Әлем экономикасының қалпына келіп жатқанының әсері ме, Brent маркалы мұнай бағасы жедел екпінмен өсе бастаған еді. Маусым айындағы ең қатты өсу көрсеткішіне жетті – барреліне 75,13 доллар. Ал шілде айының басында ОПЕК+ өндірісті шектеуге байланысты ортақ мәмілеге келе алған жоқ. Нәтижесінде, қара алтын құны барреліне 77 доллардан асып түсті. Бұл сонау 2018 жылдың 30 қазанынан бері алғаш рет тіркеліп отыр. Қазір ол деңгейден қайта төмендеді. Мұнай бағасы 75 долларға жеткен кезде теңге бағамы 424,95 болып, сәл болса да нығайып еді. Бірақ мұнай бағасы бір межеге тұрақтай алмай, мың құбылуда. Ұлттық банк төрағасының орынбасары Әлия Молдабекованың айтуынша, теңгенің нығаюына бірқатар ішкі фактор да қысым көрсетеді.
«Іскерлік белсенділіктің қалпына келуі және кейінге қалдырылған сұраныстың іске асуы аясында тауарлар импорты өсті. 2021 жылғы қаңтар-сәуірде импорт тұтынушылық өткен жылғы ұқсас кезеңмен салыстырғанда 11,4 млрд долларға, 11,5 пайызға артты. Шетел валютасына сұраныстың өсуі сауда-саттық көлемі ұлғаюынан байқалады. Шетел валютасына сұраныстың артуы шетелдік инвесторларға дивидендтер төлеу сияқты маусымдық факторларға да байланысты. Былтыр дағдарыс аясында дивидендтер төлеу өте шектелді, осы жылы бұл фактор мамыр және маусымда валюта нарығындағы сұраныс жағынан маңызды болып табылады. Аталған факторлардың барлығы ұлттық валютаның одан әрі нығаюын шектеді», дейді сарапшы.
Ұлттық банк өкілінің сөзінше, елдің алтын-валюта қоры бір ай ішінде 1,4 млрд долларға төмендеп, 30 маусымда 35,1 млрд долларды құрапты. АҚШ долларының күшеюі алтын бағасын төмендетіп жіберген. Маусымда металл бағасы унциясына 1892 доллардан 1758 долларға дейін төмендеген. Бұл ретте ол теңге бағамына әсер ететін негізгі үш факторды атайды.
«Біріншіден, бұл мұнай бағасы – негізгі экспорттық тауар және ішкі валюта нарығындағы ұсынысты анықтайтын фактор. Мұнай нарығы құбылмалы болып қала береді, өйткені ОПЕК+ мүшелері өндірісті ұлғайту және 2022 жылғы сәуірден кейін мәмілені ұзарту туралы келісе алмады. Екіншіден, бұл дамушы елдердің валюталарына деген жалпы нарықтық сентимент. Біздің ойымызша, дамушы елдерге инвесторлардың қызығушылығы коронавирусқа қатысты жағдайдың дамуына және АҚШ ФРЖ-нің монетарлық ынталандыруларын азайту жөніндегі одан әрі іс-қимылдарға байланысты қалыптасады. Дельта штамының таралуына байланысты дамушы елдерде – Бразилиядан Ресейге дейін, Индонезиядан Жапонияға дейін тағы бір агрессивті COVID-19 өршуі байқалады. ЕО мен АҚШ-тан вакциналардың экспорты алдағы айларда осы елдерде вакциналаудың қажетті деңгейіне қол жеткізуге байланысты айтарлықтай өседі, бұл дамушы нарықтар үшін маңызды фактор болуы мүмкін. Жаһандық вакциналарды жеткізудің өсуі дамушы елдерге 2021 жылдың екінші жартыжылдығында қорғанудың жоғары деңгейіне қол жеткізуге мүмкіндік береді, бұл Еmerging Markets активтерінің тартымдылығының өсуіне қолдау көрсетуі мүмкін. Үшіншіден, экономикалық белсенділіктің үздіксіз қалпына келуі және фискалдық ынталандыру шетел валютасына сұранысты қолдайды. Қазақстандағы іскерлік белсенділік индексі өсу аймағында қалуда», дейді Молдабекова.
Сарапшы халықаралық ұйымдардың болжамы оптимистік бағытта екенін айтады. Мысалы, Дүниежүзілік Банк әлемдік экономиканың өсуін 4,1 пайыздан 5,6 пайызға дейін, Еуропалық Қайта Құру және Даму Банкі өзі қатысатын өңірлерде – 3,6 пайыздан 4,2 пайызға дейін өседі деп болжайды. Өз кезегінде Ұлттық банк те жаһандық ІЖӨ-нің тез өсуі мен экономикалық белсенділіктің жандануы есебінен әлемдік экономиканың өсу перспективаларына оптимистік көзқараспен қарайды.
