Ол 1921 жылы Талас ауданы, бұрынғы «Кеңес» кеңшары, бүгінгі Бөлтірік шешен ауылында дүниеге келген. Тағдырдың жазуымен әкесінен жастай жетім қалған Ратай Сұлтанбеков Түркістан, Қызылорда қалаларында, Манкент елді мекенінде білім алған, мектепті алтын медальмен бітірген. Кейін Алматы қаласындағы медициналық институтқа оқуға түсіп, үшінші курста оқып жүргенінде әскер қатарына алынады. Ол қысқа мерзімді әскери курсты тәмамдап, майдан даласына лейтенант шенімен аттанады. Ал 1944 жылғы 15 қыркүйек күні гвардия майоры Ратай Сұлтанбеков өзінің туып-өскен Талас топырағына, ауылына келіп қайтады. Өкінішке қарай, ол 1945 жылғы 16 сәуірде «Одер» әскери операциясы кезінде Берлин қаласынан 40 шақырым қашықтықта орналасқан Брандебург қалашығының түбінде ерлікпен қаза табады.
Даңқты гвардия майоры Ратай Сұлтанбековтің туғанына 100 жыл толуына орай, Тараз қаласы тұрғындарының арасында жеңіл атлетикадан жарыс ұйымдастырылды. Аталған марафон облыс орталығындағы Нұрсұлтан Назарбаев алаңынан басталып, Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті атындағы саябаққа дейін жалғасты. Марафоншыларды Тараз қаласы әкімінің орынбасары Алмас Садубаев, еңбек ардагері Кенішбек Сұлтанбеков құттықтап, Ратай батыр туралы, оның майдандағы ерлігі хақында әңгімеледі.
Кезінде «Кіші Бауыржан Момышұлы» атанған Ратай Сұлтанбековтің ерлігі – бүгінгі ұрпаққа үлгі. Егемен еліміздің жастарын патриоттық, отансүйгіштік бағытта тәрбиелеу және даңқты гвардия майорының есімін есте мәңгі сақтау мақсатында Тараз қаласындағы Халықаралық «Қонаев қоры» облыстық филиалының мәжіліс залында «Ерлік – елге мұра, ұрпаққа ұран» тақырыбында Ратай Сұлтанбековтің туғанына бір ғасыр толуына орай баспасөз конференциясы өтті. Онда батырдың немере қарындасы Седепкүл Қамбарбекова сөз сөйлеп, ардақты ағасы туралы естеліктерін ортаға салды.
«Талай шаңырақтың отын сөндірген соғысқа менің әкем Қамбарбек, оның екі інісі Сауқымбек пен Ратай үшеуі де аттанады. Сауқымбек содан хабарсыз кеткен. Ратайдың тағдыры қалай болғанын өмірбаянынан, ол жайлы деректерден біліп отырсыздар. Сол үш бауырдан менің әкем ғана аман оралған. Оған да шүкір. Бір үйден 5-6 бауыр кетіп, біреуі де оралмаған жағдайлар болды ғой. Әкем соғыс туралы әңгіме айтуды ұнатпайтын. Мектеп, ауыл басшылары майдангер ретінде жиынға шақырса, көбінесе бармай қалатын. Соғыста небір боздақтардың жастай ажал құшқаны оның жанын өмір бойы жаралады. Бірақ майдан даласында әкем інісі Ратаймен бір мәрте кездесіп, мауқын басқан екен. Біз де Ратай ағайымыздың ерлігімен мақтанамыз. Бүгінгі жас ұрпақ осындай ерлік істерден үлгі алып өсуі керек», деді ол.
Ал батырдың немере інісі Кенішбек Сұлтанбеков Ратай Сұлтанбековтің ерлік жолына тоқталды. Кезінде Германияда батыр жатқан қабірден топырақ әкелініп, туған жеріне Құран оқылып, қойылған екен. Оның айтуынша, Ратай Сұлтанбеков жайлы ақын Әбу Сәрсенбаев өзінің «Сенің бақытыңды қорғады», «Гвардияшылар биігі» кітаптарында кеңінен жазған екен. Кенішбек Сұлтанбеков те Әбу Сәрсенбаевтың үйінде үш рет қонақ болып, батыр ағасы жайлы талай деректерге қанығыпты. Сол деректерге сүйенсек, Ратай Сұлтанбеков генералдар даярлайтын оқу орнында білім алған тұңғыш қазақ болған екен.
Сондай-ақ жиында журналист Ерман Әбдиев сөз алып, Ратай Сұлтанбеков жайлы кітап әзірлеп жатқанын, батырдың ерлігі ешқашан ұмытылмайтынын, ол жайлы ақын Әбу Сәрсенбаевтан бастап, жергілікті Битама Мырзамбетұлы, Қадірхан Баққараев, Мүтәліп Ережепбайұлы және Әскербек Құйқабайұлы сияқты қаламгерлер де әр кездерде қалам тартқанын айтып өтті.
Облыстық билер кеңесінің мүшесі Талғат Жұмабекұлы да батырдың ерліктері тұрғысында және ақын Әбу Сәрсенбаевпен кездескен сәттері жайлы естеліктер айтты. Жиын соңында Отан қорғау жолында оқ пен оттың ортасында жастай сөнген Ратай Сұлтанбековтің рухына Құран бағышталды.
Қан майданда көрсеткен ерлігі үшін Ратай Сұлтанбеков «Қызыл Жұлдыз» орденімен, екі рет бірінші дәрежелі «Отан соғысы» және екінші дәрежелі «Отан соғысы» ордендерімен марапатталған. Бүгінде батырдың Германия жеріндегі бейітіне тасбелгі орнатылып, қабірінің топырағы туған жері Бөлтірік шешен ауылындағы ата-бабасы жатқан зиратқа қойылған. Қазіргі кезде Талас ауданының орталығы Қаратау қаласында және Бөлтірік шешен ауылында Ратай Сұлтанбеков атындағы көшелер бар.
Жамбыл облысы
