Қазақтың жан әлеміне, рухани байлығына өлшеусіз үлес болып қосылған бұл қомақты еңбек Бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлының жетекшілігімен жарыққа шықты. Күні кеше елордадағы Қазақстан мұсылмандары діни басқармасында осы кітап көпшілікке таныстырылып, көрнекті тұлғалар оған қатысты ой-пікірлерімен бөлісті.
– Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың қабылдауында болғанымда елімізде Исхан ілімін кеңінен насихаттау қажеттілігі туралы бастама көтеріп едім. Президентіміз бұл бастаманы қолдайтынын жеткізіп, игі тілегін білдірген болатын. Біз халқымыздың жүрегіне жақын рухани ілімді кеңінен насихаттау үшін «Ихсан – рухани тәрбие негізі» кітабын шығаруды қолға алған едік. Міне, ерекше ынта-ықыласпен жазылған қолыңыздағы бұл еңбек сіздің де рухани өміріңіз үшін пайдалы болады деген үміттемін. Шариғат ілімдерінің негізі болып саналатын сенім, фиқһ, тарих сынды салалар халқымыздың діни сара жолын нақ көрсете білді. Ендігі жерде бізге қажеттісі – рухани жан дүниеміздің өзегіне айналған тәрбие ілімі. Мұны біз ихсан ілімі дейміз. Ихсан сөзі «жақсылық жасау» деген ұғымды білдіреді. Ал шариғаттағы мағынасы кез келген ізгі амалды ең кемел түрде орындау деген ұғымға саяды, – деді ҚМДБ төрағасы.
Бас мүфти жаңа кітаптың жаңашылдығына тоқталып, осы кітапты шығаруға сүбелі үлес қосқан азаматтарға алғыс айтты. Ислам – көркем мінез бен әдептілікке негізделген дін екенін жеткізіп, әдептілік адамды көрікті ететінін алға тартты. Ихсан ілімі көркем мінез бен адамға тән күллі әдептілікті қалыптастыратынына баса мән берді.
– Бұл еңбекте «Жаратушы Аллаға ихсан», «Тұлғалық ихсан», «Ихсан және қоғам» сынды тараулар қамтылып, Ислам ғұламаларының ихсан ілімі жайлы ой-толғамдары берілді. Кітаптан әрбір адамға аса қажет ықылас, ниет, ыждағат, тұрақтылық, тиянақтылық, Аллаға, Құранға, Пайғамбарға деген махаббат, нәпсімен күресу жолдары, жүрек дертінен арылу, рух тазалығы, тіл тазалығы сынды көркем мінезді қалыптастыратын сипаттарды тұла бойымызға сіңіру қажеттігін түсінеміз. Сонымен қатар ата-ана, бала-шаға, көрші-қолаң, ағайын-туыс, айналадағы адамдардың ақысы туралы құнды насихаттар жазылып, жаман әдеттерден арылудың жолдары көрсетілді. Ихсан ілімі әуелі пенденің Аллаға деген бойсұнуынан басталады. Адам баласының Аллаға деген ихсаны: алдымен иман келтіру, бұйырған амалдарын орындау, барлық тыйым салған нәрселерден аулақ болу, ізгі амалдарды арттыру, – деді Бас мүфти.
Оның айтуынша, ихсан – бақытын иманнан іздеген жұртымыздың жүрегіне жақын ілім. Халық ұғымындағы: «Жақсылыққа жақсылық – әр адамның ісі, жамандыққа жақсылық – ер адамның ісі», «Кең болсаң – кем болмайсың», «Кешірім жасау – кеңдік, кешіре алмау – кемдік», «Жақсылық жүрген жерде тапшылық болмайды», «Жақсылық еккен алғыс орады» сынды нақылдар ұрпақтан-ұрпаққа тәрбие ретінде айтылып, өмір сүру дағдысына айналды.
– Діни басқарманың ихсан тақырыбында арнайы кітап шығарып, ел ағаларын жиып ауқымды іс-шара өткізіп отыруы – үлкен бетбұрыстың басы деп ойлаймын. Өздеріңізге мәлім, Түркітілдес мемлекеттердің ынтымақтастық кеңесінің бейресми саммитінде Түркістан – түркі әлемінің рухани орталығы болып бекітілді. Біз Түркістанды рухани орталық дейміз. Неге? Себебі Әзірет Сұлтан Қожа Ахмет Ясауи бабамыз күллі түркі әлемінің рухани ұстыны ретінде бағаланады. Ал руханият дегеніміз осы – ихсан. Ихсанның алып бесігі – Түркістан топырағы. Жүсіп Хас Хажибтің кісілік кітабы – «Құтты білік» осы ихсан кітабы. Беріге тамыр тартсақ, Абайдың «Қарасөзін» де ихсан туралы кітап деп айтуға болады. Өйткені дүниенің көрінбеген тұсын түгендеу, әлемнің түпкі мәніне ықыласпен, ыждағатпен тереңдеп бойлау – ихсан ілімі, – деді Халықаралық Түркі академиясының президенті, іс-шара модераторы Дархан Қыдырәлі.
