Мәжіліс алғашқы сессиясын аяқтады. Депутаттар енді өңірлерді аралап, сайлаушылармен кездеседі

Жиын барысында депутаттар «Қа­зақ­стан Республикасының кейбір заң­на­малық актілеріне сот-сараптама қыз­меті мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасын бірінші оқылымда ма­құл­дады. Аталған мәселе бойынша баян­дама жасаған депутат Снежанна Има­шеваның айтуынша, құжат қолда­ныстағы заңнама мен құқық қолдану практикасының мониторингі, сондай-ақ депутаттардың сарапшылармен, адвокаттармен, заңгерлермен, судьялармен және құқық қорғау органдарының өкілдерімен кездесулері кезінде түскен ұсыныстары негізінде әзірленді.

Аталған заң жобасы кәсіби көр­сетілетін сот-сараптамалық қызмет­тердің бәсекелес нарығын дамыту үшін жағдай жасауға бағытталған. 

«Заң жобасы қалыптасқан проб­ле­малық мәселелерді шешуге, олқы­лық­тарды жоюға, сот-сараптама қыз­меті саласындағы құқықтық реттеу тәртібін белгілеуге бағытталған. Біріншіден, сот-сараптама қызметінде жаңа субъект – «мемлекеттік емес сот-сараптама ұйымының» пайда болуы. Бұл жеке сот сарапшыларының жұмы­сын одан әрі дамытуға және инсти­туттық тұрғыдан нығайтуға негіз болады. Осы жаңашылдық жеке сот сарапшыларының сот-сарапта­ма қызметі үшін материалдық-техни­ка­лық, зертханалық және ғылыми база құру бойынша бар ресурстарын шоғыр­ландыруға мүмкіндік береді. Бұл өз кезегінде сот сараптамасы мемле­кеттік аппаратының жүктемесін жеңіл­детіп, сараптама жүргізу мерзімін айтар­лық­тай қысқартады», деді Мәжіліс депутаты.

 Екіншіден, құжатта сот сарапшыларын аттестаттау рәсімін сертификаттау рәсіміне ауыстыру ескерілген. Сер­тификаттау сот сарапшыларының кәсіби, оның ішінде халықаралық стандарттарға сәйкестігін неғұрлым тиімді бақылауға мүмкіндік береді. Сондай-ақ сот-сараптамалық зерттеулер жүргізу сапасының жоғары деңгейін қамтамасыз етеді.

«Үшіншіден, сот-сараптама қыз­метін стандарттау рәсімін енгізу сот сарапшысына зерттеу барысында валидациядан өткен ғылыми негізделген әдістемелермен қатар, ұлттық стандарттарды да қолдануға мүмкіндік береді. Стандарттарды қолдану өз кезегінде сот сараптамаларын жүргізуді жүзеге асыру кезінде бірыңғай ғылыми-әдістемелік тәсілді қалыптастыру және жүргізілетін сараптамалық зерттеулер қорытындыларының объективтілігін, нәтижелілігін және жарамдылығын арттыру үшін негіз болады», деді С.Имашева.

Заң жобасын әзірлеушілер Әділет министрлігінің және Сот сарапшылары палатасының кейбір құзыреттерін нақтылады. Бұның нәтижесінде сот-сараптама қызметтері нарығында бәсе­келестікті қалыптастыру міндеті мен мемлекеттік бақылау арасындағы тең­герімді қамтамасыз етуге мүмкіндік бо­лады. Сонымен бірге, сот-сараптама қыз­меттерінің реттелмеген нарығын құ­ру және бұл қызметті бақылаусыз ком­мер­цияландыру қаупін болдырмайды.

«Заң жобасы сондай-ақ процестік негіздерді жетілдіруге және сот сараптамасын тағайындау, ұйымдастыру және жүргізу мәселелеріндегі құқық­тық олқылықтарды жоюға бағытталған бірқатар нормаларды қамтиды. Құ­жат­тың өзектілігі күмән тудырмай­ды. Өйткені ол бірінші кезекте дәлел­демелік базаны қамтамасыз ету мәселелерін қозғайды. Осыған байланысты заң жобасында ұсынылған ережелер сот төрелігі процесіне қаты­сатын азаматтар мен заңды тұлға­лардың құқықтарын қорғау үшін қолайлы жағдайлар жасайды деп санаймыз», деді депутат.

Сонымен қатар жалпы отырыста «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне зияткерлік мен­шік cаласындағы заңнаманы жетілдіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы бірінші оқылымда мақұлданды.

Заң жобасы құқықтарды ұжымдық негізде басқаратын ұйымдар мен Қазақстан Республикасының патенттік сенім білдірілген өкілдері қызметінің ашықтығын күшейтуге бағытталған және құқықтарды ұжымдық басқару жөніндегі ұйым қызметінің ашықтығы мен тиімділігін қамтамасыз етуге ба­ғыт­талатын тетікті әзірлеуге мүмкіндік береді. Өйткені онда авторлар мен құқық иеленушілердің қаражаты жи­нақталып, олардың өздері төлем, сыйа­қы төлеуді жүргізеді және өз құқық­тарын пайдаланады.

Құжат 2018 жылы қабылданған ұлттық заң­намалық нормаларды дамы­туға бағытталған. Сондай-ақ Эконо­микалық ынтымақтастық және даму ұйымының стандарттарына көшуді қамтамасыз етеді.

