Қаршадай қыз қазақтың атын әлемге әйгілеп жүр. Алты жасында ала тақтаның үстінде тізілген шахмат фигураларына қызыға да, таңғала қараған Жансая Әбдімәлік сол кезде араға жылдар салып күллі әлемнің назарын өзіне аудартамын деп ойлады ма екен?!
Бүгін әлемнің ең жас гроссмейстері, ең жас чемпион, ең жас студент және өз атында Шахмат академиясы бар Жансаяның жеткен жетістіктеріне тоқталуды жөн көрдік.
Қаршадай қыз қазақтың атын әлемге әйгілеп жүр. Алты жасында ала тақтаның үстінде тізілген шахмат фигураларына қызыға да, таңғала қараған Жансая Әбдімәлік сол кезде араға жылдар салып күллі әлемнің назарын өзіне аудартамын деп ойлады ма екен?!
Бүгін әлемнің ең жас гроссмейстері, ең жас чемпион, ең жас студент және өз атында Шахмат академиясы бар Жансаяның жеткен жетістіктеріне тоқталуды жөн көрдік.
Өзінің шахмат әлеміндегі алғашқы атағына Жансая қыз алты жасында қол жеткізген еді. Бұл 2006 жылы Алматы қаласының чемпионы деген атақ үшін өткен 8 жасқа дейінгі жас шахматшылар турнирі болатын. Келер жылдың қысында қаршадай қыз 9 мүмкіндіктен 8,5 ұпай жинап Қазақстан чемпионы атанды. 2007 жылдың маусымында Украинада өткен халықаралық жарыста алтын иеленіп, 7 жасар Жансая бірінші разряд талабын толық орындады.
2008 жылы Қазақстан Республикасының жасөспірімдер арасындағы абсолютті чемпионы атанып «Классика», «Рапид» және «Блиц» номинациялары бойынша бірнеше алтын медальді қанжығасына байлады. Бағы жанып, сол жылғы қазан айында Азия чемпионы атанған қаршадай қыз Вьетнамда өткен әлем чемпионатынан да бас бәйгені алып қайтты.
Міне, небары 8 жасында күллі әлемді мойындатқан жас шебер «шахмат ханшайымы» деген атқа лайық болып, өзінің жеңіс жолын одан әрі жалғай берді. Арада уақыт заулап өтіп жатты. Қазақтың қаршадай қызы әлемді аузына қаратты. Он екі жастағы шахматшы Жансая Әбдімәлік ең жас гроссмейстер атанды. Мәскеу мен Алушта қалаларында өткен турнирлерде топ жарып, халықаралық гроссмейстер талабын орындап шықты. Сөйтіп, екі дүбірлі жарыстан кейін Жансаяның әлемдік рейтингтегі көрсеткіші 102 балға көтерілді. Осы аралықта «шахмат ханшайымы» Қазақ-Британ техникалық университетінің ең жас студенті атанып үлгерді.
Жансая Әбдімәлік 2000 жылы Алматы қаласында дүниеге келді. Ол алты жасқа толғанда әкесі шахматтың ережелерін түсіндіріпті. Ол кісі ұлы Санжар мен қызы Жансаяны шахмат үйірмесіне өзі жетектеп апарған.
– Қызым Жансая күніне 5 сағат шахмат ойнайды. Ағасы Санжар шахматтан Қазақстанның екі мәрте чемпионы. Әкесі Данияр қызын «шахмат патшайымы» деп атайды. Онысы тегін де емес. Жансаяның сүйікті фигурасы – уәзір. Оқу үлгерімі жақсы, әсіресе, математикадан мығым. Әрине, жарыстарға бару үшін сабақтан жиі қалуға тура келеді. Бірақ болашақта шахмат үйірмелерін ашқысы келетін Жансая үшін оқу да маңызды. Сол үшін де бос уақытын өзге пәндерді пысықтауға жұмсайды, – дейді анасы Алма Төребекқызы.
Сөз жоқ, жасөспірімдер арасында шахматтан төрт дүркін әлем чемпионы атанған Жансая Әбдімәлікті ата-анасы ғана емес, қазіргі таңда әрқайсымыз мақтан ете аламыз. 13 жасар отандасымыз жан-жақтылығымен ерекшеленеді. Ол шахматтан басқа, бос уақытында мәнерлеп сырғанауды, коньки тепкенді, суда жүзгенді ұнатады. Спорттың барлық түрін жақсы көреді. Бірнеше шет тілдерін біледі.
– Мен қатысқан жарыстардың бәріне әлемнің ең үздік деген шахматшылары келді. Қатысушылардың жасы әр турнирде әрқалай болды. Мәселен, Индонезиядағы жарысқа 20 жасқа дейінгі шахматшылар әкелінсе, ал соңғы екі турнирде қатысушылар арасында 50 жасқа дейінгі шахматшылар да болды. Шахмат ойнап үйренгелі менің екі арманым бар еді: бірі ең жас гроссмейстер болу, екіншісі – қыздар арасында әлем чемпионы атану. Міне, сол арманымның біреуі жүзеге асты. Өзімнің және елдің алдында берген уәдемді орындадым, – дейді әлемнің ең жас чемпионы Жансая Әбдімәлік.
Биыл Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық институтында шахматтан әлем чемпионатының төрт дүркін жеңімпазы Жансая Әбдімәлік атындағы шахмат академиясы ашылды. Жас спортшы интеллектуалдық ойын ордасының ашылу салтанатына қатысып, жиналған қауыммен етене әңгімелесті. Кездесу соңында жоғары оқу орнының оқытушылары мен студенттері бірлесіп бір мезетте бірнеше шахматшымен ойнау сеансын өткізіп, отандастарын қайран қалдырды.
Әлемнің ең жас әлем чемпионы ұтыс көлемі жағынан Гиннестің рекордтар кітабына енудің аз-ақ алдында тұр. Падишалар ойнаған үлкен ақыл мен тәжірибені талап ететін шахмат арқылы Қазақ елінің атын айдай әлемге танытқан «шахматтың патшайымына» алдағы өмірі жеңісті де, жемісті болсын дегіміз келеді.
Қанат ЕСКЕНДІР,
«Егемен Қазақстан».
АЛМАТЫ.
