Әлемдегі ең әйгілі балет, классикалық биік өнердің символы, сірә, осы «Аққу көлі» болар. Балеттен бейхабар адамның өзі бұл өнермен «Аққу көлі» арқылы танысып, бір көрудің мүмкіндігі туса, мәңгіге бірге маталғанын сезбей де қалады.
Спектакль билетінің құны – 25 000 мен 45 000 теңге арасында, бірақ биік өнердің бағасы билет құнымен өлшенбейді, «балконнан бір көзіммен сығалап тұрып көрсем де жетіп жатыр» деп, қазанның қара суығында билетті үстеме бағасына да таба алмай сеңдей соғылысып жүрген адамның қарасы тіпті көп. Артта қалып бара жатқан ауыр жылды Үлкен театрдағы балеттің жарқын әрі қайталанбас жұлдыздарының өнерін тамашалап сейілткісі келгендей, шын өнердің бағасын білгендер мұндай сәулелі мүмкіндіктен қапы қалғысы жоқ.
«Аққу көлі» спектаклі Абай атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық Опера және балет театрында дәстүрлі түрде өтіп келе жатқан Ballet Globe халықаралық фестивалінің аясында қойылды. Биылғы Ballet Globe IV халықаралық би фестивалі балеттің аңызға айналған, қайталанбайтын ең көрнекті тұлғасы Майя Плисецкаяға арналды. Фестивальдың басты мақсаты – көпшілікті биік классикадан бастап заманауи хореографиялық өнердің бірегей көріністеріне дейінгі балеттің қыры мен сыры көп ғажайып әлемімен таныстыру.
Орыс балетінің мақтанышына айналған Майя Плисецкаяның құрметіне өтетін фестивальдың «Аққу көлімен» ашылуының зор маңызы бар, себебі бұл спектакльдегі Одеттаның образы Плисецкаяның әлемдік балет олимпін бағындыруына жол ашқан, оның атын тарихта қалдырып, прима-патшайымға айналдырған нағыз тағдыр тартуы болатын. «Аққу көлінде» дәл Плисецкаядай ұзақ ойнаған актриса некен-саяқ, Үлкен театрдың сахнасында Одеттаның рөлін үздіксіз отыз жыл ойнаған.
«Аққу көлі» – классиканың эталоны, ал бұл спектакльден басты рөл бұйыру – алдағы атақ пен келешек жетістіктің бұлжымас кепілі. Петр Чайковскийді ұлы композитор даңқына бөлеген, орыс классикалық өнерінің жауһары саналатын өлмес туындыда бағын сынап байқағысы келгендер көп болғанымен, бәріне бірдей жалынан сипата бермеген. Сондықтан болар, Алматыға арнайы шақырылған Одетта рөліндегі Үлкен театрдың жетекші солисі Алена Ковалева мен Зигфрид ханзаданың рөлінен көрінген Денис Родькин ғашықтар бейнесінде кедергі мен сынаққа құрылған махаббат тарихын тарқатып беру үшін бүкіл талантын жарқырата көрсетуге жанын салды.
Абай атындағы Опера және балет театрының ауқымды сахнасы бұл күні айрықша безендірілді. Ханшайымның сарайы алдындағы бақ ертегі әлеміне ұқсас. Көгалда жастар көңіл көтеріп отыр. Ханшайым ұлы Зигфридке ертеңгі балда мерекеге шақырылған қыздардың арасынан қалыңдық таңдау керек деп хабарлайды. Зигфрид жүрегінің кімді қалайтынын білмейді, бірақ анасының әмір бергенін құптамайды. Зигфрид серілік құрған еркін өмірімен қоштасқысы келмейді, бірақ өзі ұнататын қиялдағы бейнені жүрегінде әлдилегеннен жаны рахат табады. Бірақ ол ару кім, қайда жүр? Зигфрид ұшып бара жатқан аққуларды қызықтап тұрып, соңынан ілескенін сезбей де қалады. Аққулар Зигфридті қалың орманға, қараңғы көлдің жағасына, қаңырап қалған сарайдың қирап қалған орнына әкеледі. Зигфридтің назары әппақ әдемі аққуға түседі, аққу кенет қызға айналып сала береді...
