Парламент

* Сауал салмағы

Атбасарға қаржы керек

Сенат отырысында депутат Светлана Жалмағамбетова Премьер-Министр Кәрім Мәсімовтің атына депутаттық сауал жолдады. Онда былай делінген: «Сізге су тасқынынан зардап шеккен Атбасар ауданы тұрғындарының проблемалары бойынша өтініш жасап отырмыз. Су басу жағдайлары бұл өңірде бұрын да болған, алайда, биылғы ахуал аудан тарихында бұрын болмаған нағыз табиғи апатқа айналғаны белгілі. Қыста түскен қалың қардың және климаттың күрт жылып кетуінен Жабай өзені тасып қана қоймай, даладан елді мекендерге топан су келді. Елді мекендерге барлығы 460 миллион текше метр су ағылды. Соның салдарынан Атбасар қаласы, Заречный кенті, Борисовка, Покровка, Смирновка, Садовое ауылдары тұр­­­ғын­дарының 500-ден астам үйі су астында қалды. 1,5 мыңнан астам адам жылдар бойы жинап-терген мүлкінен айырылды, 18 көше бұзылды. Бүгінгі күні зиянды бағалау жөніндегі тәуелсіз сараптама комиссиясы су басқан аймақтағы үйлерді қарап тексерді. Біраз үй толық қираған, көптеген үй апатты жағдайда, яғни тұру үшін жарамсыз, аса көп үй жөндеуді, олардың ішінде бір бөлігі күрделі жөндеуді қажет етеді. Мемлекет басшысына,  Үкіметке су тасқынынан зардап шеккен аудан халқын қолдағандары үшін ризашылығымызды білдіреміз. Атбасарда министр В.К.Божко бастаған Төтенше жағдайлар министрлігі көп жұмыс істеді. Атбасарға бірінші вице-премьер Б.Сағынтаев келіп кетті, республикалық бюджеттен бастапқы уақытқа 500 млн. теңге бөлуге уәде берілді. Тұрғындарды көшіру, оларға мате­риалдық көмек көрсету бойынша облыс, аудан басшылары ауқымды жұмыстар атқаруда, қайырымдылық қоры ашылды, Ақмола және басқа облыстар тұр­ғын­дарынан қаражат пен азық-түлік келіп түсуде. Зардап шеккен халыққа 25 АЕК мөлшерінде бір жолғы әлеуметтік көмек төленуде. Эпидемиологиялық жағдайды тұрақтандыру жөніндегі шаралар қолданылды. Сонымен қатар, су басудың салдар­ларын жою – кең ауқымды жұмыс. Бұл бұзылған және авариялық үйлердің орнына жаңа тұрғын үйлер салу, зардап шеккен, алайда, жөндеуге келетін тұрғын үйлерді жөндеу, бұл Атбасар қаласындағы бұзылған көшелерді реконструкциялау, мектептерді жөндеу, бұл зардап шеккендерге жәрдемақылар төлеу. Жүздеген пәтер салу қажет болып отыр. Алдағы уақытта осындай апатқа жол бермеу үшін су тасқынынан қорғау жөнінде бөгет салу, су өткізуге арналған көпірлерді жөндеу мәселелерін және басқа да іс-шараларды қатар шешу керек. Қажетті жұмыстардың алдын ала құны 2,4 млрд. теңгеге бағалануда. Мамандар Атбасар қаласының үнемі су басатын аумақтарының  тұрғындарын келешекте қауіпсіз жерлерге көшіру орынды болады деген ұсыныстар айтуда. Үкіметке табиғи апатқа байланысты проблемаларды аяғына дейін шешуге және оның салдарларын жою үшін қажетті қаражат бөлуге көмек көрсету жөнінде өтініш жасап отырмыз». * Дәнекер

