Бірақ егін егіп, мал баққан дала жұрты пандемия басталғанда ертеңгі күні көмескіленгендей дағдарып қалған. Дегенмен көп ұзамай-ақ бұл тығырықтан да шығатын жол табылды. Ел азаматтары қиын сәтте ауыл халқы үшін мемлекеттік бағдарламалардың бергені көп болғанын айтады. Мысалы, Қызылорда облысындағы Қазалы ауданында тек «Жұмыспен қамтудың 2020-2021 жылдарға арналған жол картасы» бағдарламасы аясында жалпы құны 3 млрд 11 млн теңге болатын 42 жоба іске асырылды. Бағдарлама шеңберінде 150 орындық ауылдық клуб салынып, Шығыс жастарының жалынды жетекшісі Ғани Мұратбаев есімін иеленген ауылға табиғи газ тартылды. Көптеген әлеуметтік нысандар жөндеуден өтті.
– Елбасы бастамасымен қолға алынған «Ауыл – ел бесігі» жобасына орай былтыр Бекарыстан би ауылына 1 млрд теңгеге жуық қаржы бөлінді. Іргелі ауылдағы түйінді мәселенің бірі ауыз су жайы еді. Үйлер толық сервистік желіге қосылып, мектепке күрделі жөндеу жасалды. Тұрғындар бізге базына ретінде жиі айтатын проблеманың бірі көшелер мәселесі болатын. Ауылдағы 10 көшеге асфальт төселіп, жарық тартылды, – дейді аудан әкімі Мұрат Ергешбаев.
Аудан орталығы Әйтеке би кенті «Бейнеу – Бозой – Шымкент» газ құбыры магистральді желісіне облыс аумағында алғашқы болып қосылған ірі елдімекендердің бірі. Аудан әкімдігі енді Қазалы қаласына «көгілдір отын» жеткізудің қамына кірісіп кетті. Қаладан кейін аудан орталығына жақын Жалаңтөс батыр, Қашақбай Пірімов және Басықара ауылдарын газдандыру үшін аудан бюджетінен 22,6 млн теңге бөлініп, жоба әзірленген. Бастама қолдау тауып, қаржы бөлінсе, жазда құрылысы басталады.
Аудандағы ауыларалық жолдар да біршама жөнге келіп қалғаны байқалады. Былтыр осы жұмысқа 2,8 млрд теңге қаралып, аудандық маңызы бар 60 шақырым, елді мекендер ішіндегі 70 көше жөнделді. Өткен жылдың желтоқсан айында қала мен кенттің екі аралығындағы жолды кеңейту жұмыстары басталып кетті. Биыл Кәукей ауылына апаратын автомобиль жолы аяқталады. Осы жылы қолданысқа берілетін игіліктер қатарында «Қарлаң» көпірі мен Қожабақы ауылы, Қазалы қаласы мен «Әлсейіт» көпірі аралығындағы жолдар тұр. Ал Басықара мен Абай елді мекенінің аралығындағы 20 шақырым жолды жөндеуді жалғастыруға облыстық бюджеттен 306 млн теңге бөлінді. Осы жылы Әйтеке би кентінде 5, Қазалы қаласындағы 10 көше асфальтталады. «Ауыл – ел бесігі» жобасы аясында Әйтеке би кентінен 20 көшені асфальттау үшін тиісті басқармаларға ұсыныс берілді. Осындай жұмыстар арқылы ауданда жол сапасы жылдан-жылға жақсарып келеді. 2017 жылы аудандағы автомобиль жолдарының 66,4 пайызы жақсы және қанағаттанарлық жағдайда деп бағаланса, былтыр бұл көрсеткіш 75,6 пайызға жетті.
Пандемия кезінде жұмысынан айырылып, кәсібі тоқтаған жұрттың қиналып қалмауына баса мән берілді. Осы бағытта ауданда «Жұмыспен қамтудың 2020-2021 жылдарға арналған жол картасы» бағдарламасы арқылы бірқатар жобалар дайындалып, мыңдаған тұрғын жұмыспен қамтамасыз етілді. «Еңбек» бағдарламасы арқылы 928 қазалылық 555 мың теңгеден қайтарымсыз грант алды. Бұл көп адамның кәсіппен айналысып, іс бастауына себепкер болды.
Соңғы жылдары Қазалыда құрылыс қарқынды жүруде. Өткен жылдың өзінде құны 2,9 млрд теңге болатын 15 нысанның құрылысы жүргізіліп, оның оны қолданысқа берілді.
