суы. Табиғи ландшафты не құ­райтынын түсіну, жел бағыттары мен өзен ағысын жете білу, жал­пы пейзажға назар аудару ма­ңызды. Ғимарат пейзажды бұз­бауы қажет, керісінше көркін кір­гізуге тиіс. Жақсы архитектура осыны іске асыруға қабілетті деп сенемін.

Өзге де маңызды мәселелер – материалдарды таңдау, құры­лыстың бекітілген нормативтері және тұрақты сәулет қағидат­тарына сәйкес келу. Ұлттық парк аумағында салынған ғи­ма­рат нөлдік көрсеткішке жа­қын көміртек шығаруға тиіс. Құ­рылыс кезінде де, одан кейін де флора мен фаунаға әсерін азайту қажет. Материалдарды мүм­кіндігінше ландшафтпен үйлестіре таңдап, тіпті жергілікті өнімдерді қолданған абзал.

– Сіз Қазақстанда бірнеше рет болдыңыз, Алматы мен оның төңірегінің, Іле Ала­тауы­ның көркем пейзаждары­мен таныссыз. Сіздің ойы­ңызша, осы аймақтың қандай табиғи ерекшеліктерін турис­тік жерлерде салынған ғима­раттардың архитектурасында көрсетуге болады?

– Ұлттық саябақтың құры­лысы кезінде бірінші орында ұлттық парк және оның табиғаты болуы тиіс. Өз ойымды музейді жобалау мысалында түсіндіргім келеді. Менің ойымша, мұра­жайда ең маңыздысы – оның экспонаттары, келушілер үшін жайлылық; бұл маршруттарды музейге келушілер, яғни әрбір қонағының өнер туындыларын көруіне мүмкіндігі бар болатындай күйде ойлас­тыру. Кейінгі жылдары тіпті ғимараттың өзіне басты назар аударатындай етіп жобаланған музейлер де пайда болды. Мен бұл істі құптамаймын.

Ұлттық парк аумағында ор­наласқан ғимаратта болған кезде, қоршаған табиғатты және ерекше әсеріңізді есте сақтағыңыз келеді. Аумақта орын тепкен сәулет нысаны көркем болуы мүмкін, алайда оның мәні – қоршаған ортаны үйлесімді түрде толықтыру, үстемдік етпеу және ластамау. Жоғарыда атап өткендей, нысанның орналасуы үлкен маңызға ие. Сәулет ландшафтқа оң немесе теріс әсер ете алады. Жергілікті мекеннің барлық табиғи қадір-қасиетін назарға алып, оларды сәулет жобасының органикалық бөлігі етіп көрсету керек.

– Бүгінде әлемде эколо­гиялық туризмнің таны­мал­дылығы артып келеді. Ол әдет­тегі туризмнен қалай ерек­ше­л­енеді? Экотуризмге арнайы инфрақұрылым қажет пе?

– Экотуризм – кейде мақ­сатқа сай емес қолданылатын трендтік сөз. Экологиялық туризм­нің мәнін түсінбей, оны тек қызметті, өнімді алға жыл­жыту сипатында айту – жа­уап­сыздық. Экологиялық туризм жергілікті тұрғындардан басталуы тиіс. Өз тәжірибемді не­гізге ала отырып айта аламын, жақ­сы туристік бағыт­тар – бұл жер­гілікті тұрғын­дарға ыңғайлы және жайлы орындар. Бұл нақты пікірлер жазылатын орындар, ойдан шығарылған әңгімелер емес. Ұтымды бренд – ұтымды өнім негізінде түзіледі.

Экотуризмді дамыту үшін ең маңызды бірнеше қадамды атап өткім келеді. Базалық ин­фра­құрылым шешуші мәнге ие, ал оның негізгі элементі – эко­логиялық білім. Табиғат – бұл біз­дің басты құндылығымыз. Не­­ге ол елдің халқы, қонақтары мен бүкіл ғаламшардың тұр­ғын­дары үшін маңызды? Күзе­тілетін ны­сандардың шекаралары қайда орналасқан, оларға қашан барған ма­ңызды? Міне, осы сұрақ­тар­ға жауап іздеп, оның мәнін ұғын­дыруымыз қажет.

