Осы орайда айтпағымыз, халқымызды мемлекетшілдік һәм империялық санаға көтерген Алтын Орда ұлысына қатысты сақталған жазба деректердің сыртында, бүгінге аман жеткен заттық артефактілер де баршылық. Соның бірі Өзбек ханның кіркесі. Бұл бұйым қазір Мәскеудегі Мемлекеттік тарих музейінің №13 экспозициялық залында сақтаулы тұр.
Құнды жәдігердің иесі Өзбек хан жайлы айтсақ, бұл кісі Батудың ұрпағы атақты Мунке Темірдің немересі. Шамамен 1280 жылы туып, 1341 жылы өмірден өткен. 1313-1341 жылдары Алтын Орда ханы болған. Өз заманында орданы басқару ісіне мұсылман шариғатын енгізіп, ислам дінін мемлекеттің тірегі деп таныған тұлға.
Өздеріңіз көріп отырған мына кірке күміс металдан жасалған. Сол дәуірдің тарихшылары (Жиованни дел Плано Карпини, Гильом де Рубрук, Марко Поло т.б.) жазып қалдырған дерекке жүгінсек, бұл бұйымды хандар ұлысты басқару ісіне қолданған һәм төтенше елшілер мен сенімді саудагерлерге де мәртебесіне қарай алтын, күміс, қола, темір, ағаш кірке берілетін болған.
Мұндағы Өзбек ханның кіркесіне келер болсақ, жалпақ металдың басында жіп өткізуге арналған тесігі бар. Жәдігердің көлемі: 28.2x8.8 см. Кіркенің арғы және бегі бетіне ежелгі ұйғыр әліпбиін пайдаланып, алтынмен әдіптелген сөздер жазылған. Кіркенің оң жақтағы бөлігінің бетіне: «Аса күшті мәңгі тәңір алқаған шексіз билік иесі, қуатты, бұқараның қамқоры Өзбектің үкімін әйгілейді, бас имегенге өлім» деп жазылса, келесі (сол жақтағы) басында сегіз жапырақты гүл десте бәдізделген екен.
