Теңге салымдарын қорғау бағдарламасы жарияланды

Ұлттық банк пәрменді шаралар қабылдайды

Қаржы нарығындағы қазіргі жағ­дай туралы Ұлттық банктің төраға­сы Ғалымжан Пірматов баяндады. Оның айтуын­ша, Қазақстан Еуразиялық эконо­мика­лық одақтың мүшесі болып табыла­ды. Ресей Федерациясы біздің негіз­гі сауда әріптесіміз, оның үлесі­не Қазақстан импортының 42%-ы тие­сілі. Осыған байланысты геосаяси жағ­дай­дың шиеленісуі және Ресейге қар­сы санкциялардың енгізілуі біздің эко­но­микамызға да ықпалын тигізуде. Ресей рублі­нің айтарлықтай әлсіреуінен Қазақ­станның қаржы нарығына жасалатын қысым да өсе түскен. Сыртқы күтпеген өзгерістердің теріс салдарын ба­рын­ша азайту мақсатында Ұлттық банк инф­ляцияның айтарлықтай өсу тәуе­кел­дерін жеңілдетуге, теңгедегі жинақ­тарды қорғауға және елдің алтын-валюта резервтерінің орынды жұм­салуы­на бағытталған шаралар топтамасын і­ске асыруда. «24 ақпанда Ұлттық банк база­лық ставканы 13,5%-ға дейін көтеру жө­нін­де кезектен тыс шұғыл шешім қабыл­дады. Бұл шешім ұлттық валюта мен инф­ляция деңгейіне жасалатын қысым­ды төмен­детуге, сондай-ақ теңгедегі актив­тер­дің сақталуына бағытталды» деді Ғ.Пірматов.

Екіншіден, Үкіметпен бірге бірлескен іс-қимыл жоспарын іске асыру тез арада басталып кетті. Бюджет қаражаты есебінен жеке тұлғалардың теңгедегі депозиттері бойынша өтемақы (сыйақы) есептеуді көздейтін теңгедегі салымдарды қорғау бағдарламасы жарияланды.

Үшінші, базалық ставка өскеннен кейін халықтың теңгедегі салымдары бойынша Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры ұсыныс жасаған шекті ставкалар да өсті.

Төртінші, қаржылық тұрақтылық тәуекелдерін ескере отырып, Ұлттық банк өткен аптада 176 млн доллар валюталық интервенция жүргізді. «Біз интервенциялар туралы ақпаратты жедел жария етеміз. Ұлттық банк нақты уақыт режімінде жағдайдың дамуын бақы­лап, Ресейге қарсы жаңа санкциялардың Қазақстанның қаржы жүйесіне тигізетін әсерін бағалап отырады. 26 және 27 ақпанда АҚШ және Еуропа елдері Ресейдің жекелеген банктерін SWIFT-тен ажырату және Ресейдің Орталық банкі активтерінің жұмысына тыйым салу арқылы Ресейдің қаржы секторына қатысты бұрын-соңды болмаған шектеу шараларының жаңа топтамасы туралы жариялады», деді Ұлттық банк төрағасы.

Сыртқы нарықтағы жағдайға байланысты Ұлттық банк теңге-доллар жұбы бойынша сауда-саттықты франкфурт­тық аукцион режімінде өткізу туралы шешім қабылдады. Бұл ретте артық құбылмалықты болдырмау үшін Ресейдің Орталық банкінің шаралары жария етілгенге дейін теңге-доллар жұбымен сауда-саттықты ашу кейінге қалдырыл­ды. Сауда-саттық қорытындысы бойынша теңге бағамы бір доллар үшін 495 теңге 00 тиын деңг­ейінде қалыптасты. Сауда-сат­тық көлемі 159,5 млн долларды құрады.

«Ресейлік жекелеген банктердің SWIFT-ке кіру рұқсатын бұғаттау Қазақ­стан ішіндегі төлемдерді жүргізуге әсер етпейтінін және елдің төлем нарығына тікелей қауіп төндірмейтінін атап өте­міз. Қазақстан банктерінің ел ішінде клиенттік және меншікті төлемдер мен ақша аударымдарын жүргізу жөніндегі барлық операциясы штаттық режімде жүргізіліп жатыр. SWIFT жүйесінен ажы­ра­тылған Ресей банктерінің клиент­терімен трансшекаралық операцияларды қамтамасыз ету үшін өзара есеп айырысуларды жүргізудің балама тетіктері да­йындалды», деді Ғ.Пірматов.

Ұлттық банк нарықтарды қадағалап, жағдай бұдан әрі нашарлаған кезде қаржылық және макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін пәр­менді шаралар қабылдауын жал­ғас­­тырады. Ол үшін Ұлттық банкте қажетті тетіктердің бәрі бар және Ұлт­тық банк оларды орынды пайдалануда. Мемлекеттің жалпы халықаралық резервтері 25 ақпанда 87,7 млрд доллар (айдың басынан бастап өсім 346 млн доллар), оның ішінде Ұлттық қордың активтері – 54,0 млрд доллар, алтынвалюта резервтері 33,7 млрд доллар болды. «Ұлттық банк нарықтық бағам белгілеуге кедергі келтірмей және бел­гілі бір бағам деңгейінің таргеттелуін бол­­дырмастан еркін өзгермелі бағам кезін­де инфляциялық таргеттеу режімін ұстануды жалғастырады. Бұл ретте біз қаржылық тұрақтылық үшін тәуекелдер күшейген жағдайда валюталық интервенцияларды жүргізуді жалғастырамыз. Қабылданатын шаралар кешені теңгедегі активтердің тартымдылығын сақтауға, долларлану тәуекелдерін және айыр­бас­тау бағамына қысымды төмендетуге, сондай-ақ инфляцияның елеулі түрде өсу тәуекелдерін жеңілдетуге бағытталған», деді Ғ.Пірматов.

Мәселені Премьер-Министр Әлихан Смайылов қорытындылады. «Барлығы­на белгілі сыртқы саяси ахуалдың күрт шиеленісуі жағдайында Үкімет пен Ұлттық банк Бірлескен іс-қимыл жос­парын іске асыруға кірісті. Жоспар инфляцияны бақылауда ұстауға, валюта нарығында тұрақтылықты сақ­тауға, жұмыспен қамтуды қолдауға, жаңа жұмыс орындарын құруға және кәсіпкерлікті дамытуға бағытталып отыр», деді Премьер-Министр.

Сондай-ақ Үкімет Ұлттық банкпен және «Атамекен» ҰКП-мен бір­лесіп, инф­ля­цияны бақылау және төмен­дету жөніндегі жаңа шаралар кеше­нін қа­был­дады. «Бизнестің жол картасы-2025» бағдарламасы бойынша қар­жыландыру, оның ішінде субсидия­лау мен кредиттерге кепілдік беру ұлғай­тылады. Бизнеске шамадан көп әкімшілік жүктемені жоя отырып, кемшіліктерге талдау жүргізілді. Басым салаларда мемлекеттік органдардың реттеушілік актілері қайта қаралады. Биыл «Ауыл – ел бесігі», Өңірлерді дамытудың кешен­ді жос­пары және басқа да бағдарлама­лар ая­сында республикалық бюджеттен өңір­лерді дамытуға қосымша қаражат бөлінеді.

Сонымен қатар Үкімет отырысы барысында отандық индустриялық-өнер­кәсіптік кешенді қолдау және дамыту мәселесі қозғалды. «Отандық өнеркәсіпті дамыту үшін экономиканы индустрия­ландыру және инвестициялық жобаларды іске асыру арқылы импорттық тауарларды алмастырудың маңызы ерекше. Бұл орайда мемлекеттен қолдау алған кәсіпорындар қызметкерлерінің жалақысын өсіруге міндеттеме алады», деді Премьер-Министр отырыс барысында.

Агроөнеркәсіптік кешенді мемле­кеттік қолдаудың тиімділігін арттыру үшін субсидиялау жүйесінің жаңа тәсіл­дері әзірленіп жатыр. Ауыл шаруа­шы­лығы жерлерін айналымға енгізу арқылы ауыл шаруашылығы кооперациялары мен отбасылық шаруашылықтарды дамытуға қосымша жағдай жасалады. «Бірінші кезекте ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеуге бағытталған жобалар басым түрде мемлекеттік қолдауға ие болады. Биыл осы және басқа да шаралар қабылданады. Оларды іске асыру үшін Үкімет барлық күш-жігерін жұмсайды деп сендіремін. Біздің басты міндетіміз – халқымыздың әл-ауқатын арттыру», деп түйіндеді Ә.Смайылов.

Кәсіпкерлік салада –жаңа реттеуші саясат

Үкімет отырысында кәсіпкерлік қызметті реттеудің жаңа тәсілдерін іске асыру мәселелері қаралды. Ұл­т­тық экономика министрі Әлібек Қуан­тыров, «Атамекен» ҰКП басқарма төраға­сы­ның міндетін атқарушы Нариман Әбіл­шайықов баяндама жасады.

Ұлттық экономика министрінің айтуынша, Мемлекет басшысы 2021 жылғы 30 желтоқсанда Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызмет саласында жаңа реттеушілік саясатты енгізу мәселелері жөніндегі заңға (бұдан әрі – Заң) қол қойды. «Заңды іске асыру мақсатында биылғы 1 ақпанда заңның қолданылуын қамтамасыз ету үшін қабылдануы қажет құқықтық актілердің тізбесін бекітуді көздейтін Премьер-Министр өкімі­нің жобасы Үкіметке енгізілді. Тізбе 164 нор­мативтік-құқықтық актіні қамтиды», деді Ә.Қуантыров.

2021 жылғы 30 желтоқсанда Мемлекет басшысы Қазақстанда кәсіпкерлік қызмет саласында жаңа реттеу саясатын енгізу мәселелері жөніндегі заңға қол қойды. Заңның қолданылуын қамтамасыз ету үшін қабылдануы қажет құқықтық актілердің тізбесі 164 НҚА-ны қамтиды. Мемлекеттік бақылаудың жаңа формалары тексерістерден профилактикалық іс-шараларға көшуді қамтиды. Заң аясында тексерістер мен профилактикалық бақылау жүргізу кестелерін дайындауға адамның барынша аз қатысуын қам­тамасыз ететін, тәуекелдерді басқару жүйе­сін автоматтандыру жөніндегі нор­малар заңнамалық түрде бекітілді. Үкі­метке мемлекеттік органдардың биз­неске қоятын талаптарын қысқарту мақ­сатында тәсілдерді сапалы іске асыруды қамтамасыз ету тапсырылды.

