Коллажды жасаған Қонысбай ШЕЖІМБАЙ, «ЕQ»
«KTZ Express» компаниясы ұйымдастырған қанатқақты контейнерлік пойыздың құрамында әрқайсысының салмағы 20 фут болатын 48 тіркеме болды. Пойыз 12 күнде 6 336 шақырым жолды басып өтті. Жүкті ауыстырып тиеуді қажет етпейтін жаңа трансұлттық қатынастың іске қосылуы балама бағдарларды әртараптандыруға және Қазақстан аумағы арқылы өтетін контейнерлік жүк тасымалын жеделдетуге мүмкіндік береді.
Естеріңізге салсақ, биыл сәуір айында Павлодар-Оңтүстік стансасынан Қытайдың Ланьчжоу қаласына 1 400 тоннадан астам күнбағыс тиелген 54 контейнерлі пойыз жөнелтілген еді. ҚХР тарапынан қазақстандық экспорттаушыларға жүктерді контейнерлермен тасымалдау қолайлы әрі экономикалық тұрғыдан тиімді болып отыр.
Ең бастысы, жүктің барар жеріне дін аман жетуіне кепілдік мол. Тіпті теміржолдан түсірілген жүкті автомобиль немесе теңіз көлігі арқылы әуре-сарсаңсыз одан әрі тасымалдауға болады.
Маңызды екі оқиға Павлодар облысындағы теміржол кластері жайлы әңгіме өрбітуге себеп болып отыр. Елімізде Индустрияландыру нәтижесінде құрылған теміржол көлігін жасау кластері өңірдегі бірнеше кәсіпорынның жұмысына қан жүгірткенін атап өткен жөн. Мәселен, соңғы жылдары тапсырыстар болмай, жұмысы тұралап қалған екібастұздық бірнеше кәсіпорын теміржолға қажет өнімдерді шығаруға қайта кірісті. Тіпті кейбір компаниялар бұрын-соңды болмаған өнім түрлерін әзірлеуді қолға алды.
Шамамен 2,5 жыл уақыт бойы тұралап тұрған «Қазақстан вагон жасау компаниясы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің басшылығы ұжымды таратуға дейін барған-ды. Былтыр «Қазтеміртранс» АҚ 1 мың ашық вагонға тапсырыс беріп, соның нәтижесінде кәсіпорынның жұмысы қайта жандана бастады. Вагон жасау компаниясының басшылығы қызметкерлерді қайта жұмысқа тартып, жергілікті кәсіптік-техникалық оқу орындарымен байланыс орнату арқылы кадр мәселесін де шешуге кірісті.
Десе де, кәсіпорынның баянды тағдырына сенім жоқ. Оны басшылары да жасырмайды. Сұраныс артпаса, жұмыстың алға баспайтынын біліп отыр. Айтып ауыз жиғанша болған жоқ, «Қазтеміртранс» компаниясына 1 мың ашық вагон шығарғаннан кейін 2021 жылдың қазан айында зауыттың жұмысы тағы тоқтады. Содан бері ауқымды жиындарда ашық вагондар шығаратын «Қазақстан вагон жасау компаниясы» ЖШС мәселесі жиі алдан шығады. Турасын айтайық, кәсіпорын «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ құрамына кіретін компаниялармен ұзақмерзімді келісімшарт жасасуда көмекке мұқтаж. Жоғарыда жазғанымыздай, өндірістік қызметті қалпына келтіру туралы мәселе Индустрия және инфрақұрылымды дамыту министрлігі мен «Самұрық Қазына» ҰК» АҚ алдында бірнеше рет көтеріліп, нәтижесінде 1 мың вагон өндірісін лизингтік қаржыландыру мәселесі шешілген еді. Бірақ болашақта кәсіпорынның қайта тоқтап қалуының қаупі жойылмады. Нақты сұраныстар жоқ. Былтыр облыс басшылығымен кездесуде компания басшылығы түйіні тарқамаған мәселелердің әлі де бар екенін бүгіп қалмады.
