Микеланджелоның «Адам атаның жаратылуы». Бұл – автордың ең танымал шығармаларының бірі. Бір қарағанда, адамның миы бейнеленген бе дерсіз. Картинаға миды деталь қылу көркемдікке қаншалықты саяды? Ал бұл бекер емес екен: Микеланджело анатомияға қызығатын. Тіпті мәйіттерді кесіп те көрген деседі. Иә, сурет – адам ойының жемісі.
Үлкен Питер Брейгельдің «Фламанд нақылдары». Картинада сол кездегі 112 голландиялық халық мақал-мәтелдері суреттелген. Мысалы, «мысыққа қоңырау ілу» қауіпті һәм ақылсыз әрекет жасауды меңзесе, ал «есіктің тұтқасын сүю» жасандылықты білдіреді. Ондағы мақсат – адамдардың өз іс-әрекеттерін саралап, сабақтап, тіпті өмірлік көзқарастарын да тағы бір нақтылап алуды көздейді. Иә, көркем туынды көрушіге, тек эстетикалық рахат сыйламайды: ізгілікке шақырады, жақсы өмір сүрсін дейді.
Ян ван Эйктің «Арнольфиндердің портреті». Мұнда, негізінен көпес Джованни ди Николао Арнольфини мен оның әйелі бейнеленген (кей зерттеушілер бұл суретші мен оның жұбайының автопортреті екеніне сенімді). Алайда өнертанушылардың көбісін картинада елеусіз ғана тұрған айна қызықтырады. Сол айнаның арғы жағынан қолында палитрасы бар суретшінің сұлбасы көрініп тұр. Ал айнаның үстінде «Мұнда Ян ван Эйк болған» деген жазу жазылған.
Винсент Ван Гогтың «Арльдағы бөлмесі». 1888 жылы мамырда суретші Арльге (Францияның оңтүстігіндегі қала) көшіп, шеберхана ашып, шығармашылықпен айналысты. Ал күзге қарай ол жаңа мекенге толық жайғасып, үйренген соң жатын бөлмесін салуды ойлайды. Картина, негізінен сары тондарға құрылған. Бұл да тегін емес: зерттеушілер мұны Ван Гогтың эпилепсияға қарсы дәрі қабылдауымен түсіндіреді. Яғни бәрі жасыл-сары түске айнала бастайды.
Пабло Пикассоның «Көк бөлмесі». Ал мына картинаның сыры басқа. «Көк бөлмеге» қарап сіз не байқап тұрсыз? Мұнда ер адамның портреті жасырынып тұрғанын көп адам байқамауы мүмкін. Бұл дерек 2008 жылы картина сараптамаға ұсынылған кезде белгілі болды. Мұнда ешқандай мистика жоқ. Тек Пикассоның әрқашан сурет салатын таза кенептері болмаған. Сондықтан ол қажетсіз суреттерді пайдаланды. «Көк бөлмедегі» белгісіз кейіпкердің сұлбасы да сол бұрынғы суреттерден қалған.
Винсент Ван Гогтың «Түнгі кафе террасасы». Зерттеушілер бұл суретті Леонардо да Винчидің «Соңғы кешкі асына» сілтеме деп санайды. Суреттің дәл ортасында аппақ болып киінген ұзын шашты даяшы (Иса Мәсіхтің киіміне ұқсайды) бейнеленген. Террассада 12 адам бар: кешкі асқа қалмаған Иуда секілді біреуі есік алдында тұр. Ал даяшының артында крест салынған.
Леонардо да Винчидің «Соңғы кешкі асы». Суретші үш жыл бойы Яһуданы бейнелейтін адам іздейді. Бірде көшеде мас біреуді кездестіріп, суретін салуға шақырады. Оны салып болған соң, әлгі адам Да Винчиге бұрын да образға кейіпкер болғанын айтады. Шынында да, бірнеше жыл бұрын Леонардо одан Мәсіхті жасаған екен.
