Тарих • 25 Ақпан, 2021

Наполеон шляпасы

354 рет
көрсетілді
3 мин
оқу үшін

XVIII ғасырда француз әскерінде қара киізден жасалған бас киім кию сәнге айналды. Сол тұста шеттері жоғары бүгілген дөңгелек пішінді қалпақтар Еуропаны дүр сілкінткен сарбаздарды ерекшелендіріп тұрды. Алайда уақыт империя тарихы­ның бүкіл кезеңін тек бір бас киіммен бейнеленеді. Ол атақты Наполеонның «кішкентай шляпасы» еді.

Наполеон шляпасы

Франктердің ұрпақтарының атқа мінісі, киім-киісі, қылыш пен қару ұстасы сол дәуірде өзге мемлекеттерге ұқсамады. Олардың байтақ жүрісі, ақсүйектерше образ түзуі жауларын әжептеуір сескендірді. Әсіресе, дизайны ерек бас киімдері әлемді таңдай қақ­тырды. Әйтсе де бүгінде сол мың­даған бас киімнің ішінде импе­ратордың шляпасы ғана айты­лады. Қатыгез қолбасшының же­ке мүлкі өзі билік еткен француз әскери бөлімшелерінің соғыс фор­масына сәйкес келмеді. Яғни тігіншілер Наполеонның өзіне ғана лайықтап тікті. Бұл аласа бойлы императорды өзгеден оқ­шау әрі сымбатты көрсетті.

Жас күнінде оқушы Бонапарт Бриен әскери мектебінің түлегі ретінде осындай бас киім киген. Есейсе де шляпасының моделі өзгерген жоқ. Кішкентай шляпалар даңқты әскери стратегтің хоббиіне айналды десе де болатындай. Қызығы, Наполеонның өзі осындай кішкентай бас киімнің алғашқы иесі болған.

Әлемге әйгілі бас киім жайлы әртүрлі қауесеттер XVIII ғасыр­дың соңына дейін жалғасты. Оның шляпасы қара киізден тігі­ліп, қара түсті жібек өрімге үш түсті кокарда бекітіліп, әшекей­ленді. Мұндай бас киім киген императордың суреті тұңғыш рет суретші Изабенің 1802 жылы шық­қан портретінде бейнеленген.

Атақты Наполеонның шляпа тігушісі Пупард болған. Ол им­пе­раторға әрбір туындысын 48 франк­қа бағалап, сатқан деседі. 1807 жылдың наурыз-желтоқсан айлары аралығында Наполеонның 12 бас киімі болғандығын зерттеу­шілер анықтады. Оның 8-і жаңа, ал 4-еуі жөндеуден өткен.

Ашу қысқан сәтте Напо­леон-
ның шляпасын еденге лақ­тырып, аяқтарымен таптайтын әдеті бол­ған. Мысалы, 1813 жылы Аустрия елшісі Меттернихпен кездесу ке­зінде сондай әнтек әре­кетке барады. Бірақ ашуы басыл­ған кезде өзі қайта көтеріп, басына қондырған.

1812 жылы Ресейге жасаған жо­рығында өзінің әйгілі «кіш­кен­тай шляпасын» киіп аттанады. Бірақ жолда қатты аяз бо­ла­тынын сезген дәрігер Жан-До­ме­ник Ларрей императордың ден­сау­лығына алаңдап, ішінен жүн ма­тамен тоқылған бас киім киюді тап­сырады. Өзінің сүйікті шля­па­сымен Бородино алаңында да болған. Ол туралы нақты мәлі­меттер де бар. Орыстардан ойсыра ұтылса да, Мәскеуден сол шляпасын киіп қайтады.

Атақты суретші Шарль де Стюбен Наполеонның шляпала­рын әртүрлі етіп орналастыру ар­қылы оның бүкіл өмірін бейнелей білді. Мұндай галерея оқырманға империя тарихының барлық жар­қын әрі қайғылы сәттерін ой елегінен өткізуге мүмкіндік береді. Шынында, Франция­ның мемлекет қайраткерінің ша­ғын шляпасы – майдандағы бойтұмары іспетті еді. Оны бірі білсе, бірі білмейтін.