Өнер • 25 Тамыз, 2022

Қайталанбас Қастеев

505 рет
көрсетілді
2 мин
оқу үшін

Қазақты қалай жақсы көру керектігін көркемөнерде Қастеев үйретті. Маған, сізге, оған… Қай ұлттың болсын өзіне тән бояуы болуы заңдылық. Сол қоңыр бояуды алғаш қолданған сұңғыла суреткер еді. Бейнелеу өнерінің беймәлім әлеміне ауыл баласының арманын жазды. Жоқ, жазып қана қойған жоқ, көшпенді халықтың ғаламат ғұмырынан сыр суырды.

Қайталанбас Қастеев

Ұлы суретші Әбілхан Қастеев несімен әлі күнге оқулықтың бетінен түспеді деп ойлайсыз? Неге алдымен қазақ баласы Қастеевке қарап бой түзеуі керек? Себебі оның шы­ғар­маларында ұлт рухының жү­регі соғып тұр. Сол сом жүректің дүр­сі­лін сезген оқушы ел мен жерге деген сүйіспеншілігінен ләззат алады. Ол ләззат – дүниедегі ең асыл ләз­зат. Әрбір композициясының ішінде қазақ жүреді. Демі, тынысы, қимылы, киімі, жұпары, ізі бәрі-бәрі көзге анық, көңілге таныс көрінеді. Сенбесеңіз, қараңызшы…

Қылқалам шеберінің 1936 жылы жазған «Колхоздың сүт фермасы» картинасы. Бұл көріністердің шы­найылығы соншама, бір сәт өзі­ңізді сол бір қаймағы бұзылмаған, тамылжыған табиғат құшағында тұрғандай сезінетініңіз бар. Сың­сыған ну орман, гүл көмкерген шал­ғынды алқап, сылдырай аққан тұма бұлақ... бәрі-бәрі де жаныңа сон­шалықты жақын көріністер.

Ертеде қазақ топырағының қай пұш­пағына табаныңыз тисе де ал­дыңыздан дәл осындай сұлу та­би­­ғат сызылып шыға келетін. Ол жыл­дары Табиғат-ана келбетіне әлі қаяу түсе қоймаған-ды. Қастеев полот­ноларындағы әлгі көріністер – сон­дықтан да көзге ыстық, көңілге жақын. Ал суретші кейіпкерлерінің жүздері жар­қын, қанағатшыл, тәубе­шіл кейіп­те бейнеленген. Адам жанының ең ізгі, ең аяулы мезетінен жыр өріп, түс беріп, композицияны ширықтыра түскен.

Бұл – қайталанбас Қастеев! Ба­­йырғы қазақ өмірінің қыз-қыз қайна­ған шағы, албырт күннің аспанында тербелген тіршілік қол бұлғап тұр­ған­дай. Табиғаттың құшағында бал­қыған тірі сурет.