Әрине, өтпелі кезеңнің келеңсіздіктері, дағдарыс пен індет егемендіктің асқақ мерейіне көлеңке түсіре алған жоқ. Тұңғыш Президентіміз – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың стратегиялық бастамалары дербес даму жолындағы мемлекеттің құрылуына негіз болса, Президент Қасым-Жомарт Тоқаев сабақтастықты саясатының өзегіне айналдырды.
Сондықтан да Президент былтырғы «Жаңа жағдайдағы Қазақстан: іс-қимыл кезеңі» атты Жолдауында түбегейлі реформа жүргізуде жұмыстың барысы емес, нәтижесі маңызды екенін ескертіп, сан алуан көрсеткіштер мен индикаторлардан тұратын мемлекеттік бағдарламалардан баршаға түсінікті, қысқа әрі нұсқа ұлттық жобаларға көшу керектігін айтты.
Расымен де, ел игілігін ойлайтын кемелділікке ұмтылғанда ғана білгеніміз бен берерімізді, өркениеттің озық тұстарын ұлттық мүддемен үйлестіре аламыз. Абай айтқандай, артық білуге талап қылғанда ғана биікке ұмтылып, алысқа құлаш сермейтініміз сөзсіз.
Бүгінде ақыл оймен ғана әлемдік көштің алдыңғы легіне шығып жатқан елдер қаншама?! Мысалы, азаматтық белсенділіктің арқасында швейцариялықтар сананың өзгерістерге ашықтығы бойынша 140 елдің ішінде көшбасшысы болып отыр. Әсіресе, бұл елдегі ең ірі қауымдастықтардың бірі болған HELVETAS-тың арқасында үкіметтік емес ұйымдарға кәсіби қолдау көрсетіліп, халықтың өмірін жақсартуға арналған кең ауқымды гуманитарлық мәселелер шешіліп отырады.
Ұлыбританияда қоршаған ортамен қарым-қатынас орнатуға, әр түрлі жағдайларды талқылауға және тиісті шешімдер қабылдауға, өзгелердің озық тәжірибесін қабылдап, оны үйренуге арналған волонтерлік қызмет білім беру жүйесінің интеграциялануына, жастардың белсенді болуына жол ашып отыр.
Мәдени ашықтыққа көп көңіл бөлінетін Сингапурде болса халқының әлемдік және ұлттық мәдениетке үлес қосуына еркіндік берілген. Тіпті ондағы кез келген азамат өз қолымен жасалған заттарды дүкендегі немесе музейдегі экспонаттарды көрсетуге арналған сөреге қоя алады. Қала берді, әр сингапурлық кейбір музейлер мен мәдени мекемелерге тегін кіре алады. Бұлар сананың жаңғыруы бойынша әлемде алдыңғы орынды бермей тұрған мемлекеттердің істеп жатқан қыруар жұмысының бір парасы ғана.
Биылғы егемендіктің 30 жылдық мерейтойы асқақ қуанышпен қоса, өткенімізді електен өткізіп, бүгінімізді бағамдап, болашағымызды бағдарлайтын сәт. Ол үшін халықтың көкейіндегі сұрақты бір жақтылы емес, қоғам болып шешуге талпынуымыз тиіс. Президент бекіткен 10 ұлттық жоба осы түйткілді түбегейлі шешуге бағытталып отыр.
Бес жылға жоспарланған «Дені сау ұлт» әрбір азамат үшін сапалы және қолжетімді денсаулық сақтау»; «Білімді ұлт» сапалы білім беру»; «Ұлттық рухани жаңғыру»; «Цифрландыру, ғылым және инновациялар есебінен технологиялық серпіліс»; «Қуатты өңірлер – ел дамуының драйвері»; «Қазақстандықтардың әл-ауқатын арттыруға бағытталған орнықты экономикалық өсу»; «Жасыл Қазақстан»; «Қауіпсіз ел» атты ұлттық жобалар экономикалық дамуды, кәсіпкерлікті нығайтуды, ұлт денсаулығын сақтауды, агроөнеркәсіптік кешенді күшейтуді, мәдени-гуманитарлық жаңғыруды және басқа да көптеген мақсатты көздейді.
Ата Заңда айтылғандай, еліміздің ең қымбат қазынасы – адам және адамның өмірі. Шынын айту керек, пандемия белең алған екі жылда еліміздегі медициналық қызметтердің сапасына көңіл толмаушылық қатты байқалды. Бұрын назардан тыс қалып келген түйінді түйткілдер анықталды. Осы ретте, «Дені сау ұлт» әрбір азамат үшін сапалы және қолжетімді денсаулық сақтау» ұлттық жобасы осы көрсеткішті 5 жыл ішінде 80%-ға жеткізуді көздеп отыр.
