Ақмешіт – Атыраудағы киелі мекеннің бірі. Мұнда есті қариялардан жеткен аңызға бергісіз әңгімелердің арқауына айналып, бір басына бірнеше ғажайып қасиет қонған Бекет ата Мырзағұлұының кіндік қаны тамған. Жем өзенінің жағасындағы биік төбенің үстінде орналасқан мекенде оның атасы, әкесі мен анасы, ұлы жерленген. Ал Маңғыстаудың Оғландысы – Бекет атаның мәңгілік тыныстаған мекені.
Қос өңірдегі киелі мекеннің екеуі де Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласында басымдық берілген Қазақстандағы киелі жерлер географиясының картасына енді. Қазір Оғландыда да, Ақмешітте де табиғи газ, жарық пен су бар. Екеуіне де ел-жұртын берекеге бастар бірлік пен жүрекке иман ұялатар имандылыққа үндеген ағартушы, алдағы күнді дәл болжаған көреген әрі абыз, аруағынан медет тілеген жанды жебеген әулие, жер астынан бірнеше мешітті қашап салған сәулеткер Бекет атаның ғажайып қасиеттерімен тереңірек танысуға келуші көп.
– Алғаш рет Бекет ата жайлы сегіз жасымда әкемнен естіген едім. Содан бері есте жоқ ескі заманның сан қатпарлы шежіресінен сыр тиегін ағытқан қариялардың әңгімесіне құлақ түріп келемін. Оның үстіне биыл Бекет атаның туғанына 270 жыл толды. Осының бәрін ой елегінен өткізіп, Оғландыдан Ақмешітке дейінгі аралықты велосипедпен жүріп өтуді ұйғардым. Осы ниетіме отбасым қолдау білдірді, – дейді бізбен әңгімесінде Раббым Борашев. – Мақсатым – қазақ елінің киелі жерлерін жас ұрпаққа кеңінен насихаттау. Бір мезгіл сары даланың саф ауасымен терең тыныстап, жастарға саламатты өмір салтын ұстанудың денсаулық үшін маңызды екенін ұғындыру.
Оның айтуынша, бұдан бұрын Бейнеуден Шалқар стансасына велосипедпен барған екен. Сол кезде отбасына ескертпей, алыс жолға шығыпты. Жаңадан тартылған темір жол бойында қайнаған қызу тірлікті көріп, бұл бағыттың мұнайлы түбек атанған Маңғыстау үшін маңызды жоба болғанына көз жеткізіпті. Қазір Маңғыстаудан қатынайтын жолаушылар пойызы аталған темір жол арқылы Алматы шаһарына екі күнде жетеді.
– Шалқарға жүрдек автокөлікпен баруға болатын еді. Сондай автокөлікке мінсең, барар жеріңе тез жетуге асығасың ғой. Алайда автокөлікті емес, велосипедті таңдадым. Өйткені көліктің бұл түрімен асықпай жүргенде, туған жердің қасиетін сезінесің, тынысың кеңиді. Бейнеуден велосипедпен шығып, Шалқарға дейін алты күн жүрдім. Темір жол бойындағы елді мекендердің тұрмысымен танысып, маңдай терімен тапқан нанның дәмі тәтті болатынын еңбегімен дәлелдеп жүрген қазақ жастарымен кездестім. Бұл темір жолдың бойында 3000-дай жас еңбек етеді. Бәрі де – тәуелсіздік таңы атқаннан кейінгі жылдары өмірге келген талапты өрендер. Бәрі де ерінуді білмейді, жұмысын ерекше құлшыныспен істейді. Тәуелсіз елімнің ертеңі жарқын екеніне сенген жалынды жастардың еңбекқорлығына тәнті болдым. Жүрдек автокөлікпен жүрсем, мұның бәрін көрмеуім мүмкін еді, – деп тебіренді алғашқы жорығы туралы Раббым Борашев.
Ал биылғы Көрісу күні қарсаңында Бейнеуден Тәженге, одан Отпантауға дейін жол жүріпті. Шартарапты шарлаған қауіпті індеттің таралуы сапарын тоқтатуға әсер етті. Бірақ арада айлар өткенде ойға алған мақсатын іске асыруға қайта кірісті.