Осының бәрін түсіну үшін балет білгірі болу шарт емес. Бірінші актіде бас баға қарап, бағдар алып, екінші актіден бастап осы оқиғаның бәрі тілсіз, бір ауыз сөзсіз, сұлу дене, саусақ және аяқ қимылы арқылы өз-өзінен түсінікті бола бастайды. Аспаннан түскен періштедей ақ көйлекті нәзік жаратылыстың мойнын бұрғаны да, саусағын созғаны да, аяғының ұшымен айналғаны да ағыл-тегіл «сөз». Осыншама әсем қимылдың, салтанат құрған сұлулықтың жанында сөздің өзі қадірсіз бе деп қаласың, сөз түгілі мүлгіген тыныштықта тыныс алудың өзі қорқынышты, ғажайып сәттің тас-талқаны шығардай, үлпілдеген үркек аққуларға аялап қарасаң ғана оның мұңын түсінесің.
Зигфридтің отызға жуық қалың аққудың ішінен Одеттасын іздеген сәті өте әсерлі. Одеттаның да жас жігітке деген сезімі бірден тұтанып сала берді. Қыз Зигфридке өзін және құрбыларын қыспаққа салған арбаудың құпиясын ашады: зұлым сиқыршы Ротбарт оларды аққуға айналдырған, тек түнде ғана осы қираған жерде олар адам кейпіне ене алады екен. Аққу-қыздың қайғылы әңгімесіне көңілі елжіреген Зигфрид сиқыршыны өлтіруге дайын. Одетта арбаудан құтылудың мүмкін емес екенін айтып, мұңаяды. Ешқашан ешкімге ғашық болып көрмеген жас жігіттің жүрегіне бүр жарғызып, сезімін оятқан Одеттаны зұлымның арбауынан адал махаббат қана құтқармақ. Аққу-аруды ессіз сүйген Зигфрид оған мәңгі адал болатынын айтып, ант береді.
Одетта мен Зигфридтің әңгімесін қираған сарайда тұратын зұлым естіп қояды. Таң атады. Қыздар қайтадан аққуға айналады. Зигфрид өз сезімінің күшіне сенімді, ол Одеттаны сиқыршының билігінен босатады.
Бұл шығарма ғасырдан астам уақыт бойы махаббат пен адалдықтың бәрін де жеңетінін, зұлымдық пен қатыгездік те оның алдында әлсіз екенін жырлап келеді. Алматылық көрерменнің патша сарайының бағында отырғандай жып-жылы күй кешкен бұл кеші көпке дейін ұмытылмайтыны анық. Төрткүл дүниенің жұртына түгел таныс төрт биші аяқтары мен қолдарын айқастыра билейтін «Кішкентай аққулар биі» – спектакльдің қолқа-жүрегі іспетті, Чайковскийдің шедеврі шеберлікпен орындалатын шағын би миниатюрасына көрермен де ықыластана қол соғып, бір серпіліп қалатыны осы тұс. Сахнаның түбіндегі «шұңқыр» ішінде Нұржан Байбосыновтың дирижерлігіндегі оркестрдің құйқылжыған музыкасына ілесіп, күрделі элементтері көп балет қойылымында үш сағатқа жуық аяқтың ұшымен билеген, билеп қана қоймай, әрбір қимылды бірдей етіп бірге жасаған әртістердің синхронды өнері мен келіскен сыр-сымбаты, көздің жауын алатын костюмдер мен малынған декорация тек «бравоға» ғана лайық. Ауада қалықтай ұшып, еппен ғана қонатын қауырсын сияқты жеп-жеңіл нәзік қимылмен аққулар айдынында еркін жүзген, үзілгелі тұрған қылдай белін қос қолымен таянып алып, сахнаны айнала жиырмадан аса фуэте жасаған А.Ковалеваның өнері – шеберліктің шын үлгісі. Бұл хореографиялық оқиғадағы сайқымазақ та көңіл төрінен орын алатын кейіпкер – би техникасын биік деңгейде меңгерген оның партиясы қаншалықты күрделі болса, соншалық қызық, жанары от шашып, кең адыммен үзіліссіз-үздіксіз аспанға қарғыған сәттер үшін бұл өнер бас иіп, бағалауға тұрарлық.
Ballet Globe халықаралық би фестивалі «Кармен-Сюита» және «Шелкунчик» спектакльдерімен желтоқсанның соңына дейін жалғасады. Фестивальдың ұйымдастырушысы әрі бас продюсері Ерлан Андағұловтың айтуынша, Жаңа жыл қарсаңындағы «Шелкунчик» қойылымына әлемнің ең танымал балет жұлдыздары шақырылып отыр.
