Қостанай облысында өсетін Науырзым қызғалдақтары осы гүлді көп зерттеген өсімдіктанушы ғалым Александр Шренктің есімімен байланыстырылып, ғылыми тілде Шренк қызғалдағы деп аталады. Өкінішке қарай, мамырмен жарыса қаулап шығатын қыр қызғалдағы жыл санап сиреп бара жатқан өсімдіктер қатарынан саналады.
Мамандардың айтуынша, көктемнің нәзік гүлі түйіншек дән тамырлары арқылы көбейеді екен. Ал жұлынған қызғалдақтың тамырында қалған дән сабағынан ажырап, қорексіз қалған соң, көп ұзамай жансыз түйіршікке айналып, жұлынған гүлдің орнына қайтадан гүл өсіп шықпайды.
Қыр гүліне қызығушылар, әсіресе, мамыр айында көбейе түседі. Табиғаттың әсем кейпіне, даланың жұпар иісіне мас болған жолаушылардың көбі көлігін жол үстіне қоя салып гүл теріп кетуге әуес келеді. Алайда мұндай жолаушылар жойылып бара жатқан дала қызғалдағының заңмен қорғалатынын ескеруі тиіс.
Заң бойынша қызғалдақ жұлған адам қылмыскер саналып, ҚР ҚК 339-бабы бойынша 3000 АЕК көлемінде айыппұл арқалайды немесе 800 сағат қоғамдық жұмысқа тартылады. Тіпті, табиғат сұлулығына орасан зиян келтірген азаматтардың дүние-мүлкі тәркіленіп, 3 жылдан 5 жылға дейін бас бостандығынан айырылуы мүмкін.
Қостанай облысы
