Бұл – жарты Қазақстанды шарлап шығатын, маңызы мен мәні зор экспедиция. Қабанбай бабамыз 60 жыл аттан түспей осы ел мен жерді қорғағаны анық. Сол жолда жоңғармен де, қазақ жеріне сұқтанған қытаймен де, араағайындыққа сызат түсірген қырғыз бауырлармен де қақтығысқа барды. Мұнан бөлек, Қоқан хандығы Ташкент, Түркістан, Сайрам қалаларына жасаған сұғанақтығының бетін қайтарып, сауда керуендерінің алаңсыз кәсіппен айналысуына мүмкіндік тудырды. Осы арқылы елдікті нығайтып, Қазақ елінің территория тұтастығын сақтады.
«Сапарымызды 9 шілде күні Ақмола облысы аумағындағы Қаракерей Қабанбай батыр кесенесінен бастағаннан бері тоқтаусыз жүріп келеміз. Ұлытаудағы Қабанбай батыр қатысқан «Бұланты – Білеуті» шайқасы өткен жерді қарап шығып, Жезқазған, Қызылорда бағытына жол тарттық. Қызылордада Тайлақ батыр ұрпақтарымен кездестік. Жаңақорғандағы Төлегетай баба мен Қылышты ата кешеніне бардық. Кезінде Мұхаметжан Тынышбаев «Қазақ халқының тарихы» атты еңбегінде «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама жылдары» Сауранды айналып өткені жайлы жазды. Осыны ескеріп, Сауран қаласына бұрылдық. Одан кейін қасиетті Түркістанға келдік. Қабанбай бабамыздың Түркістанды қорғағаны тарихтан мәлім. Қожа-Ахмет Ясауи және Арыстан баб кесенесіне тәу етіп, осы кесенеге жерленген Қабанбай батырдың замандастарына Құран бағыштадық. Сапарымыз одан әрі қарай жалғасып, Құлан қаласынан 30 шақырым жерде өткен Ойранды шайқасы болған жерге, Әулиебұлақ, Сәмен төбесі, Сәмен ту тіккен тасына, Жетісу өңіріндегі әйгілі Аңырақай шайқасы өткен жерге, Таңбалы қорық-музейіне, Алматы қаласындағы Райымбек пен Әлмерек батыр және Кербұлақ ауданындағы Сәмен батыр кесенесіне, Абылай ханның серігі Бәсентин Малайсары Тоқтауылұлы батыр жатқан жерге барып, тәу етіп, тарихи деректерді жинадық. Осы сапарда батыр бабамыздың бір ниет, бір тілекте болып, бір майданда соғысқан замандастарының ұрпақтарымен кездесіп, сұхбат алдық. 6 мың шақырым жолды басып өтуімізге демеу көрсеткен Нұрланбек Тоқтабаев, Кәкен Тоқтаров және Аслан Ғафуров сияқты азаматтарға алғыс айтамын. Міне, бүгін жер жаннаты Жетісу жеріне қадам басып отырмыз», дейді топ жетекшісі.
Үлкен мақсат, ұлы мұрат арқалап, Жетісу жеріне жеткен экспедиция мүшелерін «Нақ бірлік» қоғамдық қорының төрағасы Мақсұт Қалажанов пен Ақсу ауданының ел ағасы Серік Серпербаев бастаған азаматтар Арқарлы асуынан күтіп алып, тарихи орындарды аралатты. Жетісу облыстық ардагерлер кеңесінің төрағасы Ермек Келемсейіт, қаланың қадірменді ақсақалы Оралбек Жақиянов бастаған зиялы қауым өкілдері Талдықорған қаласындағы Қабанбай батыр ескерткішінде қарсы алып, сыр-сұхбат құрды. Сол күні Талдықорған қаласында түнеген азаматтар ертесі Ақсу, Сарқан, Алакөл аудандарындағы тарихи орындарды аралауға аттанды.
Сол сапарда Ескелді ауданының аумағында орналасқан Ақын Сара Тастанбекқызының ескерткішіне Құран бағыштап, келесі кезекте Жансүгіров кентіндегі Бөрібай батыр кесенесіне тоқтады. Оларды Ақсу ауданы әкімінің орынбасары Ғазиз Есжанов бастаған ауыл ақсақалдары мен азаматтары қарсы алып, Бөрібай батыр туралы естеліктер айтылды. Ал Сарқан қаласындағы Алдияр батыр кесенесінде Сарқан ауданының әкімі Талғат Қайнарбеков қарсы алып, қонақжайлық танытты. Бұдан кейін зерттеушілер Көтен тәуіп Қоңырбайұлы кесенесіне жол тартты. Кесененің шырақшысы Талғатбек Кәріпжанов әулие баба туралы тың деректермен бөліссе, Абылай ханның Көтен тәуіпті Жалаңаш әулие атағаны жайлы Сұлтанмахмұт Торайғыровтың «Жалаңаш баба» атты тарихи мақала жазғандығы туралы дерек таныстырылды. Ал Үшарал қаласына кіреберісте орналасқан Қабанбай батыр кесенесінде аудан әкімі Алмас Әбдинов пен аудандық ақсақалдар кеңесінің төрағасы Сатай Бекболатов бастаған алакөлдік ағайын күтіп алып, экспедиция мүшелерін Қабанбай батыр өскен Жарбұлақ ауылына қарай шығарып салды.
Даңқты Махамбет бабамыз: «Еңку, еңку жер шалмай, ерлердің ісі бітер ме?» деп тегін айтпаған ғой. Ақмоладағы Қабанбай батыр кесенесінен бабамыз туып-өскен Жарбұлақ, Ұржар, Мақаншы жеріне дейінгі 6 мың шақырымнан астам жолды басып өтті. Қол жеткізген нәтижесі де ерен. Ол туралы Тарбағатай жерінде Қабанбай бабамыздың 330 жылдығына орай өтетін ғылыми-танымдық конференцияда айтылады.
Жетісу облысы
