Спорт • 15 Қараша, 2021

Ташкенттегі табысымыз қомақты

189 рет
көрсетілді
9 мин
оқу үшін

Өзбекстанның бас шаһары – Ташкентте самбодан әлем чемпионаты аяқталды. Бұл жарыста Қазақстанның балуандары табысты өнер көрсетті. Еліміздің ерлер мен әйелдер құрамасы 2 алтын, 2 күміс және 2 қоланы иеленіп, жалпыкомандалық есепте үшінші орынға табан тіреді. Алдымызда – Ресей мен Өзбекстан. Сондай-ақ жауынгерлік самбодан төрт өреніміз жеңіс тұғырына көтерілді.

Ташкенттегі табысымыз қомақты

Коллажды жасаған Зәуреш СМАҒҰЛ «EQ»

Жарыстың алғашқы күні елі­міздің ерлер мен әйелдер құра­масы үш жүлдеге иелік еткенде, барша қазақ жанкүйері кә­дімгідей марқайып қалды. 64 кило салмақтағы Рахат Жаңаниет бастапқы бәсекелерде гре­кия­лық Саввая Каракизидис пен түрікменстандық Мұхаммед Ко­се­­ковтің аяғын көктен келтір­се, жартылай финалда белорус­сиялық Павел Гладкихты жеңді. Ақ­тық сында тәжікстандық Хуш­кадам Кхусравовты қапы қал­дырған қан­дасымыз әлем чемпио­ны атанды.

58 кило салмақтағы Болатбек Райымқұлов та алғашқы айналымда бос болып, келесі кезеңде әзербайжандық Эйвас Бахшиевтен басым түсті. Жартылай финал­да қандасымыздың жолы Тәжік­станның атақты балуаны Ақма­лиддин Каримовпен қиысты. 30 жастағы Душанбенің тумасы 2010-2020 жылдар аралығында әлем чемпионатында жеті рет жеңіс тұғырына көтерілген. Нақ­тылап айтсақ, сол жарыстарда төрт күміс пен үш қоланы олжалады. Бұл айқаста Ақмалиддин айла­сын асырып кетті. Одан кейін марокколық Ясер Боухесоннан басым түскен Болатбек қола ме­дальды еншіледі.

Әйелдер арасында 54 кило сал­мақтағы Гүлдана Әлмұхан­бетованың жұлдызы жанды. Жарысты басынан аяғына дейін бір деммен өткізген ол молдовалық Ана-Мария Чобану, ресейлік Әлия Биккужина және моңғолиялық Баюарма Некхит­баатарды жолынан ығыстырып, алтыннан алқа тақты.

Келесі күндері де шиеленісті бәсекелер жалғасты. 79 кило сал­мақтағы Айдын Дартаев үшін­ші орынды иеленсе, 65 кило салмақтағы Ажар Салықова күміс жүлдегер атанды. Тағы бір күміс медальды Ділдаш Құрышбаева еншіледі. 72 кило салмақта сынға түскен қазақ балуанынан біз осы жолы алтын күткен едік. Себебі осыған дейін ол 2014 жылы Наритада, 2019 жылы Сеулде кү­міс медаль иеленсе, 2013 жылы Санкт-Петербург, 2015 жылы Касабланка және 2016 жылы Софияда қола жүлдені еншіледі. Бұл жолы финалда ол Израиль спортшысы Алис Шлезингерге жол берді. Осылайша, Ділдаш әлем чемпионатының алты дүркін жүлдегері атанып отыр.

Өткенге зер салсақ, Қазақстан сам­бошыларының әлем чемпио­наттарында олжаға кенелген кез­дері аз емес екеніне анық көз жеткізуге болады. Қазақ жан­күйерлері алғашқы алтын ме­дальдың сыңғырын 1993 жылы естіді. Омбыда ұйымдастырылған дү­бірлі додада Бауыржан Сады­ханов қарсы келгендерді қо­ға­дай жапырып, бас жүлдені олжалады. Осылайша, семейлік балуанның есімі тәуелсіз еліміздің тарихында әлем чемпионы атанған тұңғыш самбошы ретінде тарихта қалды. Садыхановқа дейін КСРО дәуірінде Қанат Байшолақов пен Асқар Шайхиевтің дәл сол биік­тен көрінгенін айта кеткен абзал. Олардан бөлек, Айсара Керім­бекова, Сәлкен Жартыбаев, Рус­лан Сейілханов, Ғалымжан Жыл­келдиев, Қарлығаш Әжі­мова, Алмагүл Кашина, Берік Жет­пісбаев, Қайрат Күнсафин және тағы басқа жүлдегерлер санатына қосылған самбошылардың өнер­лері көпшілік көңілінен шық­ты.

Төрткүл дүниенің теңдес­сіз­­дері жиналған жарыста Қа­зақ елінің тоғыз өрені жеңіс тұ­­ғы­рының ең биік саты­сына кө­терілді. ХХІ ғасыр табал­ды­рықтан аттаған тұста Асхат Шахаровтың шоқтығы биік болды. 2000, 2004 және 2005 жылдары өткен жарыстардың үшеуінде де Ақтөбенің арланы қар­сылас шақ келтірмеді. 2001 жылы Батыс Қазақстан облысының өкілі Қоныс Жетпісов жеңіске жетті. Одан кейін Ерболат Байбатыровтың бақ жұлдызы жарқырай жанды. Жайықтың жағалауынан келген жігерлі жігіт 2008-2011 жылдар аралығында алдына жан салмай, төрт дүркін әлем чемпионы атанды. Сондай-ақ Дәурен Жайнақов (2009), Аза­мат Мұқанов (2010), Бейімбет Қан­жанов (2015), Есет Қуанов (2017) және Нұрбол Серіковке (2018) де бұл белес бір-бір реттен бағынды. Міне, енді Рахат Жаңаниеттің жұл­дызы жарқырай жанды.

