Елордада кепілгер мемлекеттер – Түркия, Иран, Ресейден келген делегациялар бас қосты. Түркия делегациясын осы елдің Сыртқы істер министрлігінің Сирия бойынша бас директоры Селчук Үнал бастап келді. Сондай-ақ Ресейдің Сириядағы арнайы өкілі Александр Лаврентьев, Иранның Сыртқы істер министрінің арнайы саяси мәселелер жөніндегі аға кеңесшісі Али Асгар Хаджи Сарыарқа төріне ат басын бұрды.
Кездесуге Сирия тарапынан аталған елдің Сыртқы істер министрінің орынбасары Айман Сусан бастаған делегация және оппозиция өкілі Ахмад Тума серіктерімен келді. Келіссөздерге БҰҰ-ның Сирия бойынша арнайы өкілінің орынбасары Хавла Маттар да үлес қосты. Сондай-ақ Ирак, Иордания және Ливан елдерінен бақылаушылар қатысты.
Екі күнге созылған келіссөздер негізінен жабық есік жағдайында өтті. Жиын аяқталғаннан кейін Қазақстан Сыртқы істер министрлігі Таяу, Орта Шығыс және Африка департаментінің директоры Оңталап Оңалбаев кездесуді қорытындылап, брифинг өткізді.
«Бүгін «Астана процесі» аясында Сирия жөніндегі жоғары деңгейлі 17-халықаралық кездесуі нәтижелі аяқталды. Бәріңізге мәлім «Астана процесі» 2017 жылдан бастап, Қазақстанның Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тікелей қолдауымен жүзеге асып келе жатыр. Бұл процесс барысында Сирия Араб Республикасының аумағындағы бейбітшілік пен тұрақтылықты орнату жолында айтарлықтай табыстарға қол жеткізілді.
Сонымен қатар Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев «Астана процесінің» қарулы-қақтығыстың тоқтауы мен босқындардың өз еліне қайтып оралуына қолайлы жағдай жасауда, тараптардың уағдаластықты сақтауда маңызды екенін атап өтті. Нәтижесінде, Нұр-Сұлтанда өткен келіссөздердің 17-раунды осы жүйелі әрі тиімді жұмыстың жалғасы болды деп нық сеніммен айтуға болады», деді Оңталап Оңалбаев.
Келіссөздер нәтижесі бойынша Бірлескен мәлімдеме қабылданды. Құжатта «Астана процесінің» кепілгер мемлекеттері Сирия Араб Республикасының егемендігіне, тәуелсіздігіне, бірлігіне және аумақтық тұтастығына, сондай-ақ БҰҰ Жарғысының мақсаттары мен қағидаттарына қатысты ұстанымы өзгермегенін растады. Сондай-қақ бұл қағидаттардың жалпыға бірдей сақталуы мен құрметтелуге тиіс екеніне екпін берген.
«Терроризмнің барлық түрі мен әрекетімен күресуге және Сирияның егемендігі мен аумақтық тұтастығына нұқсан келтіретін, көршілес елдердің ұлттық қауіпсіздігіне қатер төндіретін сепаратистік жоспарларға қарсы тұру мақсатында өзара іс-қимылды жалғастыруға келісті. Сирияның әр түкпіріндегі бейбіт тұрғындардың қаза табуына әкеліп соқтыратын, сондай-ақ азаматтық инфрақұрылымға жасалған лаңкестік әрекеттің көбеюін айыптайды.
БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі террористік ұйым деп таныған ДАИШ-ті, Хаят Тахрир әл-Шам/Джабхат әл-Нусраны және Әл-Каида немесе ДАИШ, сондай-ақ басқа да лаңкестік топтармен байланысы бар барлық тұлғаларды, топтарды, кәсіпорындар мен ұйымдарды түпкілікті жою үшін одан әрі ынтымақтастық қажеттігін растады. Халықаралық гуманитарлық құқыққа сәйкес азаматтар және азаматтық инфрақұрылымды қорғауды қамтамасыз етуге келісті.
Идлиб деэскалация аймағында (ИДА) және одан тыс жерлерде бейбіт тұрғындарға қауіп төндіретін, БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі террористік ұйым деп таныған Хаят Тахрир әл-Шам тобының және онымен байланысы бар басқа да террористік ұйымдардың болуы мен террористік белсенділігінің артуына байланысты алаңдаушылық білдіреді», делінген Бірлескен мәлімдемеде.
Сондай-ақ кепілгер мемлекеттер Идлиб деэскалация аймағындағы ахуалға жіті назар аударып, өңірдегі және көршілес жерлердегі гуманитарлық ахуалды жақсартуға күш салуға келісті. Идлиб келісімін толықтай орындап, бейбітшілікті сақтау қажетін атап өтті.
Бірлескен мәлімдемеде тараптар Сирияның солтүстік-шығысындағы ахуалды қозғады. Құжат арқылы халықаралық құқық пен халықаралық гуманитарлық құқықты, Сирия мен көршілес елдердің егемендігін бұзатын, аймақтағы тұрақтылық пен қауіпсіздікке қауіп төндіретін Израильдің Сирияда жалғасып жатқан әскери шабуылдарын айыптап, оларды тоқтатуға шақырды. Израильдің Сирия аумағындағы агрессияны бүркемелеу үшін азаматтық ұшақтарды пайдалануы халықаралық ережелерді өрескел бұзу және бейбіт тұрғындардың өміріне қауіп төндіретінін жеткізді.
«Сириядағы қақтығыстың әскери шешімі жоқтығына сенімділік білдірді және БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің 2254-қаулысына сәйкес БҰҰ-ның көмегімен сириялықтардың өздері басқаратын және жүзеге асыратын өміршең және ұзақ мерзімді саяси процесті ілгерілетуге ниетті екенін қуаттады», деді Бірлескен мәлімдемені оқыған Оңталап Оңалбаев.
Кепілгер мемлекеттер Сириядағы гуманитарлық жағдайды жақсартуға және саяси реттеу үдерісіндегі ілгерілеуге қолдау көрсету үшін халықаралық қоғамдастықты, БҰҰ мен оның гуманитарлық агенттіктерін қалпына келтіру және тұрақтылық жобаларын жүзеге асыруға шақырды. Атап айтқанда, негізгі инфрақұрылымдар – су және электрмен жабдықтау объектілерін, мектептерді, ауруханаларды қалпына келтіріп, миналарды жоюдың маңызына екпін берді.
«Қазақстан Республикасы билігіне Нұр-Сұлтан қаласында Сирия мәселесі жөніндегі «Астана процесінің» 17-халықаралық кездесуін өткізгені үшін шынайы алғысын білдіреді.
Тараптар 2022 жылдың бірінші жартыжылдығында санитарлық-эпидемиялық ахуалды ескере отырып, Нұр-Сұлтан қаласында Сирия жөніндегі жоғары деңгейлі 18-халықаралық кездесуді өткізуге уағдаласты», деді Бірлескен мәлімдемені оқыған Оңталап Оңалбаев.
Сонымен қатар орайы келген сәтте Астана форматында Түркия, Иран және Ресейдің, яғни кепілгер елдер министрлерінің үшжақты кездесуі Иран Ислам Республикасында ұйымдастырылмақ.