– Бұл жолғы сапарымды Сай-Өтес стансасынан бастауды жөн көрдім. Мұның өзіндік себебі бар. Әкем – теміржолшы болған адам. Жұмыс бабымен Сай-Өтесте де, №10 бекетте де тұрды. Балалық шағым өткен ауылдар ыстық қой. Әлі күнге сағынып жүремін, – дейді шыбықты ат қылып мініп, алаңсыз ойнаған балдәурен күндерін еске алып, бір сәт үнсіз қалған Раббым Борашев.
Бұдан соң алғашқы тоқтаған нүктесі – №11 бекет. Одан әрі Тобықты аталатын жердегі Бекет атаның төртінші мешітіне маңдай тіреді. Мешіт қайта жаңғыртылып, жарық, табиғи газ желілері тартылды. Су да бар.
– Жол бойында әрі батыр, әрі би Бердалының тамына да тоқтадым. Ел ішінде ерекше танылған дарын иесі Сүгір жыраудың туған мекені – Өгіз-Өреуілді де көрдім. Оның әкесі Бегендік – екі рет Меккеге қажылыққа барған адам, – дейді өзі тоқтаған жерлердің тарихынан сыр ақтарған жолаушы. – Қазір мұнда төрт-бес отбасы мал бағып отыр. Ал Қызылсу ауылында Оразмағанбет ахунның кіндік қаны тамған ғой. Оның әкесі де, өзі де ахун атанған. Кейін геология саласында жұмыс істеп, «халық жауы» атаныпты. Иран жеріне жасырынуына тура келіпті. Алайда тыңшылар оны алдап-арбап, қолға түсіріп, ату жазасына кесіп жіберген. Елден кетерінде құнды кітаптарды үңгірге жасырып үлгеріпті. Елуден астам кітабы табылғаннан соң Маңғыстау өңірінде мұнай бұрқағының тығыны ағытылды деген әңгіме бар. Шопан ата қорымының да шежірелі тарихы тым тереңде жатыр.
Міне, Үстірт сілеміндегі Оғландыға жеткенге дейін бірнеше киелі мекенге тоқтап, елдің, жердің тарихынан сыр шертетін осындай құнды деректерді көңіліне тағы бір рет түйді. Бекет ата мәңгілік тыныстаған киелі мекеннен Ақмешітке дейінгі сапарында жары Айзада мен інісінің баласы көлікпен ере шығыпты.
– Отбасым бұл жолы мені жалғыз жібергісі келмеді. Жасымның үлкейгенін алға тартты. Бірақ олар менің сапарыма кедергі келтірген жоқ. Алға озып кетіп, жолдан күтіп алды. Қан қысымымды өлшеп, жүрегімнің соғысын тыңдап, ас-суымды әзірлеп отырды, – деп күледі ол.
Енді жапан даламен жалғыз жортып жүрген жолаушы Шығыс өңіріне сапарлауды ойластырып отыр. Студенттік жылдары өткен Өскемен қаласына барғысы келеді. Кезінде осындағы Жол құрылысы институтының архитектура факультетінде жоғары білім алған. Қазір Маңғыстау облыстық мәслихатының депутаты ретінде мұнайлы түбектің әлеуметтік-экономикалық өркендеуіне үлесін қосып жүр.
– Біздің елімізде киелі мекен де, қастер тұтатын тарихи қалалар да, өңірлер де көп. Соның бірі – Алаш туы тігілген Семей қаласы. Адамзаттың ұлы ойшылы Абайдың, Шәкәрім мен Мұхтардың, өзге де тарихи тұлғалардың кіндік қаны тамған өңірлер мен қалаларға велосипедпен баруды көздедім. Дәл қазір қашан жолға шығарымды айта алмаймын. Бірақ бұл мақсатымның орындаларына сенемін, – дейді алыс жолға көз тіккен Раббым Борашев.
Жортқанда жолыңыз болсын, жолаушы!
Атырау облысы,
Жылыой ауданы