Аталған жарыста олжаға молынан кенелген балуандардың тізімін Ерболат Байбатыров бас­тап тұр. Оралдың оғланы жеңіс тұғырына бақандай жеті рет (4 алтын+1 күміс+2 қола) көтерілген екен. Асхат Шахаров (3+0+2), Азамат Мұқанов (1+0+4) және Асылбек Әлкей (0+1+4) бес мәрте дәл сондай құрметке бөленді. Дінмұхамед Мүсірәлиевке осындай бақ төрт рет (0+1+3) бұйырды.

Әйелдер самбосы жайында әңгіме қозғасақ, ең бірінші кезекте Сәуле Ғабдуллинаның есімі еске түседі. Ол – қазақ қыздары арасынан шыққан тұңғыш әлем чемпионы. Бұрынғы Торғай облысының тумасы 1995 жылы Токиода алтыннан алқа тағып, Алаш жұртын қуаныш пен шаттыққа бөледі. Одан кейін бұл белесті Раиса Бая­лиева бағындырды. Ақтөбе қаласында құқық қорғау саласында қызмет етіп жүрген жерлесіміз 2007 жылы төрткүл дүниенің теңдессізі деп танылды. Сәуле мен Раиса апайларының ерлігін 2014 жылы Гауһар Тұрмаханова қайталады. Ол Наритада шы­мылдығы түрілген додада шашасына шаң жұқтырмады. Сөй­тіп, қыздар арасындағы әлем чем­пиондарының саны әзірге үшеу еді. Күні кеше олардың қата­рына Гүлдана Әлмұханбетова қосылды.

Жиі-жиі жеңіс тұғырына кө­терілген бұрымдылар арасында Ділдаш Құрышбаеваның (0+3+3) алдына түсетін ешкім жоқ. Ол әлемдік додада алты жүлде алса, Раиса Баялиева (1+1+3) бес рет үздіктер қатарынан көрінді. Ал Сәуле Ғабдуллина төрт (1+0+3) және Ал­магүл Кашина үш мәрте (0+0+3) жүлдегерлер санатына қосылды.

Қазақстанның ерлер құрамасы жалпыкомандалық есепте бұған дейін үш рет үшінші орынды ие­ленген еді. 2009 жылы Сало­никиде және 2010 жылы Таш­кентте өткен дүниежүзілік додаларда екі алтыннан олжалады. Грекияда Ерболат Байбатыров пен Дәурен Жайнақов жеңімпаз атанса, Арман Сәрсенбин күміс, ал Азамат Мұқанов пен Асыл­бек Әлкей қолаға қол созды. Өзбек­станда Ерболат Байбатыров пен Азамат Мұқанов бірінші және Арсен Хатип (68 кило) пен Саят Шамшиев үшінші орындарды иеленді.

2005 жылғы әлем чемпионаты Астанада дүркіреп тұрып өт­кені есімізде. Сол жарыста да Қазақстанның самбошылары жалпы есепте Ресей мен Моңғолиядан қалып қойып, үшінші орынға табан тіреді. Қандастарымыздың арасынан 74 кило салмақ дәре­жесінде күрескен Асхат Шахаров алтын тұғырға көтерілді. Осы бә­­секелерді тамашалау үшін спорт кешеніне арнайы атбасын бұр­­­ған сол кездегі Мемлекет бас­­­шысы Нұрсұлтан Назарбаев Асхатқа жүл­дені өз қо­лымен табыс еткен еді. Дидар Молдағалиев пен Ар­сен Хатип финалда ұтылса, Тимур Оңдағанов пен Дінмұхамед Мүсірәлиев қола медальды қанағат тұтты. Одан бөлек, 1994 жылы Нови-Садта (5 қола) және 2002 жылы Панамада (1 күміс, 4 қола) бес жүлдеге ие­лік еткен самбошыларымыз ең жақсы нәтиже көрсетті.

Бұрымдылар ең көп жүлдені 2005 жылы Астанада алды. Өз елімізде өткен байрақты бә­­се­кеде бес аруымыз жеңіс тұғы­рынан қол бұлғады. Олар – Жұл­дыз Айтмағамбетова (күміс), Келбет Нұрғазина, Раиса Бая­лиева, Динара Оразбекова және Алмагүл Кашина (қола). 2010 жылы Ташкентте Әлия Жыл­қыбаева финалда ұтылса, Ленария Менғазова, Алмира Иса­таева және Анар Сейтімова үшін­ші са­­тыға табан тіреді. Балуан қыз­дарымыз үшін ең табысты жарыс­тар осылар.

Жерлестеріміз жауынгерлік сам­бодан да жақсы нәтиже көр­сетті. Райхан Мәдидің де бас жүл­­дені олжалауына мүмкіндігі болды. 98 кило салмақта күш сынас­қан қазақтың қайсар ұлы қарсы­ластарын сыпыра ұтып, фи­налға шықты. Бірақ абайсызда алған жарақатының кесірінен шешуші айқасқа шыға алмаған Рахат күміс медальды қанағат тұт­ты. Нұркен Домбаев (58 кило), Әділбек Сейісов (64 кило) және Умар Яновский (88 кило) үшінші сатыға тұрақтады.