Студент пен депутат үшін сессиядан қиын сынақ жоқ

Елімізде мәслихат институтының енгізілгеніне 20 жыл толып отыр. Осы айтулы датаға орай әңгіме қозғасақ, Оңтүстік Қазақстан облыстық мәслихаты осы деңгейдегі еліміздегі ең үлкен депутаттық корпус болып табылады. Бүгінде бұл мәслихатта 50 депутат елдің аманатын арқалап жүр. Әрине, депутаттың да депутаты бар. Халық қалаулысы атану тек төсбелгіні кеудеге тағып, сессия жиынына қатысу ғана емес. Бір сәт мәслихаттардың жұмысына тереңірек үңілсеңіз, мұнда да қайнаған тіршілік, қарбаласты байқар едіңіз. Ендеше, осынау үлкен корпустың жұмысы, халық қалаулыларының белсенділігі қандай? Депутаттар халық алдындағы аманатына адал ма? Міне, Оңтүстік Қазақстан облыстық мәслихатының хатшысы Құдайберген ЕРЖАНМЕН сұхбатымыз осы сұрақтардан басталды. – Өз басым осымен үшінші мәрте қатарынан депутат болып жұмыс істеп жатырмын, –деп бастады әңгімесін Құдайберген Төлепұлы. – Бірінші сайланған кезде жұмысқа белсене кірісіп кеткеніммен, көп мәселені түсінбей жүрдім. Депутат болу – өте жауапты міндет. Барлық әріптестерім қанағаттанарлық деңгейде жұмыс істеп жүр деп толық сеніммен айта аламын. Елбасының Қазақстан халқына арнаған жолдауларынан туын­даған міндеттерді және Үкіметке, жергілікті билікке берген тапсырмаларын орындау бойынша облыс­та жүйелі жұмыстар жүргізіліп келеді. Оңтүстік – бүгінде мем­ле­кеттік саясаттың арқасында қар­қынды дамып отырған ай­мақ. Жалпы, өңірлік өнім өткен жылдың қорытындысымен 1,8 трлн. теңгені құрап, биылғы жы­­лы 2 трлн. теңгеден асқалы отыр. Республикадағы үлесі бо­йын­ша 10-орыннан 5-орынға көтерілді. Бұл – экономиканың дамып, облыс қазынасындағы қаржының жеткілікті болуының нәтижесі. Жуырда үшжылдық облыстық бюджетті, сонымен қатар, 2014 жылға 273,6 миллиард теңгені бекіттік. Бұл облыстың үлкен жетістігі деп есептеймін. Табысымыздың тасқындай түсуін­де облыстық мәслихат депутат­тарының да үлесі бар. Негізі, депутаттардың жұмы­сы­на баға беретін сайлаушылар. Ал депутаттар экономиканың дамып, молая түсуіне, қазына қор­жынындағы қаржының барлық саланы қамтуына өз үлесін қосуын халық алдындағы борышы деп санайды. Айтайын дегенім, халық қалаулылары елге, өзіне сенім білдірген жұрттың жағдайын жасауға шындап ден қойды. Өз округтеріндегі шешілмей жатқан проблемаларды ашық айтып, нақты талап ете алғандықтан болар, кей жиындарымыз талас-тар­тысқа да ұласып жатады. Мұн­дай талас-тартыстың өзі депутат­тарымыздың белсенділігі өте жо­ғары, әрбір іске жіті мән бере­тіні, ең бастысы, әр істі өте әділ шешетінін байқатса керек. – Қай сессия жұмысы өзінің қиы­ндығымен есте қалды? Яғ­ни, халық қалаулылары қан­дай мәселелерді шешуде ұзақ талқылауларға барады? –Бәріміз де студент болғанбыз немесе студенттік өмірді жақсы білеміз. Студент үшін алдағы сессиядан қиын сынақ жоқ. Дәл сол сияқты бізде де алдағы сессиядан қиын жиын жоқ. Әріптестерім қай салаға да қатысты мәселелерді алдын ала тұрақты комиссияларда жан-жақты қарап, тереңінен зерттеп, қызу талқылап барып, сессия қарауына шығарады. Жасыратыны жоқ, әр сессия­ны өткізер алдында біздің қыз­мет­кер­лер қатты қобалжиды. Жал­пы, қобалжу адамның бойында жауап­кершілік деген қасиеттің барын білдіреді. Кейде, әкімшілік