Демалыс және табиғатпен байланыс үшін қорғалған аумақтарды аша отырып, қо­нақ­­тардың қоқыс қалдыр­мауын қамтамасыз ету – қи­ын міндет. Оған барынша жа­уап­­кершілікпен қарау жә­не табиғатты бағалай бастау үшін адамдардың сауаттылығын арт­тыру абзал. Осылайша сіз экологиялық туризмге байыпты қарайтын болсаңыз, бұл болашақ ұрпақ үшін инвестиция екенін ұғына түсесіз. Экотуризмге ұзақ­­мерзімді перспективалы жо­­ба ретінде қарау керек, бұл ойын-сауық паркі емес. Табиғат құн­­дылығын әр адам үшін аша білген жөн, сонда ол өзі үшін сөй­лей бастайды.

– Сіздің ойыңызша, эколо­гиялық туризм алматы­лық­тар мен жалпы Қазақстан тұр­ғын­дары үшін қаншалықты қа­жет болуы мүмкін?

– Жалпы, Қазақстан мен Ита­лия халқы бір-біріне ұқсас. Өйткені екі елдің азаматтары да отбасылық ұстаным мен та­биғатқа жақындықты ерекше бағалайды. Сондықтан демалыс күндері көбісі өзінің үлкен жол талғамайтын көліктерімен тауға қарай бет алады, кез келген аумақта тағам дайындап, серуендегенді жақсы көреді. Алай­да көбі табиғатқа келгенде тазалықты мүлдем ұмытып кетеді. Яғни қоқысты өзімен бірге қайта алып кетудің орнына, отырған жеріне тастап кетеді. Мұндай жағдай Италия халқына да жақсы таныс. Де­генмен Guardia Forestale орман полициясының күшімен эко­логиялық сауаттылықты арттыру арқасында жағдай жақ­сарды. Қазір еліміздің көптеген аймағында адамдар табиғаттың құндылығын сезініп, оны сақ­тау­ға тырысады.

Егер сауатты инфрақұрылым салса, көптеген адам үшін жасыл аймақтарды тартымды етуге мүмкіндік бар және олар та­биғатқа қарай бет алатынына сенемін. Бір жағынан табиғатқа шығу қолжетімді болғаны да маңызды рөл атқарады. Адам­дарға тауға жетудің қауіпсіз және ыңғайлы жолы қажет.

Әрине, қоршаған ортаны тек жол талғамайтын көліктер ғана ластамайды, табиғаттағы бір күн демалыстан кейін кеп­телісте тұру ешкімге ұнай қоймас. Сондықтан мұнда та­биғи аймақтарға апаратын, сол жақта тұратын немесе сол аумақта жұмыс істейтін адамдар үшін сапалы қоғамдық көліктің болуы маңызды. Бұл көлік инновациялық, экология­лық талаптарға сай болуы, төмен көміртек шығаратын және пай­далануға ыңғайлы болуы тиіс. Мен сондай-ақ тау жолдары басталатын және аяқталатын жер­лерге көтерілетін арқанды жолдар мен фуникулерлерді де қарастырар едім. Бұл ретте авто­мобильдік қолжетімділік қатаң бақыланып, шектелуі тиіс.

Жалпы алғанда, табиғи ай­мақтарға деген қолжетімділікке сұраныс тек арта түсетініне сенім­дімін, әр алматылықтың тау­ға деген ынтықтығын ескермеу мүмкін емес.

– Коронавирусты жеңген­нен кейін шетелдік экотурис­тер бізге назар аудара ма?

– Қазақстан – көптеген та­­биғи құпияға толы сырлы ел. Меніңше, сіздің еліңіз эко­туризмді дамы­туға болатын тамаша жер. Елде­ріңіздің жүргізіп отырған «ашық аспан» жаңа саясаты көптеген адамға осында келуге мүмкіндік береді және олар оны қуана пайдаланады.

Біз пандемияны жеңген кезде адамдар Қазақстанға жаңа тәжірибе, тау ауасы, таза табиғи дүниелер үшін атбасын тірейді деп сенемін. Менің ойымша, сіздер табиғи аймақтарды шамадан тыс жүктеуге әуестен­беулеріңіз қажет және елге ке­летін қонақтардың санын ба­қы­лап отыруларыңыз орынды. Санға емес, сапаға ұмтылу керек деп есептеймін. Барлық ту­ристік бағыт сияқты сіздерге қайтадан оралуға дайын туристер қажет. Олардың табиғатты бағалай және құрметтей алуы басты орында.

– Рикардо, қызықты сұх­батыңыз үшін рахмет!