Қазақстан • 28 Сәуір, 2022

Қош келдік, Қара теңіз!

450 рет
көрсетілді
6 мин
оқу үшін

Көңілді алаң етіп, көп күмәнді ойға жетелеген «Каспий құбыр желісі консорциумының» зақым тиген айлақтары қайта іске қосылды. N3 айлақтық құрылғысы танкерлерге мұнай тиеуге дайын.

Қош келдік, Қара теңіз!

2002 жылғы 23 сәуірдегі ауа райының қысқа мерзімді жақсаруы сүңгу жұ­мыстарын жүргізуге және суасты құбы­рының терминалдық манифольдын ашуға мүмкіндік берді. Бұл көрсетілген айлақтық құрылғыда мұнайды ауыс­тырып тиеуді қайта бастауға сеп­тігін тигізді. Консорциумның ресми сай­тындағы мәлімдемеде осылай делі­неді. Олардың айтуынша, зақым тиген қалқымалы шлангтарды ауыстыру, қысымды сынап көру және барлық ай­лақтық құрылғылардың жұмысқа жа­рам­дылығын тексеру сәтті аяқталған.

Қазіргі кезде үшінші айлақтық құрылғыға Delta Commander танкері байланып, оған мұнай тиеу жұмыстары жүріп жатыр. Екінші айлақ уақытша пайдаланудан шығарылған. Ал бірінші айлақ штатты режімде жұмыс істеп тұр екен.

Еске салсақ, 23 наурызда КҚК мұнай тиеу жұмыстарын толық тоқтатқан еді. Олар бұған қолайсыз ауа-райы себеп болды деп хабарлаған. 28 наурызда консорциум минималды қуаттылықпен Теңіз-Новороссийск жүйесінде мұнай қабылдауды қайта бастады. Еліміздің Энергетика министрлігінің хабар­лауынша, егер екінші және үшінші жылжымалы айлақтық құрылғының жөндеу жұмыстары сәуір айының соңына дейін созылғанда біздің тәуліктік жоғалтуымыз 320 мың баррельге (1,3 млн тонна) жуық болар еді. Қаржы министрлігінің есептеуінше, КҚК-дағы апат салдарынан ел қазынасына 330 млн доллардан астам қаржы түспей қалды.

Осыдан апта бұрын Энер­гетика министрі Болат Ақ­шолақов құбыр желісін жөндеу жұмыстары ары кетсе бір жетіде тәмам болады деген еді.

«Жөндеу жұмыстары аяқ­талды деуге болады. Ауа райы­на байланысты жұмыс үзіліс­пен жүрді. Құбырларды ауыс­тыру аяқталды. Кеше мұнай төгілуді болдырмау мақсатында проб­лемалық учаскелерді анықтау үшін сумен толтыру арқылы қысым тексерілді. Біз мамандарымызды жібердік, олар бәрінің сәтті аяқталғанына көз жеткізуі тиіс. Апта соңында айлақтық құ­рылғылардың бірі қатарға ора­лады. Тағы бірі жөнделіп жатыр, бірақ ол резервте болған. Терминал әркез екі айлақтық құрылғымен жұмыс істеді», деп түсіндірді Б.Ақшолақов.

«Мұнай және газ ақпараттық талдау орта­лығының» дерегінше, КҚК теңіз терми­налындағы ахуал тұрақталғаннан кейін Қазақстан тәулігіне 255 мың тонна мұнай өндіру деңгейіне қайтып оралған. Терминал қозғалыссыз қалған бір ай уақыт ішінде еліміздің тәуліктік өндірісі 14 пайызға төмендеп кетті. Energy Monitor сарапшылары үшінші айлақ іске қосылардан бірнеше күн бұрын Қазақстанның тәулігіне 225 мың тонна мұнай өндіргенін және бұл көрсеткіш терминалдағы апатқа дейінгі көрсеткіштен 12 пайызға төмен болғанын айтады. Нәтижесінде, Қазақстан мұнай экспорттаудың балама жолдарын іздей бастады. Сөй­тіп, «Теңізшевройл» айына 200-300 мың тонна мұнайды «Атырау-Самара» бағытымен және теміржол тасымалымен жөнелтуді жоспарға енгізді. Қашағанның 40 мың тонна мұнайын ай сайын «Атасу-Алашанькоу» маршрутымен Қытайға экспорттау жайы да осы апат кезінде айтылды.

Энергетика министрлігінің мәліметі бойынша, «Атырау-Самара» маршрутын мұнай тасымалдаудың ең баламалы жолы ретінде айтуға болады. Оның қуаттылығы 7 млн тоннаны құрайды. Сондай-ақ Қазақстан өз мұнайын теміржолмен де таси алады. Бірақ цистерна ва­гон­дардың жетіспеушілігі «қара алтынды» шойын жолмен зымыратуға кедергі болып тұр.

Министрдің сөзіне сүйенсек, екі айлақтық құ­рыл­ғының өзі-ақ мұнай тиеуді 100 пайызға қам­­та­масыз етеді. Үшінші айлақтық құрылғыны жөн­деу жұмыстары мамыр айында тәмамдалуы тиіс.

Консорциум ақпарынша, құбыр желісі арқылы жылына 67 млн тонна мұнай тиеледі. 2021 жылы 60 млн тонна мұнай тиелген, сонда тәулігіне 1,2 млн баррель жөнелткен. 2022 жылдың қаңтар-ақпанының өзінде тиелген мұнай көлемі 10 млн тоннадан асыпты.

Каспий құбыр желісі консорциумы – Қазақстан, Ресей және әлемдік жетекші мұнай өндіруші компаниялары (Shell, Chevron, Lukarco және т.б.) қатысатын аса ірі халықаралық мұнай транспорттық жобасы. Консорциум Қазақстан мен Ресей мұнайын Каспий-Қара теңіз өңіріне тасымалдау үшін құрыл­ды. Қашықтығы 1,5 мың шақы­рым болатын Теңіз (Қазақ­стан) – Новороссийск (Ресей) мұнай құбыры Қазақ­станның батыс өлкесіндегі мұ­най өндіру орындарын (Теңіз, Қашаған және басқа) Новорос­сийск түбіндегі Южная Озереевка елді мекеніндегі теңіз терминалымен байланыстырады. Ол жерден мұнай танкерлерге тиеліп, әлемдік нарыққа жол тартады. Дәл осы бағытпен Қазақстан мұнайының 90 пайызы тасымалданады. Сонымен қатар ресейлік кен орындарындағы (оның ішінде Каспийде орналасқан Владимир Филановский, Юрий Корчагин атындағы) шикізат жаһан нарығына шығарылады.

Құбыр желісінің құрылысы 1999 жылдың 12 мамырында басталды. 2001 жылдың 13 қазанында терминал алғашқы танкерге мұнай тиеуді бастады. Содан бері бірде-бір дауыл соқ­паған теңіз термина­лы тап Ресей-Украина зоба­лаңы басталған мезетте істен шық­ты. Таби­ғаттың таза дауылы ма, әлде саясаттың долы «дауылы», оны енді айырып біле қою қиын. Түсінгеніміз – алда да мұндай «дауылдар» болмай тұрмайды. Ондай «дауылдың» екпінінен балама жолды дамытып қорғана алмақпыз.