құ­жаттарының кешігіп келуі де адам­ды тығырыққа тірейтіні бар. Ха­лық қалаулысының «Ана құ­­жат менің қолыма кеш тиді, та­ны­­сып үлгере алмадым», деп сын айтуы біздің қызметкерлер үшін өте ауыр сөз. Сондықтан сес­­сияға тыңғылықты дайындаламыз. Сессия кезінде төрдегі алқа құрамында отырғандықтан, депутаттардың әрбір қимылы, эмоциясы, айтқан сөздері маған өте жақсы көрінеді. Кей кездері шыдай алмай, ортаға киіп кетіп, оларды сабырға шақыратыным бар. Жалпы, сессияда кез келген депутаттың атына сын айтылса, сол сөз ең алдымен маған айтыл­ғандай, маған атылған жебедей сезініп, қиналамын. – Мәслихат депутатының басты міндеті не? Қарапайым халық көбінесе депутаттар елдің әлеуметтік тұрмысына өз қалтасынан көмектесуі керек деп ойлайды. Әрине, жағдайы келіп жатса, қайырымдылық істермен айналысуға ешқандай қарсылық жоқ. Бірақ, депутат тек осындай істерімен ғана халыққа жағуы керек пе? – Негізі, Оңтүстік Қазақстан облыстық мәслихаты – жергілікті өкілді орган. Яғни, облыстың халқы сайлайтын, жұртшылықтың еркін білдіретін және Қазақстан Республикасының заңдарына сәй­кес, оны іске асыру үшін қа­жет­ті шаралар белгілейтін әрі олар­дың жүзеге асырылуын бақы­лайтын сайланбалы орган. Ол өз қызметінде бірінші кезекте заңнамаларды басшылыққа алады. Заң мәслихаттарға жергілікті бюджеттерді, аймақтық жоспар­лар мен әлеуметтік және эконо­микалық даму бағдар­ламаларын бекіту әрі бақылау, сондай-ақ, әкімдерді бе­кі­туге келісім беру-бермеу құқын берген және экономикада сияқты, әлеуметтік саладағы хал-ахуалдың маңызды мәселелерін шешуге мүмкіндік беретін қуатты қару. Заңмен белгіленген құзыретін және өкілеттіктерін жүзеге асыру мақсатында, облыстық мәслихатта 5 тұрақты комиссия құрылған. Рас, қарапайым халық арасында өздері сайлаған депутаттан нақты көмек, қаржылай қолдау күтетіндері көп. Ел арасына барған кезде «Пәлен депутат бір вагон ұн таратыпты, көмір алып беріпті», деген әңгімелерді естіп қалатыным бар. Мен өзімді депутат болып сайланғанда қолдау көрсеткен халыққа «Мен сіздер үшін қаржы шашамын немесе ұн таратып, көмір алып беремін деп айта алмаймын. Ұнды бір ай ас қылып, көмірді бір қыс жағарсыздар, сонымен ұмыт болады. Одан да сіздер осы бүкіл елдің мәселесін, шешілмей жатқан проб­лемаларды айтыңыздар. Оның рахатын бір отбасы емес, бүкіл ауыл, бүтін аймақ көрсін», деп ашып айтқанмын. Сөзіміздің басында кешегі депутат пен бүгінгі депутаттың мүмкіншілігі жер мен көктей екенін айттық қой. Кешегі қар­жы­ның тапшылығы алқымнан алып тұрған жылдарда халық қалаулыларының көбісі демеу­шілік жасап, округ­терін­дегі мектеп, емхана, басқа да әлеуметтік нысандарға азды-көпті қол ұшын созып жататын. Қазір мұның бәрі бюджеттің мойнында. Рас, қайырымдылық іс-шараларынан мүлдем қол үзіп кеттік деп те айта алмаймын. Мәс­лихатқа ауыл-аймақтан көмек сұрап келетін жандар көп. Мы­­салы, өз округімнен ерлі-зайып­ты мылқау жандар жалғыз қыз­дарының жанары нашарлап, соның көзіне ота жасатуға қаржылай көмек сұрап келді. Өте аянышты жағдай. Кәсіподақ есе­бінен көмек көрсеттік. Шар­да­рада жүргенімде әжептеуір бүп-бүтін үйді біреулердің бұзып жатқанын байқап қалдым. Осы үйге араша тұрдым, нәтижесінде жөнделіп, бүгінде 7 отбасы баспана етіп отыр. Міне, осылайша