Кәсіпкерге қысым азаяды

Бас прокуратура ұсынған ресми деректерге сүйенсек, өткен жылдан бері елімізде кәсіпкерлерге қа­тысты қозғалған 1,5 мыңға жуық қылмыстық іс тоқтатылған екен. Ал қылмыстық іс кезінде олардың кең­селерінде 2 мың тінту мен алу жүргізіліп, 60 кәсіп­кер­дің мүлкі тәр­кі­ленген.

Прокурорлар жекелеген тергеу органдарының, яғни тергеушілердің қорытындылары негізінде бизнес­ке қарсы іс қозғау практикасының ке­ңінен қолданғанын анықтап отыр. Соның салдарынан қылмыстық ор­би­таға жүздеген кәсіпкер тартыл­ған.

Бұл ретте мамандардың тұжы­рым­дары жеткілікті мәлімет­термен бекі­тілмегенін және де сот сарапшы­лары тарапынан жиі теріске шы­ға­рылғанын да айта кеткен жөн. Осыған байланысты, адал биз­нес­ті қылмыстық орбитаға тарту фак­тілерін азайту мақсатында Бас про­куратура қылмыстық қудалау орган­дарының заңсыз іс-әрекеттері мен шешім­дерінің жолына жедел тос­қа­уыл қою үшін қосымша шаралар әзірледі.

Атап айтқанда, Бас прокурор Берік Асылов барлық қылмыстық қудалау органдарына кәсіпкерлік субъектілеріне қатысты сотқа дейінгі тергеп-тексерулерді тіркеу тәртібін қатаң регламенттейтін нұсқау жолдады. Нұсқауға сәйкес енді азаматтық-құқықтық сипаттағы арыздар мен хабарламаларды сотқа дейінгі тергеп-тексерудің бірыңғай тізілімінде (СДТБТ) тіркеуге тікелей тыйым са­­лынды.

Жаңа талап ретінде тексеріс, ре­ви­зия немесе аудит актілеріне шағым жасау мерзімдерінің қол­данылу кезеңінде кәсіпкерлік субъек­тісіне қатысты сотқа дейінгі тер­геп-тексеруді тіркеуге тыйым салу қағи­даты енгізілді. Сондай-ақ кәсіп­кердің қаражатты үнемдеу нәти­жесінде пайда табу фактілері, егер бұл орындалған жұмыстың сапасына теріс әсер етпесе, тергеп-тексе­ру­ге жатпайды. Бұл бірінші кезекте мемлекеттік сатып алу және квази­мемлекеттік компаниялардың тен­дерлері бойынша жұмыстарға қа­тыс­ты.

Сондай-ақ қылмыстық қуда­лау органдарына криминалист ма­ман­дар­дың ресми қоры­тын­дыларын тергеуді бастауға негіз ре­тінде пай­даланбау тапсырылды. Мұндай жағдайларда келтірілген залал тура­лы мәліметтер қылмыстық қуда­лау органдарына растаушы құ­жат­тарға негізделген және бұзыл­ған құқықтың нормаларын көр­сететін мем­лекеттік органдар маман­да­ры­ның қорытындыларымен бе­кі­ті­лу­ге тиіс.

Прокурорларға бір тәулік ішінде әрбір қылмыстық іс бойынша сот­қа дейінгі тергеп-тексерудің бас­талуы­ның заңдылығын тексеру және осы кезеңде бұзушылықтар анықталған кезде қылмыстық қудалауды дереу тоқ­тату тапсырылды. Бұдан бөлек, про­курорлар тұрақты түрде бизнес субъек­тісіне қатысты жасырын тергеу әрекеттеріне бастамашылық жасаудың және оларды жүргізудің, сондай-ақ мүлікке билік етуге уақыт­ша шек­теулер қоюдың негізділігін дереу тексеруге міндетті.

Егер заңдылықтың бұзылғаны анықталса, прокурорлар заңсыз ше­шім­дердің күшін жоюдан басқа, бар­лық кінәлі лауазымды тұлғаларды қыл­мыстық жауапкершілікке тарту туралы да мәселе қоя алады.