«Мәжілістің тапсырмасы бойынша Әділет министрлігі Reed Smith компаниясының заң консультанттарын тарта отырып, заңнама мен құқық қолдану практикасына талдау жүргізді. Талдау қорытындысы бойынша Әділет министрлігімен бірлесе отырып, осы саланы одан әрі дамыту бойынша ұсыныстар әзірленді. Жұмыстың нәтижелері депутаттық бастамаға негіз болды», деді заң жобасы жөнінде баян­дама жасаған Мәжіліс депутаты Гүлнар Бижанова.

Заң жобасында бірқатар түзету ұсы­нылған. Мәселен, авторлардың заңды алымдар мен сыйақылар алу құқықтарын қорғау мақсатында ұжым­дық ұйымдар қызметінің ашықтығына қойылатын талаптар күшейтіледі. Ұлттық брендтеуді дамыту және өткізу нарығын кеңейту мақсатында «географиялық нұсқау» деген жаңа объект енгізіледі.

Сонымен қатар тіркелмеген өнер­кә­сіптік үлгілерді қорғау үшін «қысқа мерзімді қорғау» режімі қарас­тырыл­ған. Тараптардың «оппози­циялық» жүйе­ні қолдану мүмкін­діктері кеңей­тіледі. Бұл жаңалық өтінім саты­сы­ның өзін­де тіркеуге қарсы­лық білді­руге рұқ­сат бермек. Па­тенттік сенім біл­діріл­­ген өкілдер­дің қызме­тін реттеуге қо­­йы­­латын талаптар нақ­ты­ланады. Бұл құқық иеленушілердің заңды құ­қық­­­тары мен мүдделерін қорғаудың сапа­сын қамтамасыз етуге жағдай жасайды.

«Бірқатар түзету ұлттық заңнаманы зияткерлік меншік саласындағы халықаралық актілермен үндестіру қажеттілігіне байланысты. Осы заң жобасының маңыздылығын, оның елдегі зияткерлік меншік саласын дамыту, құқық иеленушілердің заңды құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін салдарын ескере отырып, Ұлттық зият­керлік меншік институтына барып, Заңнама және сот-құқықтық реформа комитетінің кеңейтілген отыры­сы өткізілді. Мәселелердің кең ау­қымын талқылауға көрнекті халық­аралық және отандық сарапшы­лар, Еуразиялық патенттік ведомствоның басшысы, судьялар, Сот төрелігі акаде­мия­сының басшысы, ғылым, шығар­машылық интеллигенция, автор­лық қоғамдастықтар мен мүдделі мем­лекеттік органдардың өкілдері тартылды. Заң жобасын қа­был­дау зияткерлік меншікке арналған құқықтарды қор­ғауды одан әрі күшей­туге және зият­керлік меншік саласындағы дауларды объективті шешу үшін жағдайлар жасауға ықпал ететініне сенімдіміз», деді Г.Бижанова.

Сондай-ақ жиын барысында Па­лата комитеттері кәсіпкерлік қызмет саласында жаңа реттеушілік саясатты енгізу мәселелері туралы және Қазақ­стан мен АҚШ арасындағы әуе қаты­насы туралы келiсiмді ратификациялау туралы заң жобаларын жұмысқа алды.

Жалпы отырыста Мәжіліс депу­таттары мемлекеттік органдар басшыларына депутаттық сауалдар жолдады. Олар: Фахриддин Қаратаев, Гүлдара Нұры­мова, Вакиль Нәбиев, Дариға Назар­баева, Берік Бекжанов, Александр Милю­тин, Айқын Қоңыров, Қа­зы­бек Иса, Аза­мат Әбілдаев, Ға­лым­жан Еле­уов, Азат Перуашев, Артур Плато­нов.

Мәжіліс Төрағасы Нұрлан Нығ­ма­тулин Парламент Мәжілісінің жетін­ші шақырылымының алғашқы сес­сиясы жұмысын қорытындылап, осы сессия өз жұмысын қасиетті ел Тәуел­сіз­дігіне 30 жыл толған тарихи кезеңде  бастағанына тоқталды.

«Осы сессиядағы жаңа және нақты қадамдар Мәжілістің заң шығару жұ­мысын одан әрі күшейтуге жол ашты. Соның нәтижесінде, Мәжіліс сая­си, әлеуметтік, экономикалық маңы­зы зор көптеген заңдарды қабыл­да­ды. Көптеген парламенттік шаралар ұйым­дастырылды. Бұл жолда біз Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назар­баевтың Стратегиялық бастамаларын және Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың алға қойған міндеттерін басшылыққа алдық. Оның барлығы, халқымыздың өмір сапасын арттыруға, еліміздің тұрақты дамуын заң деңгейінде қамтамасыз етуге ықпал етті», деді Мәжіліс Төрағасы.

Нұрлан Нығматулин атап өткендей, сессия барысында депутаттар өздерінің заң шығарушылық бастамаларын белсенді қолданып, 10 заң жобасын әзір­леген.

Сонымен қатар осы сессияда 230-дан аса депутаттық сауал жолданды. Олар индустриялық-инновациялық даму, қаржы, білім беру, денсаулық сақтау, әлеу­меттік қорғау және аймақ­тық даму мәселелеріне бағытталды. Палата Спи­кері сессия аяқталғанымен, депутаттар өңірлерге, шалғайдағы ауылдық жер­лерге барып, сайлаушылармен кездесетінін айтты.