ДҮБІРГЕ ТОЛЫ ДҮНИЕ

Ресей президенті Дмитрий Медведев екі күндік сапармен Украинада болды. Екі елдің арасын жа­қын­дататын талай әңгімелер айтылды, талай құжаттарға қол қойылды. Осының бәрі біраз уақыт өкпелескен аға­йын­дардың қайта табысқанындай көрінеді. АҒАЙЫН АРАЛАСПАСА ЖАТ БОЛАДЫ Жасырмай айтсақ, соңғы бес-алты жылда Ресей мен Укр­аина арасы қат­ты шие­леністі. Тарихы, ге­не­тикалық ту­ыстығы жағынан да бір-біріне ең жақын екі халық өкпелесті. Екі адам өкпелессе, айып екі жақтан дейтініміз бар. Біреуі ақылды болса, екіншісін өкпеге жібермес еді, тіл табысар еді дейміз. Қалай десек те, орыстар мен украиндардың, жаға жыртыспағанмен, бір-біріне теріс қарағаны шындық. Оған кім кінәлі дегенде, біреулер тарихқа үңіледі, енді біреулер екі ел басшыларын нұсқайды, сондай-ақ саясаттан сырттау бұқара халықтың арасында да бірін-бірі ғайбаттап айтатын сөзді құлақ естіген. Соның бәрі бір-бірімен сабақтас екенін айтқан жөн. Тарихта аға халықтың кішісіне тізесі батқаны бар. Содан шемен болып қатып қалған өкпені жібітер әрекет болмаса, оның әр кез қайта қозуы да заңдылық. Әрине, осы жерде халыққа жол сілтер басшыларға көп нәрсе байланысты. Бұл жерде бұрыс, дұрыс дегенде, ең алдымен ағайын халықтардың әрқашан бір-бірімен жақындасқанын, соған жағдай жасалғанын жөн санайсың. Соңғы уақытта екі ел басшыларының тіл табыса алмағаны халықтардың арасын ашты, екі ел арасындағы байланыста келеңсіз жағдай қалыптастырды. Украинада сайлау өтіп, билікке жаңа адам келген соң, жағдай айтарлықтай өзгерді. Виктор Янукович алғашқы күннен Ре­сеймен қарым-қатынасты қалпына келтіруге күш салатынын аңғарт­ты. Оны құп алғандар да, қарсы болғандар да бар. Бұрынғы билік өкілдері Ресеймен қарым-қатынасты жақсартуды аға ха­лық­тың алдында бас ию, тәуелсіздікке нұқсан келтіру деп көрсеткісі келеді. Әрине, әңгіме екі ел ара­сын­дағы қарым-қатынасты қалай түсінуге барып тіреледі. Мә­с­кеу­мен байланысты жақсарту әсте де Киев үшін оның алдында бас ию, тәуелсіздікке нұқсан келтіру емес. Елдің даму жо­лын Батыс өр­кениетіне ба­ғыттаған күнде де, Ресейдей алып дер­жа­вамен тығыз экономикалық байланыста болу тек ти­ім­ділік әкелетінін біреулер біле тұрып, саяси ұпай жинау мақсатымен оған қарсы болды. Медведев Украинаға ағайын­мен табысамын деп келгенін қайталаудан жалықпады. Оны ресми кездесулерде, халықпен кездескенде де айтты. Екі елдің арасын қосатын дәнекер көп. Екі халықты жақындастыратын тарих бар. Бәле іздегенге өкпеге апаратын жайлар да жеткілікті. Әңгіме – соның қайсысын қалауда. Ал дәл қазір аса қажетті саналатын экономикалық бай­ланыстың түрлері де көп-ақ. Бұған дейін дауға себеп болған мұнай да, газ да, енді жақындасудың алғышарттарына айнала алады. Бұрын екі республиканың авиация өнеркәсібі қатар дамып, Украинада “Антонов” авиа­кәсіпорнының даңқы әлемге жайылған еді, енді ол тоқырауда. Күш біріксе, қайта күшеймек. Мұны президенттер айтып отыр. Ағайын елдерді жақындатар жайлар көп. Оның талайы айтылды. Олардың бәрін тізіп шығу да қиын және қажет те емес-ау. Ең бастысы – ниет. Ниет түзу болса, араласуға жол табылады. Бұған дейін екі ел арасындағы тауар айналымы жылына 25 миллиард долларды құраса, енді ол 100 миллиард болмақ. Әңгіме экономикамен ғана шектелмейді. Көршілес үлкен екі елдің арасындағы қарым-қатынастың сауығуы бүкіл Еуропа құрлығына да оң ықпал етпек. Бұрын Украина Батыс пен Ресейді бөлгендей болса, енді ол екеуін жалғастыратын көпір қызметін атқара алады. Екі ел жақындасса, әрине, ол ең алдымен олардың өздеріне жақсы. Сонымен бірге, оның басқаларға