Неміс жазушысы Герман Гессенің өзі туралы жазылған «Авторлық кеш» шығармасының желісінде түсірілген айтулы фильм – режиссер Өмірбаевтың кино саласында түйген өмірлік тәжірибесін көрсеткен кезекті тың туындыларының бірі һәм бірегейі.
Иә, режиссер әлемі – түпсіз терең тұңғиық, жұмбақ әлем. Оның шешімін табу кез келген көрерменге қол емес. Олай дейтініміз, Дәрежан Өмірбаевтың аз түсірсе де саз түсіретін әр жұмысы кәсіби мамандар мен әріптестері арасында жоғары бағаланғанымен, қарапайым халық үшін әлі де ашылмаған аралдай. Оның себебі жалғыз – кинорежиссер әу бастан-ақ өз жолын айқын белгіледі, ол – нағыз кино тілінде кино түсіру.
Авторлық фильм деген ерекше бағытта бағын сынап жүрген суреткердің қолтаңбасы да қатпарлы: баяу өрбитін темпоритм, нақты есеп пен логикаға бағынған сюжет, сезімге де, сөзге де сараң, бірақ ойға, ішкі толғанысқа бай актерлер ойыны... Францияның «Әдебиет және өнер» орденінің кавалері, тәуелсіз Платиналы «Тарлан» сыйлығының лауреаты, кинорежиссер Дәрежан Өмірбаевты өзге режиссерлерден даралайтын меншікті стиль бұл. Терең толғаныс, ордалы ойымен азға айқын, көпке тылсым болған режиссердің кино тілінде толғанатын өмір һәм өнер жайлы пайымдары да кесек. Мұны Токио фестиваліне қазылық еткен кино сыншылар да бірауыздан мойындады:
– Фестивальдың қазылар алқасы осы жүлдені Дәрежан Өмірбаевқа берді, өйткені бізге фильмдегі режиссердің өзіне ғана тән қолтаңбасы айрықша ұнады, – деп сөз бастаған қазылар алқасының мүшесі Крис Фудживара (Chris Fujiwara) әрі қарай кинотуындының ерекшелігіне тоқталды. – Бұл фильм – поэзия туралы ғана емес, сондай-ақ осы өнерді бағаламайтын заманда ақын болудың қаншалықты қиын екенін көрсететін үздік жұмыс. Бүгінгі күні бұл проблема тәуелсіз киногерлердің алдында тұр десем, титтей де артық айтқаным емес. Аталған көркем туынды – адамзаттың рухани дамуына теңдессіз үлес қосатын өнерге немқұрайлы қарамайтын адамдардың еңбегі.
Айта кетейік, 1980 жылдан бері өткізіліп келе жатқан Tokyo International Film Festival кинофестивалі – Халықаралық кинопродюсерлер қауымдастығы федерациясының (FIAPF ) тіркеуінен өткен, «А» санатындағы әлемдегі үздік 15 кинобайқаудың қатарына кіретін беделді фестивальдардың бірі.
Халықаралық деңгейдегі белді фестивальдың басты жүлдесін қанжығасына байлап, ұлттық кинематографияға өлшеусіз олжа салған қазақстандық режиссер өз сөзінде «Ақын» фильмін жоғары бағалаған қазылар алқасы мен фестиваль көрермендеріне алғысын білдіріп, көркем туындының нақты бағасын уақыт беретінін атап өтті.
– Бұл – менің ғана емес, бүкіл түсірілім тобының, сондай-ақ «Қазақфильм» киностудиясының жеңісі. Осындай жүлделер тоқтамай жұмыс істеуге жігер береді, көп рахмет, – деді Дәрежан Өмірбаев.
Мәдениет және спорт министрлігінің тапсырысы бойынша «Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығының» қолдауымен Ш.Айманов атындағы «Қазақфильм» АҚ түсірген «Ақын» фильмі Дидар есімді мойындалмаған қаламгердің өмірі туралы баяндайды. Көркем туындыдағы басты рөлді «Жігіттер» тобының әншісі Ердос Қанаев сомдады. Фильмнің түсірілім жұмыстары Алматы қаласында өтті. Картинаның қоюшы операторы Борис Трошев, қоюшы суретшісі Александр Ророкин, продюсерлері – Юлия Ким мен Ержан Ахметов.
Токиода мойындалған «Ақынның» өз еліндегі һәм жалпы кино әлеміндегі тағдыры лайым табысты болсын дейік, ендеше!