 Толеранттылыққа тәрбиелейді

Қазақстан халқы Ассам­­­­­блея­сы төрағасының орынбасары, Парламент Сенатының депутаты Анатолий Башмаков пен аймақ басшысы Самат Ескендіров М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан мемлекеттік уни­вер­ситетінде өткен әскери шеруді тамашалап, жоғары оқу орнында жаңадан тұсауы кесілген Қазақстан халқы Ассамблеясы кафедрасының жұмысымен та­нысты. Оның меңгерушісі, тарих ғылымдарының кандида­ты ­Людмила Гривенная толе­ранттылыққа, ұлттық бірлікке тәрбиелейтін мұндай кафедра Л.Н.Гумилев атындағы Еура­зия­лық ұлттық универси­теті­нен кейін екінші болып ашыл­ға­нын, ғылыми жобалар мен бағдарламаларға қатысу жос­парланып отырғанын тілге тиек етті. Осындағы әскери кафедрада болашақ офицерлер даярланады. Қазір оның қатарында 200-ге жуық студент бар. Университеттің бас ғи­ма­ратының алдындағы алаңда Ұлы Отан соғысының ардагерлері, әскери кафедра сарбаздары, оқытушылар мен студенттердің қатысуымен Отан қорғаушы және Жеңіс күніне арналған мерекелік шарада сөйлеген Самат Сапарбекұлы Президенттің еліміздің қорғаныс қабілеттілігін нығайту мәселесіне ұдайы назар аударып келе жатқанын, бү­­гінде Отан қорғаушылар қата­­рында Ұлы Отан соғысы ар­да­герлерінің немерелері мен шө­бе­релері қызмет ететінін жет­кізді. Елімізге бейбітшілік сый­лаған соғыс ардагерлеріне деген ризашылығын білдірді. Жиналған қауымды мерейлі мерекелерімен Қазақстан халқы Ассамблеясы Төрағасының ор­ын­басары Анатолий Башмаков, университеттің ректоры Оңдасын Әшімов, кешегі майдангер Қа­сым Жүнісов құттықтады. Өмір ЕСҚАЛИ, «Егемен Қазақстан». Солтүстік Қазақстан облысы. * Сауалы мен жауабы

Сен салар да мен салар...

Өткен жылдың қараша айында Премьер-Министрдің орынбасары – Индустрия және жаңа технологиялар министрі Әсет Исекешев Мәжілісте Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық дамуының 2015-2019 жылдарға арналған тұжырымдамасының тұсаукесер рәсімін жасады. Осы тұсаукесерде Мәжіліс депутаты Андрей Бегенеев одан бүгінгі күні елімізде жиналып қалған 20 млрд. тонна техногендік қалдықтарды өңдеу бойынша қандай шаралар қарастырылатын болады деп сұраған еді. Бұл сұрақтың тууы өте орын­ды. Өйткені, Президент Н.На­зар­баев Минералды ресурстар және металлургия жөніндегі ха­лықаралық конгресте техногендік қалдықтарды өзіндік шикізат базасы ретінде қарастыру керек екенін атап айтқан болатын. Шынында да, әлемнің дамыған елдерінің бәрінде техногендік қалдықтар құрылыс материалдарын және басқа да өнімдерді жасауға кеңінен қолданылады. Түрлі есептеулерге қарағанда, қалдықтардың 1 пайызын өңдеп, пайдалану – минералды-шикізатты кешенге салынатын инвестиция көлемін 2 пайызға төмендете алады екен. Мәселен, бетон жасау үшін қолданылатын портландцементтің тапшылығын ескере отырып, есесіне қалдықтардан алынған металлургиялық шлактарды пай­далансақ, цемент шығынын 30-40 пайызға дейін азайтуға бо­ла­тын көрінеді. Демек, қал­дық­тар дегеніміз, қолдың астын­да­ғы қазына. Алайда, Әсет Исе­ке­­шев бұл сұраққа депутатты қа­нағаттандырарлық жауап айта алмай, бұл мәселемен Қоршаған орта және су ресурстары министрлігі айналысатынын көлденең тартқан. «Жазған құлда шаршау жоқ» дегендей, үстіміздегі жылдың басында депутат Андрей Бегенеев енді өзінің сұрағын аталған ведомствоның басшысы Нұрлан Қаппаровқа жолдаған болатын. Өз сауалында депутат жоғарыда айтылған дәйектерді қайталай отырып, қолданылмаған техногендік қалдықтардың көлемі жылдан-жылға ұлғайып, әлемет жерді алып бара жатқанын да айтқан. Сіздің министрлігіңізде аталған қалдықтарды қолдану бойынша бағдарлама жасалды ма, егер жасалған болса, оның орындалуы қалай болып жатыр, деп сұраған еді депутат. Сол сауалға жауап келіпті. Онда министр Қазақстанның «Жасыл экономикаға» өту жө­ніндегі шаралар жоспарына сәйкес, өнеркәсіптік қалдықтарды басқарудың бағдарламасын әзірлеу жөнінде ұсыныс енгізу қарастырылғанын айта келіп, онда келесі мәселелер қамтылатынын көлденең тартыпты: «-қалдықтардың нақты санын және полигондарды орналас­тыру орындарының жай-күйін көрсету үшін қалдықтарды жіктеу қағидаларын пысықтау және оларды еуропалық стандарттарға сәйкес келтіру; - өнеркәсіптік қалдықтарды төгетін орындарға аудит жасау; - өнеркәсіптік қалдықтарды қайта өңдеу инфрақұрылымдары мен кәсіпорындарын құру жө­ніндегі жоспарлар (соның ішінде олардың тұрақты жұмыс істеуі үшін ынталандыру шараларын енгізу); - экологиялық технологиялар мен үдерістерді енгізу жөніндегі жоспарлар». Көріп отырғанымыздай, қалдықтарды өңдеу емес, санау, жіктеу, «еуропалық стандарттарға келтіру», «қалдықтар төгетін жерге аудит жүргізу», т.с.с. жұмыстар басым тұр. Қалдықтарды қайта өңдейтін инфрақұрылымдар мен кәсіпорындар құру да ұсыныс түрінде айтылған. Ең бастысы, қажетті бағдарлама әлі жасалмаған. Ал енді министр Н.Қаппаров жауабының соңғы абзацына назар аударайық: «Сонымен қатар, Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің кейбір мәселелері» атты 26.11.2004 ж., №1237 қаулысының 16-тар­мағына сәйкес, тау-кен метал­лургиялық кешеніндегі техно­гендік қалдықтарды игеру мәселесі Индустрия және жаңа технология­лар министрлігінің құзыретіне берілген». Мәссаған, керек болса! Ми­нистрлер қалдықты өңдеу жұ­мыс­тарын бір-біріне сілтеп отыр. Қысқасы, «сен салар да мен салар, атқа жемді кім салардың» кері. Ал 20 млрд. тонна қалдық одан әрі көбейіп, аспандап барады... Жақсыбай САМРАТ, «Егемен Қазақстан». * Әлеуметтік қолдау әлеуеті