өзімнің және шардаралық кәсіпкерлердің қолдауымен жағдайы жоқ бір отбасының шатырын жауып берсек, енді бірде пәтерлерін жөндеп беріп жатамыз. Бірақ, депутаттың ең басты міндеті тек қайырымдылық жасау емес. Ол облыс бюджетінің тиімді әрі мақсатты жұмсалуын қадағалап, өзіне аманат арқалатқан елдің жоғын жоқтап, сенімін ақтау. Өз басым елдің жағдайын білу мақсатында елді мекендерге жиі шығып тұрамын. Ауыл тұрғындары Елбасының жүргізіп жатқан саясатын тиянақты орындап отырған облыс басшысының ісіне дән риза. Елбасының алға қойған міндеттері бойынша халықтың әлеуметтік жағдайын жақсарту мақсатында халық қалаулыларының қолдауымен, облыс әкімдігі тарапынан жасалатын игілікті іс-шаралардың куәсі болып та жүрмін. Дәл сол сияқты бүгінде қам-қарекетсіз, не болсаң о бол деп жайбарақат жатқан депутатты көрген жоқпын. Жақында бір депутаттың сайланған жерінен көтерген бір мәселесі қараусыз қалып бара жатқаннан кейін арнайы комиссия құрдық, яғни зерттеп, себебін анықтаймыз. Міне, біздің депутаттардың керек жерде бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығаратын ұйымшылдық қасиеттері де көп. –Халық қалаулыларының жергілікті билікпен байланысы, түсіністігі, бірігіп жұмыс атқару жағы қалай? – Бүгінгі таңда облыстық мәс­лихат депутаттары Елбасы Н.Ә.На­зарбаевтың «Қазақстан жолы – 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Жолдауы ая­сын­да облыс халқының әле­у­мет­­­тік-экономикалық жағ­дайын жақ­сартуға арналған жергілікті биліктің барлық игі бастамаларын қолдап, бірлесе отырып, ел, халық алдындағы борышын ат­қаруға іс-шаралар атқарып келеді. Депутаттардың сессияда айтылған ұсыныстары мен сын-ескертпелері, депутаттық сауалдары жинақталып, орындау үшін атқарушы органдарға жіберіледі. Бекітілген облыстық мәсли­хаттың жоспарына сәйкес, жылына кемінде бір рет облыс әкімінің оған жүктелген қызметтер мен міндеттердің іске асырылуы туралы есебі, облыс әкімдігінің облыстық бюджеттің атқарылуы жөніндегі есебі тыңдалып тұрады. Сондай-ақ, заңға сәйкес, облыстық басқармалардың есептері тың­далу­да. Халық қалаулылары тарапы­нан об­лыс­тық мәслихатпен бе­кі­тіл­ген бағдарламалардың ат­­­қарылуына, әсіресе, салынып жатқан әлеуметтік нысандар құрылыстарының сапалы жүр­гізілуіне, уақтылы іске қо­сы­луына, аталған іс-әрекеттер бо­йынша есептерін тыңдауға аса көңіл бөлінуде. Бүгінгі таңда біздің басты мақсатымыз – қол жеткен табысымызды арттырып, Елбасымыз алға қойып отырған міндеттер мен тапсырмаларды атқару жолында белсенділік танытып, елімізді одан әрі дамытуға күш-жігерімізді жұмсау. Осы бесін­ші шақырылымда жалпы 22 сессия, оның ішінде 8 жос­парлы сессия өткізіліп, бар­лығы 190 шешім қабылданды. Депутаттардың ұсыныстары мен сын-ескертпелері облыс әкім­дігі тарапынан және тиісті мемлекеттік мекемелердің басшыларынан қолдау тауып, депутаттардың көкейінде жүрген көптеген шешілмей келе жатқан мәселелеріне, сайлаушылардың талап-тілектеріне көңіл бөлініп, оң шешілуіне қол жеткізудеміз. Ал қалың ел, дүйім жұрт болып қол жеткізген көрсеткіштеріміз – облыс экономикасы мен халықтың әл-ауқатын әрі қарай дамытудың алғы шарттары. – Әңгімеңізге рахмет.  Әңгімелескен Оралхан ДӘУІТ,  «Егемен Қазақстан».  Оңтүстік Қазақстан облысы.