Белгісіз автордың жазбасы

Әдебиет • 12 Қараша, 2020

Белгісіз автордың жазбасы

24 рет көрсетілді

Авторы белгісіз шығармалар әдебиет тарихында баршылық. Олардың әрқайсысы түрлі себептермен аты-жөндерін көрсетпеген. Нақты бір авторы жоқ, өмір туралы ойлар бедерленген жазба біздің де қолымызға түсті. Байқасақ, дүниетанымы қалыптасу үстіндегі жас адамның жазғаны сияқты...

Айгүл СЕЙІЛОВА

Біз өмірді ойын деп қарастырған күннен бастап оның маңызы кемиді. Көзіміздің алдында кішірейеді. Өйткені ойынның жеңіспен аяқталғаны немесе жеңіліспен аяқталғаны оның еш кейіпкерінің жүрегіне анау айтқан салмақ түсірмейді. Немесе жақсы ойын болса да, жаман ойын болса да, ол – тек қана ойын. Біз оны кино деп қарастырған күннен бастап қызығушылығымыз артқанымен, жауапкершілігіміз азаяды. Өйткені біз – әртіспіз. Спектакль де осы шамалас. Сырттай жасанып жүру ғана маңызды болғандықтан, біз бәріміз әртіске айналып алып, өз рөлімізді ойнап шығуға құлшынатын боламыз.

Сонда өмірді қалай қабылдасақ, солай сүреміз. Мәселен, көпшілік біреулердің пікірі арқылы қабылдайды. Өмір олар үшін сөздер мен сөйлемдердің жиынтығы. Ой-пікірлердің аясында өмір сүретін көпшілік белгілі шеңбердің ішінде, белгілі бір тамақтармен қоректеніп, белгілі бір адамдардың жанында жантайып, белгілі бір сөздерді айтып, белгілі бір жасқа дейін көресісін көреді.

Есім кіре бастағаннан жаттандылықтан, жасандылықтан қаштым. Біреудің бір нәрсе, не бір адам туралы айтқан пікіріне тексермей, жүрек сүзгісінен өткізбей тұрып, ешқашан келісе салған емеспін. Кітаптан оқыған сөйлемдердің жаныма жаққанын ғана есте сақтадым. Қалғаны «қоқыс жәшікке» кетті... Әрине, оқ бойы озық болуға талпынғанымды жасырмаймын. Бір мезетте ақылды болып та көрінетінім рас шығар. Сөйте тұра менің мақұлықтан айырмашылығым аз. Мақұлық қалай табиғи болса, мен де сондай табиғи жаратылыстың бірімін.

Өмірді ойын деп түсінгім келген кездерге күле қараймын. Өзімше бір форма жасағым келген шығар? Тағдырымды эксперимент алаңына айналдырудан қашпай, не өтсе де басымды көтеріп жүрдім. Қорықпағаным, торықпағаным, жабықпағаным есімде. Алланы мойындамаудың әлегі деп бағалаймын қазір. Қорықпағанымнан қорқамын. Өткен күн өзекке құрт түсіреді. Құрт өсе береді екен. Жаныңды жейді... Әбден титықтаған кезде өмірдің сұмдығынан қабір азабы жеңіл сияқты көрінеді. Өзіңді өлердей сүюдің, сөйте тұра сынып түсер заттай аяудың ең шынайы көрінісі осы. Тірлікке көндігу дегеніміз – бір рет шошынған жаныңды қайта-қайта шошытып, ақыр соңында түк әсер етпей қалатын болмысыңды сынап қана тірі жүру...

Жалпы, әртістерден гөрі ойынпаздарды түсіну қиын. Өйткені олар ойынның ережесін өздері ойлап табады. Ал әртістер қоғамдық пікірдің ауанымен өмір сүреді. Қоғам оларды әртіс деп қабылдаса ғана әртіс бола алады. Әртіс пен ойынпаздың әрекеті ұқсас болғанымен, мазмұндары әртүрлі. Әртіс өзіне назар аударту арқылы еркіндігін жоғалтады. Болмысы әртіс адам әсершіл, қызыққыш, жалпы өз әрекетінің тұтқыны. Жасанып жүретін, жарқылдап күлетін, жалпылдап сөйлейтін адамдардың бәрі әртіс. Оларға ең маңыздысы – сыртқы фактор. Іштің іріп-шіруі сөз емес. Тағдырдың быт-шыты шығуы да қорқытпайды. Ең сұмдығы – оларға ешкімнің көңіл аудармай қоюы. Осы тұста сынуы мүмкін. Ереже ойлап тапқыштар болса мысық секілді ақылды. Өз басым өткен күннің өзекке түскен құртын емдеп алғанша тірі жүргім келеді. Әрине ойынпаз адам осылай айтса, сенімсіздеу естілгенімен, өмірге салмақтырақ қарай бастағанына күдік келтіруге болмайды.

Бізге бақытты болу маңызды.

Күннің маңызды және өзекті жаңалықтарын «Егемен Қазақстан» телеграм каналынан оқыңыз