Мүгедек жандарға мүмкіндік берді

Сірә, жұмыр басты пенденің басты арманының бірі – жұмысқа тұру, қызметіне сай табыс таба білу болса керек. Ешкімге масыл болмай-ақ, өз басыңды, отбасыңды асырай білгенге не жетсін, шіркін! Әрине, шын ықылас, ниет, таудай талап болса екі қолға бір күрек табу қиын емес қой. Алайда, бұл мәселеде мүгедек жандардың әжептәуір дағдарып қалатыны бар. Мамандардың зерттеуіне қара­ғанда, мүмкіндігі шектеулі жандардың толық жұмыспен қамтылмауының негізгі себептері мынада көрінеді. Ең алдымен, басшы адамдардың көбісінің мүгедек жандарды жұмысқа қабылдауға ынтасы аз. Ал, ауылда тұратын мүгедек жандар үшін жұмыс орындары өте тапшы, тіпті, мүлдем жоқ десе де болады. Сондай-ақ, бұл ға­ріп жандар әлде ыңғайсызданады, әлде төрт мүшесі сау адамдармен жары­сып жұмыс істей алмайтынын іш­тей мойындап, жасып кете ме, әй­те­уір, олардың кәсіп іздеуге деген ын­­­та­сының төмендігін де мойын­дауы­­­мыз қажет. Міне, Елбасы Н.На­зар­­баевтың биылғы Жолдауы осынау мүгедек жандардың жұмыспен қам­тылу мүмкіндігін молайтып, өмір­лері­не тың серпін бергені анық. Қазіргі таңда Жамбыл облысында 40 мыңдай мүгедек жан  тұрады. Өткен жылы уәкілетті органдарға өтініш берген 352 мүгедектің 86,4 пайызы жұмыс орындарымен қамтылыпты. Әрине, бұл жаман көрсеткіш емес. Биыл да бұл іс жалғасын табуда. Соның ішінде облыс орталығындағы электр шамдарын шығаратын «Энерджи Тараз» ЖШС бұл іске жақсы қолдау көрсетіп жүр. Жақында бұл кәсіпорын 10-ға жуық мүмкіндігі шектеулі жандарды жұ­мысқа қабылдады.  Негізі бұл мекемеге арнайы курстардан өткен маман­дар ғана келетін. Бірақ, кәсіпорын бас­шы­лығы несібесін еңбектен іздеген осы­нау ғаріп жандарға үлкен мүмкін­дік берді. Тағдырдың жазуы шығар, Ольга Колпакова тумысынан мылқау екен. Бірақ тірлікке пысық, икемді Ольга бұған дейін тігін ательесінде жұмыс істепті. Алайда, көп ұзамай ателье жа­былып, жас қыз жұмыссыз қал­ған. Енді міне, электр шамдарын шы­­ғаратын кәсіпорынға жұмысқа тұр­­ған бой­­жеткен бір айдың ішінде мұнда­­ғы­лармен тез тіл табысып, тірлі­гін дөң­гелетіп алып кетті. Қазір ол құр­бы­ла­ры­мен қатар отырып, диод сым­дарын жал­ғайды. Кәсіпорын басшылығы осынау жандардың тез үйреніп кетуі үшін арнайы сурдоаудармашыны да жұ­мысқа қабылдапты. Соның көме­гі ар­қасында Ольгамен ептеп тілдес­тік. «Мүгедектігіме байланысты жәрдем­ақы аламын. Бірақ еңбекпен табылған нан тәтті ғой. Ел сияқты се­­нің де қо­лыңнан іс келетінін, елге пай­даңның тиіп жатқанын сезіну де бір бақыт», дейді жүзі бал-бұл жанған Ольга. Ал, осында жұмысқа тұрған жан­ның бірі Игорь Лутяев бұл кәсібін тез меңгеріп алғанын айтып ағынан жарылуда. Кәсіпорында мүмкіндігі шектеулі азаматтарға барынша қолайлы жағдай жасалған. Тегін тамақ беріледі. Қыз­меттік көлік жұмысқа апарып, алып қайтады. Кәсіпорынның қамтамасыз ету бөлімінің басшысы Рамазан Баязитов жұмысқа жаңадан тұрған бұл жандардың тірлікке өте ұқыпты, жауапты, еңбек етуге деген ықыластары зор екенін айтады. Міне, қайраты мен жігері мұқал­маған осынау ғаріп жандар тағдырдың қиындығына мойынұсынбастан елдің дамуы мен өркендеуіне өз үлестерін осылайша қосып отыр. Оралхан ДӘУІТ, «Егемен Қазақстан». Жамбыл облысы. * Парламентші пайымы

