Бұл оқиға Ақсу ауылдық аймағына қарасты Көктас ауылында орын алған. Әлеуметтік желілерде тараған бейнежазбада қорадағы қойлардың қанға малынып, әр жерде арам қатқанын байқауға болады. Кейбір малдың әлі де «ақтық демі» үзілмей, көмек сұрағандай аянышты үні жанға батады. Ал мал иесінің қандай көңіл күйде жүргенін пайымдай беріңіз. Оның айтуынша, әу баста уақ малға қасқыр шапты немесе қаңғыбас иттер шабуыл жасады деген болжам ойға келген. Облыстық ветеринарлық стансасы Ақсу қалалық филиалының басшысы Мират Тикановтың айтуынша, «жау» көрші орналасқан коттеджге жасырынған. Малға шапқан иесі бар, бірақ қараусыз қалған иттер болып шықты.
Бұл іспен әрі қарай облыстық полиция департаменті айналысты. Белгілі болғандай, өлген малдың үшеуі – қой, тоғызы қозы екен. Оқиға орнына келген тәртіп сақшылары ветеринарлық қызметпен бірлесіп, 27 наурыз күні сағат 03.00-ден 04.00-ге дейінгі уақыт аралығында қораға 3 иттің кіргенін анықтады. Жәбірленуші 400 мың теңге көлемінде залал келтірілгенін айтып, полиция департаментіне өтініш түсірген.
– Аталған фактіге қатысты ҚР ӘҚБК 408-бабы 2-бөлігі бойынша иттердің 46 жастағы иесіне қатысты «Жеке тұлғаның мүлкіне зиян келтірген иттерді серуендету ережелерін бұзу» бойынша әкімшілік іс қозғалды. Бұл бап 10 АЕК мөлшерінде айыппұл салуды көздейді, сома 30 мың теңгеден асады. Хаттаманың көшірмесін алғаннан кейін зардап шеккен тарап келтірілген залалды өтеу үшін азаматтық тәртіппен сотқа жүгінуге құқылы, – дейді облыстық Полиция департаменті жергілікті полиция қызметі басқармасы бастығының орынбасары Қуаныш Мұстафинов.
Әрине, мұндай шешімге ит иесінен басқа ешкімнің көңілі толған жоқ. Ай мен күннің аманында қорадағы 12 малынан айырылған мал иесі 30 мың теңгеге қай жыртығын жамайды? Әлеуметтік желі қолданушылары әлгі иттердің сол түні адамға тап беруі де мүмкін екенін алға тартып, қатаң жаза сұрауда. Коттеджде қалтасы жұқа адам тұрмайтыны түсінікті. Үш ит асыраса, байлығын күзетудің қамын жеген болар. Айтпағымыз, көршілер бұл мәселені өзара оң шешіп, малдың құны дұрыс өтелсе екен.
Жалпы, өңірде иесіз иттердің жиі үрей туғызатыны белгілі. Тіпті былтыр мектеп оқушыларын ит қабу фактісі тіркелгенін де жұрт ұмыта қойған жоқ. Облыстық ветеринария басқармасы эпизоотияға қарсы іс-шаралар бөлімінің бас маманы Жанар Садығұлованың айтуынша, 2021 жылы 30 желтоқсанда қабылданған «Жануарларға жауапкершілікпен қарау туралы» заңда иттер мен мысықтарды ұстау және серуендету, тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында олардың ауруларға қарсы екпе алуы, сондай-ақ профилактикалық шараларды жүргізу шаралары күшейтілген.
– Қаңғыбас иттердің саны азаймауының басты себебі – жануар иесінің жауапсыздығы. Әсіресе қала маңындағы, облыс орталығына жақын елді мекендерде жаңа қоныс салушылар 2-3 итке дейін асырап, оларға уақтылы ас-суын бермей, қаңғытып жібереді. Міне, заң осының барлығын ретке келтіріп, асырап алған жануарларға жауапкершілікпен қарауды басты негізге алып отыр.
Иттер жылына екі рет күшіктейді. Қаңғыбас иттердің саны осы себепті азаймай тұр. Оған қоса бұл иттің иелері оларды бағып-қағу мәселесіне немқұрайдылық танытады. Аш ит-мысық қоқыс жәшіктерін жағалайды. Қала маңындағы саяжай учаскелерінен иелері тастап кеткен үйсіз жануарлар қала орталығына барады. Ит ұстаушы азаматтардың өзгелерге деген құрметі артқан кезде мақұлық хайуаннан зардап шегушілер болмас еді. Ит-мысық асырайтын тұрғындар оларға инфекциялық ауруларға қарсы екпе салдыртып, итін бос жібермей, қарғыбаумен байлауда ұстау керектігін еске саламыз, – дейді маман.
Жыл сайын қаңғыбас иттерді аулауға қазынадан қомақты қаражат бөлінеді. Бірақ қаржы суға сіңгенмен бірдей. Себебі қаңғыбас иттер азайған жоқ, сәйкесінше қауіп те сейілмеді. Бар гәп итті асырау мәдениетінің төмендігінде сияқты. Асырадың ба, қаңғытпа! Асырамасаң, проблема да жоқ!
Павлодар облысы