Жиынға қатысушылар құнды еңбектің жарық көруімен құттықтап, Діни басқарманың игі бастамаларына жылы лебіз білдірді. Жаңа кітаптың мәні мен маңызына, бүгінгі қоғамға береріне тоқталды.
– Тәуелсіздіктің 30 жылдығы қарсаңында Бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлының жетекшілігімен «Ихсан – рухани тәрбие негізі» кітабы жарық көріп отыр. Бас мүфти осы тұсаукесер алдында республикалық бұқаралық ақпарат құралдары беттерінде «Ихсан әлемі адамзатты ізгілікке тәрбиелейді» атты мақаласын жариялап, қалың бұқараға кеңінен түсінік берді. Бұл мақала еліміздегі мұсылман қауымының тарапынан қолдау тапты. Ендігі ретте, бүгін жұртшылыққа таныстырылып отырған бұл баға жетпес кітап басқарманың діни саладағы ғылыми-зерттеу бағытындағы қызметіне оң ықпалын тигізеді деп санаймыз. Ихсан ілімі дегенде біз адамды рухани жетілдіріп, кемел адам деңгейіне көтеретін және ата-бабаларымыздан ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа мирас болып келе жатқан рухани ілімді түсінеміз, – деді Ақпарат және қоғамдық даму вице-министрі Серік Егізбаев.
Вице-министрдің айтуынша, күллі түркі жұртының ұстазы, ғұлама ғалым Қожа Ахмет Ясауиден бастап, Абай Құнанбайұлы, Шәкәрім Құдайбердіұлы, Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы сынды ұлы ойшылдарымыздың дәуіріне дейін ихсан ілімі кеңінен дәріптелген. Хакім Абай ХІХ ғасырдың өзінде-ақ ихсан болу өте ілкімді, өзіне сенімді, ізгілік пен жақсылыққа, рухани кемелдікке ұмтылатын адамдарға ғана тән сипат екенін жеткізген еді. С.Егізбаев бұл қомақты еңбек жастарға діни бағытта дұрыс ақпарат беруге, еліміздің дін тұтастығын қалыптастыруға, сондай-ақ деструктивті діни ағымдардың идеологиясына қарсы іс-қимыл жасауға септігін тигізеріне сенімділік білдірді.
– Бүгін тұсауы кесіліп отырған «Ихсан – рухани тәрбие негізі» кітабы еліміздің Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласымен үндес, рухтас екенін көрдім. Кейінгі жылдары Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының тікелей атсалысуымен дін мен салт-дәстүр сабақтастығы туралы көкейге қонатын кітаптар көптеп шығып жатыр. Бұл – өте құптарлық, қуанарлық жағдай. Діни басқарманың негізгі міндетінің бірі – мұсылман тәрбиесін беру. Осы ретте айтатыным, діни басқарма өз міндетін ойдағыдай атқарып келеді. Оның жарқын мысалының бірі – қолымызға тиген «Ихсан – рухани тәрбие негізі» кітабы. Бұл кітап адам баласын тәрбиелеуге, хакім Абай айтқан «Толық адам» концепциясына негізделген, – деді мемлекет және қоғам қайраткері Мырзатай Жолдасбеков.
Жиын барысында Бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлы тағы бір жақсы жаңалығымен бөлісті. Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы ғұламалар кеңесінде екі ғылыми жоба қолға алыныпты. Соның бірі – ислам энциклопедиясын жазу болса, екіншісі – діни терминдердің орфографиялық тізімін жасау болып отыр. Діни терминдердің тізімі бекітілген соң елімізде «Аллаһ» немесе «Алла» деп жазамыз ба?» деген сынды бірқатар мәселенің басы ашылып, бір бірізділік пайда болмақ.
– Дін мен әдебиеттің мақсат-мүддесі – бір: ұрпақ тәрбиелеу, адам баласын дұрыс жолға салу. Абай атамыздың «Ғылым таппай мақтанба» деген дидактикалық өлеңін әлемге үлгі етуге болады. Кемеңгер тұлға айтып отырған жат дүние мен жанға жақын дүниелердің, қашық болатын дүниелер мен асық болатын дүниелердің мән-мағынасы жөнінде осы «Ихсан – рухани тәрбие негізі» кітабында тереңдетіп айтылған. Бұл кітапты қолға алған кезде адамды тереңіне тартып әкететін ғұламалық қасиетті байқадық. Осы құнды дүниеде деннің, жанның, рухтың тазалығы дегенге үлкен мән беріледі. Бүгінгі заманның рухани кодексі – осы кітап, – деді Қазақстан Жазушылар одағының төрағасы Ұлықбек Есдәулет.
Іс-шара соңында кітаптың салтанатты түрде тұсауы кесілді.