Ынталандыру – ықылас арттыру амалы

Біз күні кеше ғана Отан қорғаушы күнін атап өттік. Әскери қызмет адамзат ғұмырының ерекше және аса маңызды түрі болып табылады. Тарихтың барша кезеңдерінде біздің отандастарымыз өмірін әскери қызметке арнап, қолдарына қару алып, елімізді қорғауға дайын тұрған. Елін сүю, Отанын қорғау қашанда ер жігіттің парызы болған. Сарбаздардың жауынгерлік еңбегі бүгінгі күні де өз маңыздылығын жоғалтқан жоқ. Елімізде кейінгі жылдары әскери қызметтегі нақты жағдай түбегейлі өзгерді. Осыған байланысты, әскери кадрлар қызметіне уәждемелік сипатта көңіл бөлуді күшейту қажеттілігі туындап отыр. Қорғаныс министрлігі, Ұлттық ұлан, Ұлттық қауіп­сіздік комитетінің Шекара қызметі қатарында қызмет атқару жастар үшін абыройлы міндет болуы тиіс десек, әскери қызметтің беделін арттырудың ықпалды түрлерінің бірі сарбаздарды медальдармен және ерекшелік белгілерімен марапаттау болып табылады. Бүгінгі күні Қазақстан Қа­рулы Күштерінің 40 пайы­зы ғана мерзімді әскери қыз­метшілері есебінен құралады. Ал мерзімді қызмет уа­қыттың бос өткізілуімен байланыстырылмас үшін, оны әскери борышты табысты өткізу символдарымен, яғни ведомстволық медальдар және үздіктілік белгілерімен марапаттау арқылы ынталандырылуы тиіс. Әскердің және әскери қызметтің жа­ғымды мәртебесін насихаттау мақсатында, мерзімді қызметті өтейтіндердің әскерден кеудесіне медаль мен белгілер тағып қайтуы өскелең ұрпақтың алдында әскери қызметтің беделін арттырумен қатар, өз Отанына қызметтік борышын атқарған азаматтың өзін-өзі бағалауын күшейтуіне зор ықпалын тигізеді. Сондықтан, ел алдындағы жауынгерлік парызын адал өткерген азаматтарымыз алғысқа лайық. Оларға құрмет арқылы жастардың рухын көтереміз. Елімізде ведомстволық наградалар тізіміне сәйкес, мерзімді әскери қызметтегі сарбазға тек төсбелгілер ғана беріледі («Шекара қызметінің үздігі», «Қазақстан Қарулы Күштерінің үздігі», «Ішкі әскерлер қызметінің үздігі», «Үздік құтқарушы-жауынгер», «Спортшы-жауынгер»). Бұл белгілерге тек санаулылары ғана қол жеткізе алады. Қазіргі нарықтық экономика кезеңінде мерзімді әскери қызметте болудың өзі де ерлік. Сондықтан біз сарбаздарымызды төсбелгілерімен ғана емес, медальдармен марапаттағанымыз жөн. Ал, медальдарға келсек, 10 жылдан 20 жылға дейін мін­сіз қызмет атқарғаны үшін беріле­тін «Мінсіз қызметі үшін» ме­даліне мерзімді қызмет сарбазының қолы мүлде жет­­пейді. Егер, халықаралық тәжірибеге жүгінсек, Ресей Федерациясында мерзімді қызмет солдат­тарын марапаттау жүйесінде 40-тан астам ведомстволық медальдар мен белгілер қарас­тырылған, АҚШ қарулы күштерінде мемлекеттік наградалармен қатар, мерзімді қызмет солдаттары әскери және әскери емес жетістіктері үшін АҚШ қорғаныс министрлігінің бірқатар ведомстволық медальдарымен марапатталады. Сонымен қатар, бұл елдерде мерзімді қызметін өтеген солдаттарға жоғары білім алуға мемлекеттік гранттар қарастырылады. Осыған байланысты, жастардың Отан алдындағы азаматтық борышы мен не­гізгі конституциялық міндетін орындауға деген патриоттық сезімін оятып, құлшынысын арттыру, мерзімді әскери қызметтің беделін көтеру мақсатында Отан қорғаушы күніне немесе әскери қыз­меттің аяқталуына байланысты мер­зімді қызмет сарбаздарын марапаттауға арнап Қорғаныс министрлігінің, Ұлттық ұлан, Шекара қызметі әскері­нің «Адал қызметі үшін» ведомстволық медалін табыс­тау және Отан алдындағы міндетін үздік атқарған сар­баздарға мемлекеттік гранттар арқылы жоғары білім алу мүмкіндігі, тағы да басқа әлеуметтік қолдаулар көрсету мүмкіндігі қарастырылса, нұр үстіне нұр болмақ. Алмас ТҰРТАЕВ, Мәжіліс депутаты. *Жаңа кітап

