Бүгінгі таңда БАҚ пен әлеуметтік желілерде қабылданатын заң жобасының бірқатар нормалары белсенді талқылануда, алайда жарияланымдарда көрсетілген ақпарат толық емес екенін атап өтеміз.
ҚР Парламенті Мәжілісі бала құқықтарын қорғау мәселелері жөніндегі заң жобасын мақұлдаған екінші оқылымда Қазақстанда шетелдік онлайн-платформалардың филиалдарын міндетті тіркеу бойынша норма жоқ.
Жарияланымдарда көтерілген норма 2021 жылғы 15 қыркүйекте заң жобасының бірінші оқылымында қаралған заң жобасының бастапқы нұсқасында қарастырылған. Сонымен қатар, жалпы отырыс барысында аталған заң жобасы бойынша, оның ішінде жоғарыда аталған норманы қайта қарау бойынша ескертулер берілді.
Осылайша, заң жобасының жұмыс топтарының отырысы аясында бірқатар нормалар қайта қаралды. Тиісінше филиалдар немесе өкілдіктер ашу жөніндегі норма қайта өңделді және БАҚ саласындағы уәкілетті органмен өзара іс-қимыл жөніндегі уәкілдің өзінің заңды өкілін тағайындауға және тек шетелдік әлеуметтік желілердің және мессенджерлердің бір ай ішінде оларға қол жеткізу Қазақстан Республикасының аумағындағы жүз мыңнан астам пайдаланушыны құрайтын міндеттермен ауыстырылды.
Зиянды контентті жоюдың уақыт аралығын белгілейтін норманы енгізу, әдетте, мұндай фактілерді қол жетімсіз анықтау мүмкін емес жабық топтар мен қауымдастықтарда қудалау орын алатындығымен анықталады. Әлеуметтік желілерде танымал болған суицидтік топтар туралы барлығы біледі, онда мониторинг жасөспірімдерге қатысты суицидтік сипаттағы көптеген материалдарды анықтады.
Министрліктің әлеуметтік желілерден заңсыз материалдарды алып тастауына бірнеше ай уақыт кетті. Мониторинг қазір жасөспірімдерге бағытталған әлеуметтік желілердегі жаңа топтарды тіркеуде.
Бұдан басқа, бүгінгі күні уәкілетті органның нұсқамалары әлеуметтік желілермен ұзақ уақыт қаралады, тиісінше ақпаратты жоюдың өзектілігі жоғалады және балаларға зиян келтіреді.
Шын мәнінде, олардың әрекеттері кибербуллинг біліктілігіне түсетін жағдайларды қоспағанда, бұл түзетулер қарапайым пайдаланушыларға теріс әсер етпейді.
Тұтастай алғанда, түзетулерді әзірлеу кезінде халықаралық тәжірибе егжей-тегжейлі зерделенді, оның қорытындысы бойынша әлемдік қоғамдастық осы саланы заңнамалық реттеуге әрекет жасап жатқаны анықталды. Мысалы, Еуропаның кейбір елдерінде жергілікті заңнаманың ерекшелігін ескере отырып, интернет-кеңістікті құқықтық реттеу бойынша нормалар қабылданды.
Сондай-ақ, Еуропа, Азия, Оңтүстік және Солтүстік Америка елдерінде интернет-кеңістікті, оның ішінде әлеуметтік желілер мен мессенджерлерді заңнамалық реттеу бойынша жұмыс жүргізілуде. Тиісінше, әлемдік қауымдастық мәселенің маңыздылығын түсініп, тиісті жұмыс жүргізуде.
Министрлік соңғы жылдары халықаралық әлеуметтік желілердің иелерімен белсенді ынтымақтастық орнатуда, әлеуметтік желілер компаниясының өкілдері - «ВКонтакте», «Одноклассники», «Mail.ru», «Livejournal», «Facebook», «Instagram», «Tik tok», «linkendin», «Telegram» мессенджерімен келіссөздер жүргізілді, олар бұл бастаманы оң қабылдады және осы нормалардың орындалуына келісім білдірді.
Қазіргі уақытта шетелдік әлеуметтік желілер заңды өкілді анықтау және тағайындау бойынша жұмыс жүргізуде.
Интернет - компаниялардың өкілдері жалпы алғанда халықаралық құқық пен Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзатын құқыққа қарсы контентті жою мәселелеріндегі ынтымақтастық туралы ұсыныстарды түсіністікпен қабылдайды.
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының заңнамасында цензураға тыйым салынғанын атап өтеміз. Тиісінше, ұсынылып отырған нормалар халықаралық құқық нормаларына және ҚР заңнамасының қолданыстағы нормаларына қайшы келмейді.
Өз кезегінде, Министрлікке заң жобасының новеллаларына сәйкес әлеуметтік желілер мен мессенджерлердің еркін қызметіне кедергі келтіретін және пікір білдіру бостандығын шектейтін құзырет берілмейді.