Бұл – ел амандығы мен ұрпақ саулығы үшін аса қажетті шара. Ал дені сау ұлттың жаны да сау болуы керек қой. «Әлемнің бәсекеге қабілетті елу елінің қатарына ең алдымен рухани өреде жетуді мақсат тұтуымыз керек», деп Ақселеу Сейдімбек айтқандай, сана сілкінбей нағыз намысшыл ұрпақты тәрбиелей алмаймыз.
Ал шын намыс ширықпай даңғазалықтан арыла алмайтынымыз, жаһанданудың құрбаны болатынымыз айдан айқын. Ол үшін өзіміздегінің де, өзгедегінің де «дәнін алып, қауызын тастауымыз» керек.
Бұған Елбасы «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламасында жан-жақты тоқталды. Аталған бағдарламаның алты бағыты бойынша 16 арнаулы жоба соңғы төрт жылда кезең-кезеңімен іске асып жатыр. Енді «Рухани жаңғыру» ұлттық жаңғыру кезеңіне көшіп отыр.
Жоғарыда мысалға келтірген бірнеше елмен салыстырғанда біздің жолымыз, әрине, өзгеше болары сөзсіз. Адамзат баласы ақпараттың асау толқынына көміліп, интернет пен цифрлы технологиялар қай мемлекет пен қоғамдық жүйенің де негізіне айналып отырған бүгінгідей кезеңде сауда-экономикалық, қоғамдық-әлеуметтік салаларда қордаланған мәселелер тек өндірісті ілгерілету мақсатында ғана емес, адамның өмірі мен тұрмысын реттеуде де барынша тиімді болуы керек.
Бұған біз ғана емес, тұтас әлем елдері назар аударып отыр. Елбасы мақаласында «Бұл – өзгелердің тәжірибесін алып, ең озық жетістіктерін бойға сіңіру мүмкіндігі. Азиядағы екі ұлы держава – Жапония мен Қытайдың бүгінгі келбеті – осы мүмкіндіктерді тиімді пайдаланудың нағыз үлгісі» деген еді.
Жапон үкіметі әлем елдері ұмтылған жаңа «5.0 қоғамына» (Society 5.0) жету үшін Connected Industries бағдарламасын жүзеге асырды. Онда адамдар күнделікті күйбең тірлігін роботтарға сеніп тапсырып, жеке өміріне уақыт арнай алады. Сол арқылы біз айтатын бірінші байлық – денсаулық пен рухани дамуға қатар қол жеткізеді. Міне, біздегі рухани даму, жаңғыру да дәл осыған саяды.
Тіл – тұтастық тетігі, рухани кодтың негізі. Оған жас ұрпақты өз тілінде тәрбиелеу арқылы ғана жетеміз. Ал сананың жаңғырығы төл тарихын танып, жырауын жатқа айтып, әлемдік қазынадан сусындаған халықта болады.
Ол үшін кітапқұмар «Оқитын ұлтты» қалыптастыруымыз керек. Міне, бұл – «Ұлттық рухани жаңғыру» ұлттық жобасының халықтық құндылықтарымызды ілгерілетіп, мемлекеттік тілді дамытуға арналған алғашқы бағыты.
«Ел рухы» деп аталатын келесі бағыт мәдениет саласында қолжетімділік пен сапаны арттыру және балалардың тілін қалыптастырып отырған құрал – телеарналардағы мультфильмдер мен Youtube арналарын қазақ тіліне аударып, таратуды қамтиды.
Жастарда біліммен бірге күш те, жігер де бар. Бірақ олардың елге қызмет етуі үшін толық жағдай жасалуы тиіс. Тәуелсіздік ұрпақтарын тұрғын үймен, жұмыспен қамту және қоғамдық пайдалы қызметке тарту ұлттық жобаның ең соңғы, бірақ та маңызды бағытында көрсетіліп, нақты іс-шаралар жоспары жасалған.
Қорыта айтқанда, ұлттық жобалардың қай қайсысы да болашақ үшін қайтарымы мол, нәтижесі зор болары сөзсіз. Ұлттық болмысымызды, салт-дәстүрімізді сақтай отырып жаһанданудың көшінен қалмау, техниканың тілін Тәуелсіздікті баянды етуге жұмсау – әрбірімізге парыз әрі міндет. Еліміздің келешегін кемел ету жолында «Ұлттық рухани жаңғыру» ұлттық жобасының атқаратын қызметі де зор болмақ.
Қырымбек КӨШЕРБАЕВ,
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы
