Коллажды жасаған Қонысбай ШЕЖІМБАЙ, «EQ»
Алдағы бағыт айқындалды
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев биыл 11 қаңтарда Парламент Мәжілісінің отырысында егемен елімізді өркендетіп, Жаңа Қазақстанды қалыптастыратын басым бағыттарды айқындай келе дәл осындай тапсырма берді. «Бүгін «Қазақстан халқына» қоғамдық-əлеуметтік қорын құруды тапсырамын. Ол денсаулық сақтау, білім беру, əлеуметтік қолдау салаларындағы өзекті мəселелерді шешумен айналысады. Мысалы, сирек ауруға шалдыққан балаларға көмек көрсетіледі. Өйткені көптеген отбасы емдеу ақысын төлей алмайды. Қалаларда, аудандарда, кенттер мен ауылдарда балаларға спорттық нысандар салынады. Дарынды балаларға көмек көрсетеміз. Мəдениетті қолдаймыз. Алматының сұмдық қасіретті оқиғадан оңалуына көмектесеміз. Осы қор есебінен қаза тапқан полицейлер мен əскери қызметшілердің отбасыларына қолдау көрсетеміз», деді Президент.
Мемлекет басшысының айтуынша, бұл Президенттің, Үкіметтің немесе басқа мемлекеттік органның қоры болмайды. Бұл – барша қазақстандықтың қоры, халықтық қор болмақ. Жоспарлар, бюджет, жобалар сайтта жарияланады. Барлық ақпарат ашық болады.
Содан бері екі айға жуық уақыт өтті. Осы мерзім аралығында аталған Қордың төрағасы мен Қамқоршылық кеңесінің мүшелері сайланды. Жуырда Орталық коммуникациялар қызметі алаңында өткен баспасөз мәслихатында Қордың қандай міндеттері бары және ол міндеттерге қалай қол жеткізілетіні туралы «Қазақстан халқына» қоғамдық әлеуметтік қорының қамқоршылық кеңесінің төрағасы Юрий Пя егжей-тегжейлі баяндап берді. Оның айтуынша, ең бастысы, Қор өз бағытын айқындап алды.
– Қолдау көрсетілетін төрт негізгі бағыт – денсаулық сақтау, білім беру, спорт және мәдениет, сондай-ақ төтенше жағдайлар салдарынан зардап шеккендерге көрсетілетін көмек. Қор міндеттері мемлекеттік органдардың негізгі қызметтерін қайталамау екенін тағы да атап өту маңызды. Егер құрылымына келсек, Қор атқарушы орган – Б.Жәмішев мырза басқаратын басқармадан, сондай-ақ бақылаушы органнан, яғни қамқоршылық кеңестен тұрады. Бұл құрылымның әрқайсысының өз қызметі бар. Тікелей көмек көрсету туралы шешімді Қор басқармасы қабылдайды. Ал қамқоршылық кеңесі қызметтің стратегиялық бағытын бекітеді. Қамқоршылық кеңесінің құрамы кеңестің әрбір мүшесінің кәсіби біліктілігі мен дағдылары Қор жобалары бойынша негізделген шешімдер қабылдауға мүмкіндік беретіндей етіп қалыптастырылды. Өздеріңіз білетіндей, Қамқоршылық кеңес қоғамдық бастамаларда жұмыс істейді, – деді Ю.Пя.
30 мыңнан аса өтініш түсті
Қайырымдылық көмекке қатысты барлық өтініш Қорға электронды портал арқылы келіп түседі. Бүгінде 30 мыңнан аса өтініш келіп үлгерді. Оның 70%- Қордың негізгі міндеттеріне сәйкес келмейді. Мұны «Қазақстан халқына» қоғамдық әлеуметтік қорының төрағасы Болат Жәмішев мәлімдеді. Бұл негізінен тұрғын үй сатып алуға және несиелерді өтеуге байланысты болып отыр. Қалған өтінімдер, негізінен, Қор анықтаған жарғылық міндеттерге сәйкес келеді. Бірақ оның өзі қатаң іріктеуден өткізілуі керек.
– Адамға көмек керек болып тұрған жағдайда да, кейбір кезде ешқандай құжаттар болмайды. Біз бастапқыда болжағанымыздай, олардың қолдауымен өтініште баяндалған барлық фактіні растау үшін қайырымдылық ұйымдарымен жұмыс істеуіміз керек. Біз осы жұмыстарды қолға аламыз. Сондықтан осы бастапқы ұйымдастыру кезеңінде Қор бағытына сай келмейтін өтінімдер өте көп келіп түскен кезде қызметкерлеріміз жұмыстан қол үзіп, онсыз да өте шектеулі штаттың уақытын алады. Біз бұл қиындықты еңсереміз һәм өтінімді қарау мерзімі қысқаратындай етіп жұмысты ұйымдастыруға көшеміз, – деді Б.Жәмішев.
Қордың ресми порталында спорттық инфрақұрылым нысандарының қолжетімділігін қамтамасыз ету, білім беру, әлеуметтік қорғау, мысалы, бионикалық протездермен қамтамасыз ету салаларындағы жүйелік жобаларға қойылатын талаптар орналастырылады. Ал «Қазақстан халқына» қоғамдық қорының алғашқы жобасы – ДЦП-мен ауыратын балаларды денешынықтырумен айналысуға тарту тәжірибесін кеңейту. Қор басшысы Б.Жәмішев осылай деп отыр. Екінші жоба – жұлын-бұлшықет атрофиясы бар балалар үшін аса қымбат дәрілерді сатып алу.
– Осы күннің өзекті мәселесі орфандық аурулар болып отыр. Бұл жағдай ең алдымен осындай дертке шалдыққан науқастарға көмек көрсетудің қаншалықты маңызды екенін еске салады. Мен Шәрбаттың отбасына көңіл айтамын. Біз оны емдеу үшін әлемдегі аса қымбат препаратты сатып алу туралы шешім қабылдадық. Бірақ кеше бала қайтыс болды. Бұл – өте ауыр дерт. Ол ағзадағы генетикалық ауытқулармен байланысты болып отыр. Біз Денсаулық сақтау министрлігімен және жергілікті атқарушы органдармен орфандық аурулармен ауыратын науқастарды дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету жөніндегі өкілеттігімізді бөлісуге тиіспіз деп айтқым келеді. Бұл ауру балалардың ата-аналары мен дәрігерлер кімнің не үшін жауапты екенін білуі үшін қажет. Осы бағытта жұмыс жүргізіліп жатыр. Бірақ бұл – өте күрделі жұмыс. Біз бұл мәселені қысқа мерзімде шешеміз, – деді Қор басшысы.
Жарым көңіл жандарға жан-жақты қолдау
Сонымен қатар қамқоршылық кеңес қаза тапқан әскери қызметшілердің, ішкі істер және ұлттық қауіпсіздік органдары қызметкерлерінің отбасыларына (21 адам), осы санаттағы ауыр жарақат алғандарға (94 адам), қаза тапқан балалардың отбасыларына (3) және жараланған балаларға (4), қаңтар оқиғаларының кездейсоқ құрбаны болған қаза тапқан азаматтық тұлғалардың отбасыларына (25 адам), көмек көрсету туралы шешім қабылдады. Қаза тапқандардың әр отбасына 7 млн теңге көлемінде, ал ауыр жарақат алғандардың әр отбасына 3 млн теңгеден бөлінеді.
– Бұл жаңалық баспасөзде күні бүгін ғана шықты. Солай бола тұра бірқатар сұрақ пайда болатыны анық. Күштік құрылымдардың басшылары ұсынған тізімдер, әрине, күмән тудырмайды. Азаматтық тұлғалар тізіміне келетін болсақ, біз омбудсмендерден алған тізімдерді назарға алдық. Олар – Бала құқықтары жөніндегі омбудсмен Аружан Саин және Адам құқықтары жөніндегі уәкіл Эльвира Әзімова. Олар бейбіт тұрғындардың қайтыс болуының барлық фактісін білмейтіні түсінікті. Алайда оларға жүгіну негізінде, кейбір резонанстық істерге сүйене отырып, олар біз назардан тыс қалдыра алмайтын 2 тізім жасады. Құзыретті органдармен бірге осы адамдардың өлімінің мән-жайын егжей-тегжейлі анықтап алуымыз керек. Содан кейін ғана көмек көрсетіледі. Омбудсмендер тізіміне кездейсоқ енбеген бірқатар тұлға бойынша шешімдер санаулы күнде қабылданады. Басқаларына қатысты шешімдер кейінге қалдырылуы мүмкін. Себебі тергеу органдары бұл адамдардың өлімінің мән-жайын әлі де анықтап жатыр, – деді Б.Жәмішев.
Бұған қоса Қорда портал арқылы жүгінген мұқтаж адамдарға атаулы әлеуметтік көмек көрсету мәселелері пысықталуда. Ол үшін жергілікті атқарушы органдардың басшыларына көмек көрсету жөнінде өз ұсыныстарын және аса мұқтаж азаматтардың тізімін әзірлеу бойынша ұсыныс жасалды. Қор төрағасының орынбасары Ләззат Шыңғысбаеваның айтуынша, «Қазақстан халқына» қоғамдық қоры ешкімге баспана сатып бермейді. Банктегі несиелерді өтемейді. Қор қиын жағдайға душар болған отбасыларға қолұшын созады.
– Жалпы, өтінімдердің барлығы күн сайын мұқият қаралады. Жергілікті атқарушы органдармен жұмыс жолға қойылды. Олар 5 наурызға дейін жергілікті жерлерде де қандай отбасыларға көмек керек екені туралы өз ұсыныстарын беруі тиіс. Өтініштердің барлығын қарастырып, қорытындысын айтамыз, – деді Л.Шыңғысбаева.
Оның айтуынша, отандастарымыз үйде интернет болса, ешқайда бармай-ақ смартфон немесе компьютер арқылы «Қазақстан халқына» қоғамдық қорының сайтында өз өтінімін бере алады. Дұрыс толтырылмаған өтінімдерді қарауға уақыт көп жұмсалатындықтан, оған аса мұқият болып, жалпы жағдай туралы егжей-тегжейлі жазған абзал.
Орфандық ауруларға шалдыққан отандастарымыз көп
Мемлекет басшысы «Қазақстан халқына» қоғамдық әлеуметтік қоры сирек ауруға шалдыққан балаларға көмек көрсететінін айтқан еді. Бұл ретте Қордың Қамқоршылық кеңесінің мүшесі, «Орфандық аурулармен ауыратын науқастарға көмек көрсету қауымдастығы» ЗТБ құрылтайшысы Бақыт Байғалиеваның айтуынша, Қорда сирек кездесетін орфандық аурулармен ауыратын науқастармен жұмыс істеу жөніндегі комитет құрылғанын жеткізді.
– Мен Қорға сеніп, бірінші бағытта орфандық аурулары бар науқастарға көмек көрсеткен ел Президентіне зор алғысымды білдіремін. Бүгінде елімізде орфандық аурулары бар 40 мыңға жуық пациент және 27 мың бала бар. Біз комитет отырысында қарап, шешім шығарған алғашқы өтінімдер қабылданды. Яғни жұлын-бұлшықетінің атрофиясы сияқты сирек кездесетін дертке шалдыққан науқастарға қолұшын созамыз. Біз бұдан тыс қала алмадық. Себебі бұл аурумен 5 жылдан бері айналысып келеміз. Науқастар көмексіз қалмауы үшін қолдан келгеннің бәрін жасаймыз. Сондай-ақ жергілікті атқарушы органдарға, денсаулық сақтау басқармаларына айтарым, бүгінде көптеген науқасқа көмек көрсетілмейтін үрдіс бар. Бізге осындай қоңыраулар келіп түседі. Осы мәселені барлығымыз бірігіп, жүйе, мемлекет деңгейінде шешуге шақырамын. Себебі «Қазақстан халқына» қоры мемлекеттік қызметтердің атқармайды. Осы мәселелерді жүйелі түрде бірлесіп шешуге тиіспіз, – деді Б.Байғалиева.
Қаңтар оқиғасы кезінде ауыр жарақат алған, қаза тапқан азаматтардың, күштік құрылымдар қызметкерлерінің тағдыры адамзат баласын алаңдататыны анық. Бұл ретте «Қазақстан халқына» қоғамдық әлеуметтік қорының қамқоршылық кеңесінің мүшесі Қайырбек Сүлейменов қайғылы жағдайға душар болған қазақстандықтарға қандай көмек көрсетілетінін түсіндіріп берді.
– Тергеу амалдары жүріп жатыр. Сондықтан асығудың, уайымдаудың қажеті жоқ. Тізімдер толықтырылады. Біз мәселенің анық-қанығына жетуге тырысамыз. Алайда сот-медициналық сараптамалар мен тергеу амалдары ұзаққа созылып жатыр. Қор өз жұмысын бастаған соң мемлекет бірден мұқтаж науқастарға, қиын материалдық жағдайдағы адамдарға көмек көрсету қаржысын азайтады, не болмаса қысқартады деуге болмайды. Басқа қайырымдылық қорлары да өз жұмысын жалғастырып жатыр. Бір айда 30 мың өтініш келіп түсті. Олардың үштен екісі құзыретімізге сай келмейді. Сондықтан Қордан көмек күткен көп адамның көңілі қалуы да мүмкін. Біз бәріне бірдей көмектесе алмаймыз. Алайда көмек көрсетілетін адамдарға әділдік, адалдық және объективтілік қамтамасыз етіледі деп айта аламын, – деді Қ.Сүлейменов.
Адамдар ауыр жағдаймен жалғыздан-жалғыз қалмағанын, қандай да бір қолдау болатынын сезінсе, алдағы күнге деген сенім, жігер пайда болады. Үміті үзілмейді, тауы шағылмайды. «Қазақстан халқына» қоры құрылған кезде осындай ойда қалған едік. Сол сенімге селкеу түскен жоқ. Ең бастысы, жұртқа қамқор, көңілге демеу болатын қозғаушы күшіміз бар. Ендігі мақсат – осы Қордың көсегесін көгерту, қоржынын құр қалдырмау. Қалталы кәсіпкерлер қомақты əрі тұрақты аударымдар жасауды жалғастыра береді деп сенеміз.
