Бұл зерттеуді Айда немесе болашақта ғарыштық миссиялар кезінде тамақ пен оттегі үшін өсімдіктерді өсіруге бағытталған алғашқы қадам деуге болатындай. Ғалымдар Ай топырағында өсірген өсімдікті Арабидопсис деп атады.
Пол мен Ферл Ай топырағымен жұмыс істеу мүмкіндігін алу үшін 11 жыл ішіне NASA (The National Aeronautics and Space Administration – Аэронавтика және ғарыш кеңістігін зерттеу жөніндегі ұлттық басқарма) ұйымына үш рет өтініш берген екен. Ғалымдарда бұл тәжірибені жасау үшін бар болғаны 12 грамм, яғни бірнеше шай қасық Ай топырағы болды. Топырақ өте аз болғандықтан Пол мен Фел барынша мұқият болуға тырысты.
Кішкентай Ай бақшасын өсіру үшін зерттеушілер әдетте жасушаларды өсіруге қолданылатын пластикалық пластиналардағы ойық тәрізді құдықтарды пайдаланды. Әрбір құдықты шамамен бір грамм Ай топырағымен толтырғаннан кейін ғалымдар топырақты қоректік ерітіндімен ылғалдандырды және арабидопсис өсімдігінің бірнеше тұқымын қосты.
Арабидопсис өсімдік ғылымында кеңінен қолданылады. Өйткені оның генетикалық коды толығымен картаға түсірілген. Ай топырағында арабидопсис өсіру зерттеушілерге топырақтың өсімдіктерге қалай әсер ететінін гендік экспрессия деңгейіне дейін түсінуге мүмкіндік берді.
Осылайша, ғалымдар Жерде ғана емес, басқа планеталарда да азық үшін өсімдіктер өсіріп көрмек.
Жексен ТОҚТАРБАЙ,
химия ғылымдарының PhD докторы