Суретті түсірген Ерлан ОМАР, «EQ»
Мемлекеттік бағдарлама қабылданған сәттен бастап қысқа мерзім ішінде Мәдениет және спорт министрлігі ең үздік әлемдік тәжірибе негізінде ұлттық парктерде туризмді дамыту бойынша ұтымды жоба дайындап, Премьер-Министр және Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігіне ұсынған болатын. Аталған жоба қолдау тауып, оны іске асыру үшін жобалық басқарудың жаңа жүйесі іске қосылды. Нәтижесінде, Іле-Алатау паркіндегі визит-орталық негізінде ұлттық парктерде экотуризмнің жаңа форматы енгізілді. Осылайша, тек сақтау тірегіндегі «шектеулі» тәсілден, тұрақты даму негізінде «белсенді-жасампаз» тәсілге көшу ұтымды енгізілуде.
Халықаралық тәжірибені кешенді зерттеу АҚШ ұлттық парктерінің тиімділігін көрсетті. Ондағы басқару жүйесі жалпы ауданы 34 млн га, жыл сайын 330 млн келуші келетін 61 федералдық ұлттық парктерді (Алтын Гейт, Шенандоа, Муир, Йосемит, Гриффит, Гранд Каньон және
т. б.) қамтиды.
Осы тәжірибенің негізінде тұрақты туризм мен биоәртүрлілікті дамыту талаптарын сақтай отырып, экотуризмді дамытуды көздейтін тұжырымдама әзірленді. Ұлттық парктердегі туристік ағындарды жүйелі дамыту туристердің табиғи көрікті жерлермен жанасуының алғашқы нүктелері болатын визит-орталықтар құру арқылы жүзеге асырылатын болады. Толыққанды туристік қызметтерді көрсету үшін қажетті туристік инфрақұрылым қамтамасыз етіледі. Атап айтар болсақ, жайластырылған соқпақтар, шолу алаңдары, кемпинг пен глэмпингтер, тамақтану пункттері, авто-үйге арналған тұрақтар және тағы басқа да Ұлттық парктердің бас жоспарларына тиісті өзгерістер енгізілетін болады.
2019 жылдан бастау алған мемлекеттік бағдарламаны тиімді үйлестіру үшін Мәдениет және спорт министрлігі мен Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігімен ұлттық парктер аумағында туристік қызметті дамыту жөніндегі бірлескен қызмет туралы шарттарға бастамашылық жасады.
Сондай-ақ 2019 жылы Kazakh Tourism ҰК АҚ, Алматы облысы және Алматы қаласы әкімдіктерінің базасында өңірдін бес ұлттық парктің аумағын қамтитын және Мәдениет және спорт министрлігіне қарайтын Алматы және Алматы облысы әкімдіктерінің және әрбір ұлттық парктің өкілдерін қамтитын Алматы тау кластерінде туризмді дамыту жөніндегі бірлескен жобалық кеңсе құрылды.
Қалыптасқан даму моделі инвесторларды тарту бойынша тиімді жұмысты қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. 2020 жылы бірлескен жұмыстың нәтижесінде Іле-Алатау ұлттық паркінің Аюсай шатқалында тұрақты құрылыстың барлық стандарттары бойынша экологиялық материалдардан салынған алғашқы визит-орталығы ашылды.
«Аюсай» визит-орталығы отандық өндірістің ағаш құрылымдарынан жиналған 3 модульден тұрады. Әр модуль 200 м2 құрайды, олардың негізі металл байланысы бар геошуруптар арқылы бетон қолданбай салынған, ал ғимараттың өзі толығымен ағаш пен шыныдан жасалған. Америкалық технологияны қолдана отырып, жоба жеңіл дизайн түрінде жасалған. Бұл шешімдер арқылы, визит-орталық Аюсай шатқалының ландшафтымен үйлесім тапқан.
Сондай-ақ экотуризмді дамыту жобасы аясында төрт жыл ішінде 155 шақырым жаяу жүргіншілер арналған соқпақтар жөнделіп, 17 жаңа жаяу жүргінші және велосипед сүрлеу жолдары ашылады. Сонымен қатар 10 глэмпинг, 2 кэмпинг, 1 этноауыл және 1 керуен тоқтайтын орын салу жоспарлануда. Сонымен қатар алдағы уақытта Алматы өңірінің ұлттық парктерінің аумағында 27 млрд теңгеден астам жеке инвестиция тартудың арқасында тағы осындай 13 визит-орталық салынады.
Туризм саласына өзгеріс енгізіп жатқан әлемдік трендтер табиғаттағы демалысқа сұранысты туғызып жатыр. Оған дәлел ретінде экотуризм, агротуризм, керуен туризмнің белсенді дамуын айтуға болады. Қазақстан аумағының кеңдігі мен ұлттық табиғи парктердің көптігін ескере отырып, экотуризм бойынша аймақтың көшбасшысы болу мүмкіндігіне ие.
