Өйткені бұрын ауыл, кент және ауылдық округ әкімдерін аудан мәслихаты сайлайтын. Ал аудандық мәслихаттың кандидаттарын аудан әкімі ұсынған және олар жергілікті қоғамдастық жиналысымен келісілген. Мұндағы жаңашылдықтың мәні мынада – енді ауылдық округ әкімдерін сайлау тікелей болады. Яғни әкімдерді мәслихат депутаттары емес, азаматтар – қарапайым халықтың өзі таңдайды.
Ауылдық округтерде әкімдерді таңдаудың жетілдірілген тетігі 2021 жылдың екінші жартысынан бастап қолданысқа енгізілмек. Ал жыл соңына дейін 836 ауылдық округ әкімінің өкілеттік мерзімі аяқталады. Заң бойынша, бұған дейін 10 күн бұрын әкімнің тікелей сайлауы өтуі тиіс.
Сайлау туралы заңнамаға енгізілген өзгерістердің артында азаматтарды жергілікті жерлердегі нақты саясатқа тартудың зор әлеуеті тұр. Заңнамадағы бұл өзгеріс әкім лауазымына кандидаттар арасында бәсекелестікті тудырып, жергілікті қоғамдастықтың жұмысын жандандырады деген сенім мол. Өйткені тікелей сайлау өзін өзі ұсынатын кандидаттардың белсенділігін арттырып қана қоймайды, сондай-ақ саяси партияларды аймақтарда тиімді жұмыс істеуге ынталандырады. Ал бұл белсенділік саяси партияларға өздерінің кандидаттары нақты болуы үшін өте қажет.
Әрине, мұндай реформаны жүзеге асыру азаматтар мен қоғам белсенділерінің, сондай-ақ жергілікті мемлекеттік басқару және өзін өзі басқару органдары өкілдерінің саяси сауаттылығы мен мәдениетін арттыруды талап етеді. Бұл, сонымен қатар ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың ауылдық округтер әкімдерінің тікелей сайлауын енгізу туралы бастамасын іске асыру мультипликативті әсер ететінін де аңғартады.
Ермек ТОҚТАРОВ,
Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Стратегиялық зерттеулер институтының жетекші ғылыми қызметкері, PhD
