Жыл сайынғы бағаның өсуі, Ұлттық статистика бюросының мәліметтері бойынша, қыркүйек айынан бастап, бұл көрсеткіш 7% -ды құраған кезде жеделдейді. Қазан айында 7,1%, қарашада 7,3% жетті. 2020 жылы азық-түлік тауарлары 11,3% -ға, азық-түлікке жатпайтын тауарлар - 5,5% -ға, қызметтер 4,2% -ға өсті. Толығырақ айтсақ, бір жыл ішінде азық-түлік және алкогольсіз сусындар 11,3%, алкогольдік ішімдіктер мен темекі өнімдері - 10,8%, тұрмыстық заттар - 7,6%, киім мен аяқ киім - 4, 8%.
Денсаулық сақтау саласында жылдық инфляция 7,4%, мейрамханалар мен қонақ үйлердің қызметтері - 6,9%, көлік - 3,8%, демалыс пен мәдениет - 3,5%, байланыс - 2,6% құрады. Сонымен бірге тұрғын үй қызметтері, су, электр энергиясы және басқа отын түрлері 3,5% -ға өсті.
Ай сайынғы бағаның өзгеруіне келетін болсақ, желтоқсанда қараша айымен салыстырғанда инфляция 0,9% құрады. Бір айда азық-түлік тауарлары 1,5%, азық-түлік емес тауарлар 0,5%, қызметтер 0,4% қымбаттады.
Бұған дейін 2020 жылға арналған инфляцияның әртүрлі болжамдары жарияланған болатын.
2020 жылдың соңында жыл сайынғы конференция барысында Орталық аймақ, Шығыс Еуропа және ТМД бойынша S&P талдаушысы Карен Вартапетов, Қазақстанның нақты ІЖӨ өсімі 2020 жылы -2,2% құрайды, бірақ қазірдің өзінде 2021 жылы ІЖӨ өсімі 3,9%, 2022 жылы - 3,6%, 2023 жылы - 3,9% құрайтыны сол кезде айтылған.
«ІЖӨ-нің өсуіне шектеу шараларын жеңілдету, әлемдік экономика мен тауар нарықтарын қалпына келтіру, сондай-ақ осы жылы экономиканы қолдау бойынша маңызды шаралар ықпал етеді», деді ол.
Сонымен бірге, инфляция 2020 жылы 7,7% деңгейінде болатынын, алдағы үш жылда ол 5,5% -ға дейін төмендейді деген болжамы шындықтан алыстау кеткен жоқ.
Сонымен қатар, Brent маркалы мұнайдың бағасы 2020 жылдың 9 наурызында ОПЕК + отырысына қатысушылардың мұнай өндірісін азайту туралы мәміле шарттары бойынша келісімге келе алмауының салдарынан күрт төмендеді. «Осы жағдайларда 2020 жылғы 10 наурыздан бастап Ұлттық Банк базалық ставканы жылдық 12% -ке дейін айтарлықтай көтеру туралы шешім қабылдады, бұл туындайтын инфляциялық тәуекелдерді шектеуге және теңге активтерінің құнын қорғауға мүмкіндік берді», деп хабарлады Ұлттық банк.
Осыған қарамастан, Қазақстанда сыртқы күйзелістерді жүзеге асыру нәтижесінде инфляциялық процестердің жоғарылауы байқалды. 2020 жылғы наурыздан бастап инфляция белгіленген мақсатты дәліздің 4-6% шегінен асып, Ұлттық Банктің 2020 жылға арналған болжамдарын қайта қарау қажеттілігіне әкелді. Келесі айларда базалық мөлшерлеме инфляцияның 2021 жылы белгіленген мақсатты диапазонға 4-6% жетуі үшін қажетті деңгейде сақталды. 2020 жылғы 3 сәуірде Ұлттық Банк базалық мөлшерлемені жылдық 9,5% -ға дейін төмендету туралы кезектен тыс шешім қабылдады. 2020 жылы базалық мөлшерлемені төмендету туралы соңғы шешім 21 шілдеде қабылданды. Ұлттық банк оны 9% деңгейінде белгіледі.
Шешім инфляцияға қарсы тәуекелдердің әлсіреуімен және 2020 жылдың бірінші жартыжылдығында экономикалық белсенділіктің күтілгеннен де қысқаруымен байланысты болды. Базалық ставканың төмендеуі карантинді күшейту жөніндегі шаралар әсерінің оны біртіндеп қалпына келтіру процесін қолдай отырып, Қазақстан экономикасына әсерін азайтуға мүмкіндік берді. Барлық кейінгі шешімдерде базалық мөлшерлеме 9% деңгейінде қалды. Ұлттық Банктің бағалауы бойынша, бұл деңгей инфляция деңгейінің біртіндеп төмендеуіне және келесі жылы белгіленген 4-6% деңгейіне жетуге мүмкіндік беретін инфляциялық тәуекелдер балансына сәйкес келеді.
Ұлттық Банктің болжамдары бойынша 2020 жылдың аяғында инфляция 7,3-7,5% аралығында болады.
2021 жылы инфляцияның ішкі сұраныстан туындаған дезинфляциялық әсерінің сақталуы және болжамды кезеңнің соңына дейін осы дәлізде қалыптасуы аясында 2021 жылдың аяғына қарай жылдық инфляцияның 4-6% деңгейінің жоғарғы шегіне дейін біртіндеп бәсеңдеуі күтілуде.
2020 жылғы наурыздан бастап жылдық инфляция белгіленген мақсатты дәлізден 4-6% асып түсті, 2020 жылдың қараша айының соңында 7,3% деңгейінде сақталады.
Инфляцияға негізгі үлес азық-түлік тауарларына бағаның өсуіне байланысты. Азық-түлік емес тауарлар мен қызметтер бағаларының жылдық өсімі 2020 жылғы қарашада сәйкесінше 5,7% және 4,1% құрады.
Қызмет инфляциясының қалыпты өсуінің негізгі факторы төтенше жағдай кезеңінде реттелетін коммуналдық қызметтер тарифтерінің уақытша төмендеуі, сондай-ақ әуе көлігі мен туристік қызметтер бағаларының төмендеуі болды.
Сонымен қатар, соңғы айларда реттелетін коммуналдық қызметтерге тарифтердің өсуі жеделдеуде. 2020 жылғы қарашада қоқыс шығару қызметтері (20,5% дейін), электр энергиясы (6,6% дейін) бойынша жылдық инфляцияның жеделдеуі байқалды.
«Коронавирустық дағдарыс кезіндегі инфляциялық процестердің жеделдеуін тежеуге үкіметтің төтенше жағдайлар кезінде кейбір тауарлық заттардың экспортын шектеу, бірқатар әлеуметтік маңызды азық-түлік тауарларына шекті бағаларды белгілеу және осы тауарлар тобына ҚҚС-ты уақытша төмендету жөніндегі шаралары ықпал етті», деді Ұлттық банк.
Бұған дейін Ұлттық банк кейбір ескі банкноттарды айырбастауды қайта бастағаны туралы хабарланған болатын. Себебі кейбір азаматтар сол себепті ескі банкноталарды уақытында айырбастай алмады. 2021 жылдың 1 ақпанынан кейін бұл банкноттарды ауыстыру мүмкін болмайды.
