Коллажды жасаған Қонысбай ШЕЖІМБАЙ, «EQ»
Криптоиндустрияны және блокчейн-технологияларды дамыту бойынша шаралар аясында арнайы жұмыс тобы қазақстандық екінші деңгейлі банктер мен «Астана» халықаралық қаржы орталығы (АХҚО) криптобиржасының өзара ынтымақтастық ережесін бекітті. Жұмыс тобына Цифрлық даму министрлігі, Ұлттық банк, Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі, Қаржылық мониторинг агенттігі, Қазақстан Қаржыгерлер қауымдастығы, АХҚО және банк пен цифрлы активтер нарығының бірқатар қатысушысы енген. Сөйтіп, осы бағыттағы қанатқақты жоба ресми түрде басталды.
Цифрлық даму министрі Бағдат Мусиннің айтуынша, криптоиндустрия дегеніміз тек майнинг емес, оның құрамына криптобиржа, цифрлы валюта, цифрлы әмиян және өзге де блокчейн-технологиялар кіреді.
«Бұл да – біздің экономикамыздың пайдасына жұмыс істей алатын және жұмыс істеуге міндетті салалардың бірі. Біз криптобиржадан да пайда табуымыз керек, бұл қаржылық технологияларды дамытудың келесі деңгейі. Қазақстанның электр энергиясын пайдалана отырып өндірілген цифрлы активтер жергілікті криптобиржада максималды түрде саудалануы және табыс елде қалуы үшін толыққанды экожүйе құру керек. Оның үстіне бізде АХҚО сияқты алаң бар», деді Б.Мусин.
АХҚО криптобиржасы мен қазақстандық екінші деңгейлі банктердің ынтымақтастығы – Қазақстанның өңірлік крипто-хаб ретіндегі әлеуетін дамыту үшін тиісті реттеушілік базаны қамтамасыз етуге бағытталған қанатқақты жоба. Сондықтан жыл соңына дейін қанатқақты жоба ретінде жұмыс істейді. Оған АХҚО-ның қаржылық қызметтерді реттеу жөніндегі комитетінен лицензия (цифрлық активтер платформасын басқаруға арналған лицензия) алған криптобиржалар қатыса алады. Жақын арада жоба ережесі қаржы орталығының ресми сайтында жарияланбақ.
Егер жоба сәтті жүзеге асса, онда тиісті заңнамаға және АХҚО-ның актілеріне өзгеріс енгізіледі. Мамандардың айтуынша, бұл жобаның тиімділігі – Қазақстан Республикасында цифрлы активтер саудасын ұйымдастыруға мүмкіндік беріп, сондай-ақ бөлшек және кәсіби инвесторлар құқығын қорғауды қамтамасыз ететіндігі.
«Қаржы орталығының қаржылық қызметтерді реттеу бойынша комитеті – Қазақстандағы қаржы-техникалық компаниялардың қызметін реттеумен айналысатын бірден-бір орган. АХҚО-да жұмыс істегісі келетін қаржы-техникалық ұйымға лицензия бермес бұрын біз терең әрі мұқият тексеру жүргіземіз, әрі қарай оның қызметіне байланысты тұрақты қадағалау жасаймыз. Мақсатымыз – клиенттердің сеніміне ие сенімді және тұрақты компаниялар ғана әрекет ететін орта құру», дейді Қаржылық қызметтер көрсетуді реттеу жөніндегі комитеттің бас директоры Нұрхан Көшімов.
Міне, сөйтіп, қазақстандықтардың криптовалютамен ресми жұмыс істейтін де кезі келді. Криптобиржаға кіру үшін АХҚО-да тіркелген екінші деңгейлі банктердің бірінен заңды шот ашылуы керек. Кәсіпкер сол шоты арқылы ақша аударымын жасап, криптовалюталар сатып алады және онымен биржада түрлі операциялар жүргізеді. Сонымен бірге инвестор түскен табысты өз шотына кәдімгі ақша күйінде де аудара алады. Ондай жағдайда банк транзакция бойынша делдал қызметін атқарады.