Бүгіннен – болашаққа!

Парламент Сенатының депутаты, техника ғылымдарының докторы Хусаин Валиевтің «Төрле, Мәңгілік Ел» атты кітабы жарық көрді. Автордың бұл кітабына күнделікті баспасөз беттерінде, электронды бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланған мақалалары мен сұхбаттары, әлемдік деңгейде өткен түрлі форумдар мен конференциялардың алқалы жиындарында сөйлеген сөздері топтастырылған. Кітаптан сенатордың өз қолынан өткен заң жобалары мен Үкіметке жолданған сауалдарын да оқуға болады. Хусаин Хасенұлының мұнан бұрын Тәуелсіздіктің 20 жыл­ды­ғына арнап, «Президент және әлем» атты кітабы оқырман қо­лына тиген еді. Сенатор жаңа кіта­бында да Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың еліне сіңірген өлшеусіз еңбегіне шолу жасай отырып, оның әлемдік қоғамдастықта кеңінен мойындалғанын атап өтеді. Әлемдік деңгейдегі саясат­кердің жаһандық бастамалары туралы әңгімелейді. Елбасының жаһандық экологиялық энер­гия­ның қоғамды тұрақты дамытудағы және «Жасыл экономика» бағдарламасы, «G-global» бастамасы», «Дағдарыстың кілті» бағдарламалық мақала­сы, болашақта өткізілетін «Келешек­тің энергиясы» аясындағы ЭКСПО-2017, «Қазақстан-2050» Стра­тегиясы сынды құнды еңбектері тек Қазақстанды дамытуда ғана емес, адамзат алдындағы әлемдік проблемаларды шешуде маңызды орын алады. Ал мұның барлығынан мемлекеттік, білім саласы қызметкерлерінің, бизнес өкілдерінің, жалпы жастардың және жұртшылықтың алары мол. Автор кітабының алғысөзінде осы шығармасының атына тоқталып өтеді. «Төрле» сөзінің мағынасын таратып айтар болсақ, «құрметті орынға шығыңыз» деген ілтипатты білдіреді. Мұндай мәртебелі орынға еліміздің ежелден келе жатқан ұлттық атауын иемденген «Қазақстан мемлекеті» әрдайым лайықты екені сөзсіз», дей келіп, «Кітаптың «Төрле, Мәңгілік Ел» деп аталуы барлық Қазақстан халқының және оның көп ғасырлық тарихының жиынтық бейнесін беріп тұр», деп ой түйіндейді. Нәзира ЖӘРІМБЕТОВА, «Егемен Қазақстан». Қостанай.