– Біз қазіргі кезде ашық вагондардың қажетті көлемін шығаруға дайынбыз. Десе де, алдағы уақытта «Қазақстан темір жолы» Ұлттық компаниясы мен оның еншілес компанияларынан тапсырыс болмауы мүмкін. Бұл өндіріске қайтадан кері әсерін тигізуі ықтимал. Сонымен қатар салық пен несие бойынша қарызымыз бар. Тығырықтан шығу үшін салықты бөліп төлеу мүмкіндігі берілсе жақсы болатын еді. Қазіргі уақытта кәсіпорынға инвестиция салуға дайын инвестор да, даму жоспары да бар, – деген еді компания басшылығы.
Облыс әкімі вагон жасау компаниясына қолдау көрсетуге уәде беріп, өндірісте қазақстандық құрамды арттыруға назар аудару керектігін айтқан болатын. Өз кезегінде Екібастұз қаласының әкімдігіне тапсырыс берушілермен байланысты жандандыруға ұсыныс білдірген-ді.
Екібастұз қалалық кәсіпкерлік бөлімінің басшысы Зейнеп Жақсыбаеваның айтуынша, былтырдан бері тапсырыс берушілермен жүйелі жұмыстар жүргізілген. Нәтижесінде, 2022 жылдың ақпанында Алматы және Семей қалаларындағы жеке фирмалардың тапсырысы бойынша 80 ашық вагон шығарылған. Алматы және Түркістан қалаларындағы жеке фирмалардан тағы 110 ашық вагонға тапсырыс түсіпті. Бүгінде «Қазтеміртранс» АҚ-мен 2 мың ашық вагонды жеткізу шарты туралы келіссөздер жүргізіліп жатқан көрінеді. Бұған да тәуба. Аталған компанияда 300-ден астам адам нәпақа айырып жүргенін ескерсек, кәсіпорынның тағдырын айқындап алған дұрыс сияқты.
Екібастұз қаласындағы теміржол кластері бағытында еңбектеніп жүрген өзге кәсіпорындардың ахуалы жаман емес сияқты. Сырттан құрметті мейман келсе, жергілікті әкімдік «бізде мынадай бар, мынадай бар» деген мақтанышпен сол жаққа апарады. Соған қарағанда компаниялардың жағдайы тәуір-ау.
Иә, «Проммашкомплект» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде өнімді жеткізуге қатысты жұмыстар оң жолға қойылған. Соңғы 1,5-2 жыл ішінде мұнда 210 мыңнан астам дөңгелек шығарылып, отандық және шетелдік компанияларға жөнелтіліпті. Ал өнім дайындауға қажет шикізаттарды Ресей мен Украинадан сатып алады.
Теміржол осьтері мен дөңгелек жұптарын өндіретін «RWS Wheelset» ЖШС да өз жұмысын баянды жалғастыруда. Былтыр аталған кәсіпорын Петропавлдағы «ЗИКСТО» АҚ үшін 10 мың дөңгелек жұбы мен «Қазақстан вагон жасау компаниясына» 4 мың дөңгелек дайындап берген еді.
Бағыттамалы бұрмаларға арналған керілген білек шығаратын «RWS Concrete» ЖШС-ның жұмысы да біраз уақыт тұралап қалса да, өткен жылы «Қазақстан теміржолы» АҚ-нан тапсырыс алып, өндіріс қайта іске қосылды. Тіпті компания шпал шығаруды қолға алуда. Ал «Ферро Транс Трейд» ЖШС серпімді клемма жасап тұруға кірісті. Теміржол рельстерін бекітуге қажет бұл бөлшек елімізде әзірге шығарылмайды. Жаңа өндірісте 100-ге жуық жаңа жұмыс орны ашылады. Бүгінде өнімді сынау және сертификаттау үшін құжаттар әзірленуде. Алдын ала тапсырыстар алу бойынша келіссөздер жүргізілуде екен.
Қорыта айтсақ, Индустрияландыру шеңберінде Павлодар облысында іске қосылған жобалар аз емес. Бірақ тағдыры күмәнді. Ұзақ жылға жасалған келісімшарт жоқ себебі. Содан болар, зауыт басшылары тапсырыс қай жақтан түседі екен, болмай қала ма екен деп алаңдап отырады. Қалталы басшылар далада қалмас, қарапайым қызметкерлер жұмыссыз қаламыз ба деп үреймен жүр. Алаулатып-жалаулатып зауыт ашамыз да, кейінгі тағдырына бей-жай қарайтынымыз өкінішті.
Павлодар облысы
