Алаштың Көк байрағын кімдер көтереді?

Өйткені жеңіл атлетика, жүзу, тен­нис сияқты спорт түрлерінің халықара­лық федерациялары кейбір спорт­шылар­дың нәти­желерін назарға алып, арнайы жолдама бөледі.

Дәл қазір жанкүйер көкейінде жолдамадан бөлек, Олимпия ойындарының ашылу салтанатында еліміздің Мемлкеттік туын кімдер көтереді деген сұрақтың тұрғаны анық. Халықаралық Олимпиада комитетінің жаңа заңы бойынша ашылу салтанатында туды міндетті түрде бір ер және бір әйел спортшы көтеріп шығуы тиіс.

Олимпия ойындарында Ту ұстап шығу үлкен абырой және сол спортшыға үлкен жауапкершілік жүктейтіні айтпаса да түсі­нікті. Ту көтеріп шыққан спортшы оны жай көтеріп қана қоймай, жеңіспен оралуға барынша күш-жігерін салуы тиіс.

Әзірге ту көтеретін спортшылардың есімі еш жерде жарияланбады. Егер жолдама алған спортшылардың тізіміне қарай­тын болсақ, үміткерлер ретінде Рио Олимпиадасының қола жүлдегері Эльмира Сыздықова (әйелдер күресі) мен Лондон Олимпиадасының чемпионы Ольга Рыпакова (жеңіл атлетика) сынды спортшыларды айтуға болады. Сондықтан әйелдер арасында туды Эльмира Сыздықоваға немесе Ольга Рыпаковаға берсек, еш ұтыл­маймыз.

Ал ерлерге келсек, бұл тұрғыда кандидаттар көп-ақ. Мәселен, боксшылар. Оның ішінде құраманың капитаны, аса ауыр салмақта әлемнің екі дүркін күміс жүлдегері Қамшыбек Қоңқабаевты немесе әлем чемпионы Бекзат Нұрдәулетовті (81 кг) айтуға болады. Сондай-ақ балуандардың арасында да нар тұлғалы жігіттеріміз жетеді. Мәселен, еркін күресте 97 килодағы Әлішер Ерғали мен грек-рим күресінің шебері Нұрсұлтан Тұрсынов (87 кг) және дзюдошы Ислам Бозбаев (90 кг) лайық деуге болады.

Ту көтерудің де өзіндік жауапкершілігі бар. Сондықтан Туды ұстатарда спорт бас­шылары «жеті рет өлшеп, бір рет кескендері» абзал. Өйткені кейбір спортшыға психологиялық тұрғыдан ауыр тиюі мүмкін. Әсіресе, Олимпия ойындарынан медаль күтіп отырған спортшыларға қиындау. Оны осыған дейінгі өткен Олимпиадалардан байқауға болады. 

Мәселен, еліміз тәуелсіздігін алып, өз алдына дербес мемлекет ретінде қатысқан алғашқы Атланта Олимпиадасында Туды Қазақстан Президентінің қолынан даңқты балуан Дәулет Тұрлыханов алған-ды. Алайда ашылу салтанатында Туды боксшы Ермахан Ыбрайымов көтеріп шықты. Өйткені Дәулет Тұрлыханов ашылудың ертесінде бірден белдесуге түсетін болды. Ермахан өз кезегінде Атлантаның қола медалін жеңіп алып, өзіне артылған сенімді ақтап шықты.

Жалпы, тәуелсіздік алғалы бері қатыс­қан жазғы Олимпия ойындарында Ту көте­ріп шыққан спортшылардың ішінде тек Ерма­хан Ыбрайымов қана ерлік көрсеткенін айта кетейік. Атланта Олимпиадасынан кейін Ермахан Сидней Олимпиадасында да сондай құрметке ие болды. Президенттің алдын­да «Сиднейде Көк байрағымызды желбі­ретіп барып, желбіретіп қайтамын», деп уәде берген боксшы Олимпиада чемпионы атанды.

2004 жылы Афина Олимпиадасының ашылу салтанатында Туды дзюдошы Асхат Жіт­кеев ұстап шықты. Алайда ол Грекияда жүл­де ала алмады. Алғашқы айналымда Беларусь балуаны Игорь Макаровтан ұты­лып қалған отандасымыз артынша жұбаныш белде­суінде әзербайжандық балуаннан жеңі­ліп, қола медальдан да күдер үзді. 

2008 жылы Бейжің Олимпиадасында Атлантадағыдай жағдай қайталанды. Қазақстан Президенті қолынан Туды бокс­шы Серік Сәпиев қабылдап алғанымен, күн­тізбеге байланысты боксшымыз ашылу салтанатына қатыспады. Сөйтіп бұл құрмет ауыр атлет Бақыт Ахметовке бұйыр­ды. Бірақ Ахметовті жүлдегерлер қата­рынан көре алмадық. Сенім артқан спорт­шымыз жарыс қорытындысы бойынша бесінші орынға тұрақтады. 2012 жылы Лондон Олимпиадасында балуан Нұрмахан Тінәлиев (суретте) Туды алып шыққанымен, өкінішке қарай, ол да алғашқы белдесуінде швед балуанынан ұтылып, елге ерте оралды. 

Рио Олимпиадасына Туды таэквондошы Руслан Жапаров алып шығып еді. Русланнан кемін­де қола медаль күтілгенімен, оған жеребе өте ауыр түсті. Алғашқы жекпе-жекте 2015 жылғы әлем чемпионы әзербайжандық Радик Исаевтан, қола медальға барар жолда 2008 жылғы Олимпиада чемпионы, оңтүс­тік­корея­лық Чха Дон Миннен ұтылып қал­ды.

Көріп отырғанымыздай, Олимпиаданың ашылу салтанатында Ту ұстағандардың қай-қайсысы да «желбіретіп барып, жел­біретіп қайтатындай» күш-қайраттары жет­кілікті өрендер. Осы жолы да біз өз спорт­шыларымызға сенеміз. Ел намысын абыроймен қорғайтын жерлестерімізге Ермахан Ыбрайымовтай бақ пен бабы қатар шауып, Көк туымыздың тұғырын биік етсе екен деген тілек қосамыз.