Қазір 600 орындық мәдениет үйі, ауысымына 250 келушіге арналған емхана, Қазалы қаласын газдандыру, Жанқожа батыр мен Майдакөл елді мекендеріндегі тұрғын үйлерге сервистік ауыз су желілерін тарту жүріп жатыр. Олардың барлығы жыл ішінде аяқталады деп жоспарлануда.
Сырдарияның екі жағалауын қатар жайлаған аудан халқы үшін ең басты мәселенің бірі көпір екендігі белгілі. Осыдан 2 жыл бұрын Әлсейіт тұсында стационарлы көпір салынып, Қазалы мен Арал тұрғындарының қуанышына куә болғанбыз. Енді аудан жұрты қыс пен көктемде арнадан алынып, елдің қатынауына қиындық туғызып жүрген «Қарлаңдағы» қалқымалы көпір мәселесін шешіп беруді жиі көтеріп жүр. Тұрғындар талабына байланысты биылғы жыл бюджетінен көпір құрылысының жобасын әзірлеп, сараптамадан өткізуге 80,3 млн теңге бөлінді. Аудан әкімдігі құжат дайын болған уақытта тиісті орындарға құрылысты қаржыландыруға ұсыныс береді.
Былтырғы пандемия елдің бірлігі сынға түскен сәт болды. Жұмылған жұрттың арқасында талай жақсы бастамалар жүзеге асты. Аудандағы ерікті жастардың ұйымдастыруымен кәсіпкерлерден 2 млн теңгеден астам қаржы жиналып, оған жүздеген отбасыға азық-түлік жеткізілді. Жастар ресурстық орталығы жанынан «Рақмет» дүкені іске қосылып, 100-ге жуық отбасы қажетті тұрмыстық заттармен тегін қамтамасыз етілді. Қазалы қаласы мен Құмжиек, Ғ.Мұратбаев ауылдық округтерінің еріктілері 3 отбасыға үй салып берді, «Қарекет» қоры тұрғын үйге мұқтаж бес шаңыраққа баспана кілтін табыс етті. Жергілікті ірі компаниялар да қолұшын созып, ортақ іске үлкен үлес қосты. Былтыр жыл соңында Қазалы ауданаралық аруханасынан «Петро Қазақстан Құмкөл Ресорсиз» АҚ демеушілігімен оттегі стансасы ашылды. Заманауи қондырғылармен жабдықталған станса Қазалымен көршілес Арал, Қармақшы ауданы мен Байқоңыр қаласын оттегімен қамтамасыз ете алады.
Бірде толып, бірде солып ағатын Сырдария өзенінің арнасы былтыр күрт түсіп, егістің судан қалу қаупі туғанын диқандар әлі ұмыта қойған жоқ. Тиісті орындардың су тапшылығы болуы мүмкін деген болжамына орай аудан көлемінде 17 675 гектарға түрлі дақыл егуде әртараптандыру бағытына баса мән берілді. Тапшы судың өзін тиімді пайдаланған диқандар күзде қамбаны толтырып, Қазалы облыс көлемінде ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеуден «Үздік аудан» атанды.
ТМД елдері мен Польшаға ақталған күріш пен күріш ұнтағы экспортталды. Бұдан бөлек 1 мың тоннадан астам балық өнімдері Ресей, Дания, Германия, Грузия, Қытай мемлекетіне жөнелтілді. Былтырдан бастап «Орда Қызылорда» ЖШС ауданнан Германияға қамыс экспорттай бастады.
Ауданда төрт түліктің барлық түрінің көбеюіне тұрғындардың жеке қаражаттарынан бөлек мемлекеттік бағдарламалардың да көп көмегі тиюде. Карантиндік шектеулерге қарамастан, былтыр аудандағы кәсіпорындарда 15,5 млрд теңгенің өнімі өндірілді. Ауданда тепловоз бен вагон жөндеу қызмет ежелден жолға қойылған. Керегін сырттан тасудың тиімсіздігін түсінген жұрт соңғы жылдары азық-түлік өнімдерімен қатар асфальт, бетон, тігін өндірісін өрістетіп отыр. Бұл саладағы кәсіп иелері мемлекеттік қолдау шараларын айқын сезінуде.
Жыл ішінде түрлі мемлекеттік бағдарламалар аясында 1 250 адам 3 млрд теңге қайтарымсыз грант пен несие алды. Былтыр аудандар арасында алғаш рет Қазалыда сыйымдылығы 500 тонна болатын көкөніс пен жеміс-жидек қоймасы ашылды. Бұл ауданда әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бағасын тұрақтандыруға септігін тигізіп отыр.
Қызылорда облысы,
Қазалы ауданы