Мемлекет неліктен мұндай қадамға барды? Яғни неге криптовалютамен сауда жасауды ресмилендіруге көшті? Блокчейн және дата-орталық индустриясы қауымдастығының мемлекеттік органдармен байланыс бойынша аға үйлестірушісі Сергей Путраның сөзіне қарағанда, үкіметтің бұлай келісім-қадам жасауына бірнеше себеп бар.
«Біріншіден, біздің елде әлемдік майнингтің 6-8 пайызы өндіріледі. Сондай-ақ кейбір қазақстандықтар қазірдің өзінде түрлі цифрлы активтерді белсенді түрде сата бастады. Сарапшылардың айтуынша, ондай мәмілелер құны миллиондаған долларға бағаланады. Тағы бір себеп – алаяқтық. Азаматтарымыздың криптовалюта орнына бос нәрсені сатып алу жағдайлары да жиі кездеседі. Жаһандық үдеріске қарасақ, криптолардың айналымы – бүкіл әлем бойынша күн сайын болып жататын миллиардтаған доллардың сауда-саттығы. Бұл айналымнан Қазақстанға 1 пайыз кіріс түсер болса, мұның өзі – үлкен ақша. Ол бізге инвестиция түрінде келіп, салық, жұмыс орны, жалақы күйінде қалады. Бұл – үлкен индустрия», дейді С.Путра.
Цифрлық дамыту вице-министрі Жаслан Мадиевтің айтуынша, Қазақстанның криптохаб болуға мүмкіндігі жоғары.
«Мемлекет басшысының тапсырмаларын орындау мақсатында қазір министрлік Мәжіліс депутаттары бастама етіп көтерген «Цифрлық активтер туралы» заң жобасымен жұмыс істеп жатыр. Бұл заң жобасы қанатқақты жобаның барлық артықшылықтары мен кемшіліктерін ескеріп, цифрлық экожүйенің кешенді дамуы жолындағы жағымды реттеуге жағдай жасамақ. Біздің елде осы бағыттағы адами капитал жақсы дамып келеді. Біз сонымен қатар блокчейн технологияларды белсенді түрде алға жылжытып отырмыз. Қазір мемлекеттік қызмет көрсету саласына блокчейнді енгізіп жатырмыз», деді Ж.Мадиев.
Қаржылық мониторинг жасау агенттігі субъектілермен қаржылық мониторинг жұмысы жөніндегі департамент басшысы Ғабит Лесбековтің пікірінше, цифрлық технология – орталықсыздандырылған жаңа технология, сондықтан қаржыны жымқыруға қатысты тәуекелі де жоғары. Ал банк саласы – қаржыны жымқырумен күресте өте белсенді қатысушылардың бірі.
«Бүкіл күдікті операциялар туралы ақпараттың 95 пайызын біз екінші дәрежелі банктерден аламыз. Олардың осы мәселе бойынша тексеру жүйесі өте сапалы түрде жақсылап жолға қойылған. Тек оларға цифрлық технологиялардың ерекшеліктерін түсіну керек. Сол себепті біздің талаптарды жіті қадағалау арқылы операцияларды жүзеге асыратынына еш күмәніміз жоқ. Бұл қанатқақты жоба криптоиндустрияның әрі қарайғы дамуына және Қазақстанның инвестициялық тартымдылығын арттыруға жақсы мүмкіндік береді деп сенеміз», дейді Ғ.Лесбеков.
Сарапшылардың пайымынша, криптоиндустрияны дамытуға банк жүйесі көп көмегін тигізуге тиіс. Жақын келешекте криптобиржа мен қаржы институттарының серіктестігі отандық қаржы секторын жаңа белеске шығарады, ал тұтынушылар мен инвесторлар үшін қолайлы қаржылық ахуал қалыптастырады деген үміт бар. Осы жобаның жолға қойылуы кезінде көрініс берген бірден-бір жылт еткен қуаныш, ол – басқа ел майнерлерінің де еш алаңсыз Қазақстанға келе алуы, сөйтіп отандық экономикаға тың инвестиция тарту мүмкіндігі.