да шапағаты тиетіні бар. Жұрт содан да Ресей мен Украина арасының жақсарғанын құп көреді. КЕЛІСІМ ЖОҚ ЖЕРДЕ ҚАНТӨГІС ОРНЫҒАДЫ Таиландта оппозиция мен биліктің соңғы рет тайталасқанына екі айдан аса уақыт өтті. Бір кезде қарсыластар келісімге келетіндей болып еді, бірақ оның аяғы сиырқұйымшақтанып, ақыры соңғы күндері қарама-қайшылық өрши түсті. Бұл елдегі билік пен оп­по­зиция ара­сын­дағы қақтығыс әлем халқының көз алдында. Оны әлемдік те­ле­арналар үнемі көрсетіп жатады. Әсіресе, қызыл жейде киген оп­по­зиция адам­да­рының саны қан­ша­лықты екенін де теле­дидардан жақсы аңғарасың. Алғашында оппозиция қатарына көбірек адам жиналған кезде Банг­кок көшелері қызыл толқынға айналғандай көрінетін. Телеарналардан соны көріп, бұл елдегі билік пен оппозиция арасындағы күрестің бейбіт сипатын аңғарғандай болатынсың. Тіпті билік басындағылардың, оның ішінде премьер-министр Абхисит Ветчачиваның өзі болып, оппозицияның өкілдерімен бетпе-бет келіссөздер жүргізуі қарсы­лас­тар­дың арасындағы жаңа құбы­лыстай қабылданған. Жалпы, қар­сылық білдірген халық өз пікір­лерін, талаптарын ашық айтуға мүмкіндік алғаны, оны билік тарапының тыңдауға әзірлігі басқаларға өнегедей көрінген. Әңгіме тіл табысуға, белгілі дәрежеде екінші жақтың мүдде-талаптарын құрметтеуге барып тіреледі. Тек менікі болсын деген қасарысқан талап ешқашанда жақсылыққа апармайды. Алға­шын­да сондай түсіністік жемісін берер деген де үміт болған. Әсіресе, үкі­мет тарапынан сондай қадам­да­р­дың жасалғанын атап өткен жөн болар. Ең алдымен, олар пар­ламент сайлауын өткізу жөнінде ұсыныс жасады. Бұл – сол сайлау негізінде үкімет құрылуға тиіс деген сөз. Сайлауды өткізетін уақыт та белгіленді. Бұл істі ойда­ғы­дай жүзеге асыру үшін оп­по­зи­циядан қарсылық әрекеттерін тоқтату талап етілді. Анық әділеттілікті қалай­тын­дарға бұл өзі айтарлықтай пара­сат­ты ұсыныс еді. Тағы да бір тоқтала ке­тетін жай: би­лік, өзінің мүм­кін­дігі бола тұ­рып, әл­еует­ті күш­терді шеруге шы­қ­қан­дарға қарсы қол­да­нудан үнемі тар­тынып отырды. Өкінішке қарай, оппозиция би­лік­тің нақты ұсы­ныс­­та­рын, парасатты қадам­да­рын дұрыс қарсы алмады, түсіністікпен қабылдамады. Қаншама ескертулердің бол­ға­нына қарамай, қызылжейделілер, әсіресе, соңғы күндерде түрлі тәр­тіп бұзушылық әрекеттерді кү­шейтті. Олар астананың кә­сіпкерлік орталықтарына ор­на­ла­сып, ондағы қоғамдық тәртіпке үлкен нұқсан келтірді. Бар­ри­ка­да­лар жасады. Биліктің белгілі дәрежеде ыңғайға жығылғанын, оп­позицияның талаптарын тың­дауға ықыластығын олар өздерінше қабылдап, қарсылықтарын кү­шейт­ті, қабылдауға қиын талаптарын алға тартты. Өздерінің Ветчачива үкіметінің биліктен кетуін талап етуден қайтпайтынын мәлімдеді. Мәмілелік әрекеттерден бас тарту елдегі жағдайды ушықтыра түсті. Үкімет оппозиционерлерден қарсыласуды тоқтатуды талап етіп, олай болмаған жағдайда оны күшпен жүзеге асыратынын ес­керт­ті. Мұның аяғы қантөгіске соқ­тырды. Бүгінге дейін қаза бол­ғандар саны айтар­лықтай болып отыр. Әсіресе, соңғы біраз күнде елуге тарта адам қаза болды, оның ішінде оппозиция басшыларының бірі – қызметтен кеткен генерал Савасдипхол Хаттия да бар. Ақыры билік оппозицияны Бангкок орталығынан күшпен шығаруға мәжбүр болды. Келісімді қабылдамаған жерде қантөгіс болатыны да заңдылық. Таи­ландта қан төгіліп жатыр. Кей­де осындайда қойсаңдаршы деп араағайындыққа жүретіндер де керек-ақ. БҰҰ Бас хатшысы Пан Ги Мунның Таиланд үкіметі мен оппозицияны қарулы қақтығысты тоқ­татуға шақырған үндеуін әзірге бұлар естімей отыр. Мамадияр ЖАҚЫП.