Оның ішінде әлі де көгілдір отын желісі жетіп үлгермеген аудандардың жағдайы мен газ құбырынан қол созым жерде отырған ауылдардағы желіге жалғаудың бағасына қатысты да нақты шешімдер бар. Өйткені Жетісуды көгілдір отынмен қамтуға мемлекет бюджетінен қыруар қаржы жұмсалғанымен, жобаның жүзеге асуы ұзаққа созылып кеткені рас. Облыстағы осы салаға жауапты адамдар мұны абоненттерді құбыр желісіне қосу тарифінің жоғары болуынан, құрылыс жұмыстарының сапасыздығынан, тараптардың құқығын белгілейтін құжаттардың болмауынан және уәкілетті мемлекеттік орган тарапынан бақылаудың осалдығынан туындаған кемшілік екенін мойындайды.
Яғни осы себептің бәрі Жетісу өңірін газдандыру қарқынын бәсеңдетуге әкеп соқтырған. Шынымен де, аймақтағы 1,3 млн адамның табиғи газ пайдалануына жағдай жасау үшін бөлінген қаржы көлемінің ауқымдылығына қарамастан, қазір көгілдір отынды облыстың 702 мыңнан астам тұрғыны ғана тұтынып отыр. Бұл болуы тиісті көрсеткіштің 54 пайызы ғана екен.
– Елді мекендерді газдандыру мен халықтың тұрмыс сапасын жақсарту бағытындағы негізгі мақсатқа қол жетпей отыр. Газдандырудың сылбыр жүруіне әсер еткен тағы бір себеп – жобалау жұмыстарының осалдығы. Қазір «ЖетісуОблГаз» мекемесінің базасында жобалау кезеңін бақылап отыратын білікті мамандардан арнайы бөлім құруды ұсынудамыз. Сонда уақытты да үнемдейміз, жобалау барысындағы кемшіліктерді де дер кезінде түзеп отырамыз. Қиындық туғызған жобалаушы және мердігер ұйымдардың қызметі бізге енді керек емес. Оларды «қара» тізімге енгіземіз. Құрылыс монтаж жұмыстарына тексерілген, лицензиясы бар, тиянақтылығымен оң пікірге ие болған компанияларды ғана жіберу керек. Газға қосу бағасына қатысты да «ЖетісуОблГаз» компаниясы тиісті есеп жасап, оны инвесторлармен бірге талқылап, содан соң әкімдік қаулысымен бекітеміз. Яғни барлық тарапқа жұмыстың жаңа қарқынына көшу керек, бірлескен жұмысымыздың жемісін жуық арада халық сезінуге тиіс. Тұрғындар бізден нәтиже күтіп отыр, – дейді облыс әкімі Қанат Бозымбаев.
Жалпы, облыста көгілдір отынмен қамтылуға тиісті 742 елді мекен болса, оның ішінде 473 ауылға әлі газдың иісі де жетпеген екен. Магистралды газ құбыры тартылған аудандардың өзінде газға қосылу құнының тұрғындарға тиімсіз болуының кесірінен әлі күнге от жағып, күл шығарып жүрген жұрттың қарасы көп. Ал Жетісуды газдандыру жұмысы басталғалы бері, яғни 2014-2020 жыл аралығында бұл салаға 101,1 млрд теңге қаржы бөлінген екен. Бұл қаржының 74,1 млрд теңгесі бюджеттен бөлінсе, 12,5 млрд теңге қаражат «ҚазТрансГаз» компаниясының үлесінде. Ал 14,5 млрд теңге жеке инвестиция көздерінен құйылған қаржы.
– Әрине, бұл бағыттағы жұмысқа бір жақты қарауға болмайды. Мысалға, аумақта жеткізу және газ тарату жүйелерінің техникалық жағдайына қатысты проблемалар да бар. Олардың көпшілігі бюджет есебінен салынғанымен және пайдалануға берілгенімен, әлі күнге іске қосылмай тұр. Осыған байланысты, Іле, Талғар, Жамбыл, Қарасай, Қаратал, Кербұлақ, Көксу, Балқаш аудандарындағы 14 елді мекен газға қол жеткізе алмай отыр. Бұл нысанның тоналуы мен бұзылу қаупін туындатып қана қоймай, ең бастысы әлеуметтік шиеленіс туғызып, экологияға кері әсер етуде. Дегенмен жақсы жаңалықтар да бар. Биыл жыл қорытындысы бойынша газға облыстың 33 елді мекені қосылып, 78 мың адам газдың игілігін көреді деп жоспарланған. Республикалық және жергілікті бюджет есебінен іске асырылған жобалар Қаратал, Ескелді, Көксу, Балқаш, Жамбыл, Талғар аудандарының елді мекендерін қамтиды. Мемлекет-жекеменшік әріптестігі шеңберінде жалпы құны 4,1 млрд теңге болатын 5 жоба жүзеге асты. Олар Кербұлақ ауданы Сарыөзек ауылын, Талғар ауданы Жалғамыс, Ақтас, Ақдала ауылдарын, Балқаш ауданы Бақанас ауылын қамтыды. Бүгінде Ақсу, Сарқан, Алакөл аудандарына газ жеткізу үшін «Талдықорған – Үшарал» магистралды газ құбыры құрылысының жобалық-сметалық құжаттары дайындалуда, – дейді «ЖетісуОблГаз» ЖШС бас директоры Зияш Қияқбаев.
Газға қосылу бағасының шарықтауына аудан әкімдіктері мен инвесторлардың бірлесіп жұмыс істемеуі де әсер етіп отырғаны жасырын емес. Атқарушы билік өкілдері негізінен жылдам шешілетін ұсақ мәселелерге жиі назар аударып, соның нәтижесімен мақтануға құмар. Ал мұның зардабын жергілікті тұрғындар тартатыны сөзсіз. Мәселен, Талғар ауданына Кіші Байсерке ауылы тұрғындарының инвесторлар жұмысына көңілі толмайтыны туралы баспасөзде бірнеше рет жазылды. Мұндағы мәселе де инвестор белгілеген бағаның халық үшін қымбат болуынан шығып отыр. Ал бұған арласып, ортақ мүддені қорғауға тырыспаған аудан әкімдігі елді мекенді газдандандыруды тезірек аяқтап, жоғарыға есеп беруге асыққан. Соның кесірінен тартылған құбыр желісінен техникалық ақау шығып, тіпті заң бұзушылық та анықталған екен.
– Мұндай жағдайдарды болдырмауға болар еді. Яғни аудан әкімдері құрылыс сапасына жауапкершілікпен қарап, бақылауды босаңсытпауға тиіс. Қалай болғанда да газға қосылу құнын аспандатпай, қолжетімді етуіміз керек. Ол үшін бюджет есебінен газдандыруды жалғастырамыз, мүмкіндік болса инвесторларды тартамыз. Бұл ретте уәкілетті органдар тарапынан тиісті бақылау болуы керек. Инвесторлардың шығынға батпай, салған қаржыларын қайтарып алғаны маңызды. Дегенмен газға қосылу құны халықтың қалтасына ауыр салмақ салмайтындай болуға тиіс, ол үшін бәсекелестік қалыптасуы керек, – дейді бұл жайында облыс әкімі Қ.Бозымбаев.
Алматы облысы