Қазіргі кезде мұндай талаптардың 40%-ы жаңа тәсілдерге сәйкес келмейді. Реформаны жаңадан іске асыру бизнес ортаны реттеу тиімділігін арттыруға және кәсіпкерлікті жандандыру үшін қолайлы әрі ынталандырушы жағдайлар жасауға мүмкіндік береді. Бизнес шамадан тыс әкімшілік жүктеменің азайғанын сезіне бастауы тиіс. Ол үшін Міндетті талаптар тізілімін құруды және сапалы қалыптастыруды қамтамасыз ету қажет.

Премьер-Министр Ұлттық экономика министрлігіне «Атамекен» палатасымен бірлесіп, реттеудің жаңа тәсілдеріне сәйкес Міндетті талаптар тізілімін құрудың кестесін бекітуді тапсырды. «Қаржы министрлігі Әділет министрлігімен бірлесіп, бюджетті нақтылау аясында «Әділет» ақпараттық жүйесінің базасында реестрді құруға қаражат қарастырсын», деді Ә.Смайылов.

Сондай-ақ Премьер-Министр қабыл­данған заңға сәйкес бұған дейінгі рет­теушілік актілерге олардың жаңа базалық тәсілдерге сәйкестігі тұрғысы­нан тексеру және бағалау жұмыс­тарын жүргізу қажет екенін атап өт­ті. Барлық мүдделі мемлекеттік органдар биылғы 1 шілдеге дейін аталған актілерді қайта қарау тапсырылды. «Мемлекеттік бақылау және бизнестің есеп беру жүйесін автоматтандыру қажет. Сондықтан Цифрлық даму, инновация­лар және аэроғарыш өнер­кәсібі және Ұлттық экономика министр­ліктеріне Бас прокуратураның Құқықтық статистика комитетімен бірге осы жүйені автоматтандыру бойынша тиісті шаралар қабылдауды тапсырамын», деп қорытындылады Үкімет басшысы.

Әлеуметтік-еңбек салаларына цифрлы трансформация қажет

Үкімет отырысында әлеуметтік-еңбек саласын цифрландыру мәселесі де қаралды. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Серік Шәпкенов және Цифрлық даму, инновациялар және аэро­ғарыш өнеркәсібі министрі Бағдат Мусин баяндама жасады.

Биылғы 1 қаңтардағы мәлімет бойынша әлеуметтік-еңбек саласында барлығы 12,6 млн мемлекеттік қызмет көрсетілді, оның 9,1 млн-ы немесе 72%-ы электронды түрде көрсетілді. Үкімет басшысы атап өткендей, цифрландыру мемлекет­тік сервистің барлық түрін қамтуы тиіс, бұл үшін мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерін түгел интеграция­лау қажет. Сонымен қатар мемлекеттік қызметтер 100% смартфон арқылы қолжетімді болуы тиіс. Бірінші кезекте халық ең көп жүгінетін әлеуметтік еңбек салаларына цифрлы трансформация қажет. «Жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттік қызметтердің қолжетімділігі мен ашықтығын қамтамасыз ету үшін бірыңғай ақпараттық жүйе құруды аяқтау қажет», деді Ә.Смайылов.

Үкімет басшысы цифрлы формат­тың мүгедектігі бар адамдар үшін өте маңыз­ды екенін атап өтті. Сондықтан олар­ға арналған барлық қызметті, әсіресе, мүге­дектікті медициналық-әлеуметтік сараптама арқылы сырттай белгілеу қызметін цифрландыру керек.

Әлеуметтік-еңбек саласын цифр­лан­дыруды күшейту үшін Премьер-Министр Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне әкімдіктермен және «Атамекен» палатасымен бірлесіп, жыл соңына дейін жұмыспен қамтуға жәр­демдесудің барлық шарасын элек­тронды форматқа ауыстыруды қамтамасыз етуді және жұмыс іздеп жүгінген азаматтардың кемінде 40%-ына онлайн режімде қызмет көрсетуді тапсырды.

Цифрлық даму министрлігіне Еңбек министрлігімен бірлесіп, биылғы жылғы 25 наурызға дейін Smart Data Ukimet базасында «Отбасының цифрлы картасы» жобасын іске асыру жұмыстарын аяқтау жүктелді. Бұдан басқа Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне Денсаулық сақтау министрлігімен және әкімдіктерімен бірлесіп, биылғы 1 мау­сымға дейін медициналық ақпараттық жүйе­лерді «мүгедектікті сырттай бел­гілеу» жобасына қосу және мемлекеттік қызметтің осы түрін сырттай алатын адамдардың үлесін 20%-ға дейін жеткізу тапсырылды.