Шаруа қожалығын алғаш құрған кезде-ақ інісі Ерболат екеуі өз күштеріне сенген екен. Тоқсаныншы жылдардың басында ұйымдасқан шаруа қожалығына «Торғай» кеңшарынан сау тамтығы қалмаған көне комбайн мен «дімкәс» трактор бұйырған. Ал ортақ малдан тиесілі пайларына ештеңе тимепті. Сонда да болашақтарына сенімді еді. Адал еңбектерінің арқасында құт дарып, береке бітті. Қазір қожалықтың екі мың гектар жері бар. Оның 200 гектары шабындық, 100 гектары екпе шөп, өзгесі жайылым жерлер. Өздері оған да тәубе дейді. Әйтпесе ауылдастары тоқымдай жерге зар болып, қолдарындағы бірді-екілі малды қайда жаярын, шөпті қайдан шабарын білмей қаңтарылып отыр.
– Қаншама қиындықты бастан өткеріп жүрсек те, несие мен субсидия алып көрген емеспіз. Өз басым мемлекетке ауыртпалығымды түсіргім келмейді. Кәсіппен айналысқан адам ешкімге тәуелді болмауы керек. Өз күшіне сенген адамның ғана қайығы өрге жүзеді, – дейді «Қарлығаш» шаруа қожалығының басшысы Ербол Дүйсен. – Қазір бұрынғы қиындықтың бәрі артқа қалды. Шаруа жайын үйрендік. Үйренетін де ештеңесі жоқ еді. Ата кәсіп. Азық-түлік белдеуіндегі Нұр-Сұлтан қаласын сапалы мал өнімдерімен тұрақты қамтамасыз етуге септігіміз тиіп жатыр. Біз тәрізді мал баққан шаруа қожалықтары көбейсе, ішінара адал бәсекелестік туындап, сауда сөрелеріндегі ет бағасы да арзандар ма еді?!
Бүгінгі таңда кешегі шағын шаруашылықтың ісі дамып, тасы өрге домалап келеді. Қазір шаруа қожалығы 250 бас жылқы, сексеннен астам қара мал, 300-дің үстінде қой бағып отыр. Жыл басынан бері елуге таяу ірі қара мен бір отар қойдың семіз де сапалы етін Нұр-Сұлтан қаласының сауда сөрелеріне шығарыпты.
Бағымдағы ірі қара мен жылқы жергілікті тұқымнан. Шаруа қожалығының басшылары табысқа асыл тұқымды баққанда молынан жететіндігін ұғынып отыр. Бірақ ол үшін жем-шөп дайындау мәселесі туындайды. Жер көп болғанымен, шабындық, жайылымдық алқаптар бос емес. Ал азық-түлігі толымды болмаса, асыл тұқымды мал бағу оңай емес. Мал өнімдерін өткізу қиындық тудырмайды. Өйткені Нұр-Сұлтан қаласы қолсозым жерде. Әрі Нұр-Сұлтан – Шідерті тас жолының бойындағы дәмханаларды етпен қамтамасыз етеді.
Алға ұмтылған шаруашылықтың қадамына тұсау болып отырған жалғыз жай – жайылымның жетімсіздігі. Биылғы жыл мал азығы үшін 250 тонна жем-шөп пен 50 тонна арпа дайындаған. Осы мал азығының көлеміне қарай мал қыстатылады. Әйтпесе қыс қатты болса артық мал тілін тістеп қалмақ. Шағын ғана шаруа қожалығы он шақты адамды тұрақты жұмыспен қамтамасыз етіп отыр. Еңбекақылары істеген жұмыс ауқымына қарай уақтылы төленеді.
–Жайылымның жетімсіздігі жанға батып тұр, – дейді шаруа қожалығының басшысы, – жүз мың гектарға дейін жер иеленгендер не өздері пайдаланбай, не өзгенің игілігіне жаратпай отырғандары түсініксіз. Осындай келеңсіздіктің салдарынан шоқ жұлдыздай Торғай ауылының қырыққа жуық отбасы көшеміз деп қопаңдап отыр. Егер мал сүмесімен күн көретін ауыл тұрғындарына жайылым үшін жер берілсе, мұндай олқылық орын алмас еді.
Шағын ауылдардың үлкен мәселесіне көңіл аударатын кез жеткен тәрізді. Жомарт жердің жалын жанын салып жұмыс істейтіндер ғана ұстауы тиіс қой.
Ақмола облысы,
Ерейментау ауданы
